همشهری آنلاین – مریم سرخوش: تبلیغات پزشکی دچار رهاشدگی عجیبی شده، تنها در حوزه زیبایی روزانه ۶ هزار سایت و صفحه مجازی در حال فعالیت هستند و با اضافه شدن خدمات دندانپزشکی یا پزشکانی که انواع و اقسام محصولات خوراکی یا آرایشی را تبلیغ می‌کنند، این آمار چندین برابر هم می‌شود.
خدمات پزشکی جایی در مبحث تبلیغات ندارد اما تقاضا برای دریافت این خدمات آنقدر زیاد است که به منبع درآمدزای مناسب نه تنها برای پزشکان که برای بلاگرها، سلبریتی‌ها، هنرمندان و حتی مداخله‌گران غیرمجاز هم بدل شده است. در بلبشوی این بازار تبلیغاتی حالا متولیان سازمان نظام پزشکی به دنبال ساماندهی و محدودکردن آن هستند.
به گفته رضا لاری‌پور، معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی به همشهری‌آنلاین قرار است از این پس هرگونه تبلیغ خدمات پزشکی صرفا با صدور مجوز انجام شود، تا آسیب‌های ناشی از این فعالیت‌ها به مردم کاهش پیدا کند. آسیب‌هایی که گاهی قابل جبران نیستند و فرد را تا آخر عمر از جریان عادی زندگی خارج می‌کند.
روش‌های تبلیغاتی خدمات پزشکی
بلاگرها: آنها واسطه‌ای میان پزشکان و مردم شده‌اند و با طراحی یک پیج در فضای مجازی عمدتا اینستاگرام، بدون رعایت ضوابط و آیین‌نامه‌های شورایعالی نظام پزشکی، تبلیغات پزشکی می‌کنند. برخی از ادمین‌های مطرح صفحات پزشکی ماهانه 30 تا 50 میلیون تومان دریافتی دارند.
هنرمندان: خدمات یک پزشک خاص را در صفحه شخصی پزشک یا صفحه خودشان تبلیغ می‌کنند تا مردم را به دریافت این خدمات ترغیب کنند.
صدا و سیما: برخی پزشکان در برنامه‌های رسانه ملی حضور دارند و خروجی آن را به ابزاری برای تبلیغ در فضای مجازی تبدیل کرده‌اند.
پیامک: برخی مراکز زیبایی، دندانپزشکی، چشم‌پزشکی، فیزیوتراپی، دامپزشکی، توانبخشی و داروخانه‌ها هم با سامانه‌های پیامکی، تبلیغات خود را پیش می‌برند.
عنوان‌سازی: برخی پزشکان هم عناوینی از جمله برترین، حاذق‌ترین یا اولین ارائه دهنده یک خدمت را برای تبلیغات خود ارائه می‌کنند.
رپرتاژ: سایت‌های زیادی هم هستند که گزارش آگهی از خدمات پزشکی دارند و با معرفی یک یا چند پزشک تبلیغ خدمات پزشکی را با هزینه یک میلیون تا 20 میلیون تومان انجام می‌دهند.
ورود آسیب‌زای بلاگرها به تبلیغات پزشکی
افزایش تبلیغات پزشکی سرگردانی متقاضیان را رقم زده و بلبشوی این بازار هم باعث شده که آسیب‌های زیادی به دریافت‌کنندگان این خدمات وارد شد. نکته‌ای که معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی هم تائید می‌کند و در توضیح بیشتر می‌گوید: تبلیغات در حوزه سلامت دچار رهاشدگی است. عده‌ای به سودای درآوردن انتفاع مادی و درآمدهای بیشتر سعی کرده‌اند با انواع روش‌های مختلف و با گول زدن و کلاهبری‌های تبلیغاتی، مشتری بیشتری جذب کنند.
لاری‌پور ادامه می‌دهد: همین حالا بسیاری از بلاگرها به تبلیغات پزشکی هم ورود کرده و با عددهای بالا در این حوزه فعالیت می‌کنند. برخی هم با توجه به آگاهی در حوزه آی‌تی و تسلطی که بر محتواسازی دارند سراغ پزشکان می‌روند و برای آنها تبلیغ انجام می‌دهند. پیج اختصاصی برای آنها ایجاد می‌کنند تا درآمد دو سویه برای خودشان و پزشکان ایجاد کنند.
این مسئول معتقد است که شاید فعالیت بلاگرها در حوزه رستوران یا سایر فعالیت‌ها اقتصادی مناسب باشد اما در حوزه فعالیت پزشکی صدمات جبران ناپذیری برای خدمات گیرندگان یا پزشکان دارد.
او با بیان این که این افراد به آیین‌نامه و دستورالعمل‌ها پاییبند نیستند، ادامه می‌دهد: این افراد صرفا به دنبال رضایتمندی مشتری‌ها هستند و به هر ترفندی در این باره دست می‌زنند. به همین دلیل از ناآگاهی و جهل مردم نهایت سوءاستفاده را می‌کنند به طوری که بسیاری از مردم همین حالا هم به جای رفتن به مبادی رسمی و یا جستجوی پزشک از طریق سایت‌های رسمی و سامانه سازمان نظام پزشکی بیشتر از طریق فضای مجازی -عمدتا اینستاگرام- به دنبال پیدا کردن فرد متخصص در اعمالی که بخواهند انجام بدهند، هستند.
بیشترین تبلیغ از سوی این گروه‌ها رقم می‌خورد
سخنگوی سازمان نظام پزشکی معتقد است نبود ساماندهی در حوزه تبلیغات پزشکی و نبود هماهنگی بین نهادهای متولی سبب شده برخی از این فضا سوءاستفاده کنند و عدم بازدارندگی احکام قضایی به ویژه در خصوص مداخله‌گران غیرمجاز در امر طبابت، هم این مساله را چه در حوزه آموزش و چه درمان تشدید کرده است.
او ادامه می‌دهد: در حال حاضر شاهدیم که افرادی بدون این که فارغ‌التحصیل دانشگاه‌های علوم پزشکی باشند، با گذراندن دوره‌های کوتاه‌مدت خارج از وزارت بهداشت، گواهینامه یا لایسنس از برخی نهادها دریافت و اقدام به تاسیس مرکز درمانی و انجام فعالیت‌های غیرمجاز می‌کنند. این افراد برای جذب مشتری نیاز به تبلیغات دارند و بیشترین تبلیغات هم از سوی آنها صورت می‌گیرد.
به گفته لاری‌پور، سوی دیگر رونق این تبلیغات در رشته‌های پزشکی سودآور است و تاکید می‌کند: به دلیل تداخلات زیادی که در بین رشته‌های پزشکی و بین‌رشته‌ای وجود دارد، تعارض منافع بروز کرده است. این مساله به طور عمده در رشته‌هایی دیده می‌شود که مربوط به فعالیت‌های با سودآوری بیشتر هستند. چنین وضعیتی را در رشته‌هایی که تعرفه بسیار کم و شرایط سخت‌تر دارند، نمی‌بینیم. عمده شرایط هم در حوزه مداخلات زیبایی تعریف می‌شود. یکی از دلایل این است که فرهنگ جامعه به سمت فعالیت‌های زیباجویانه در حال گسترس است. حتی در عمل‌های بینی هم نه در بُعد درمان که در حوزه زیبایی، شاهد روند افزایشی هستیم. اعمال سنگین‌تر از جمله ماموپلاستی، ابدومینوپلاستی (جراحی زیبایی شکم)، لیپوساکشن و سایر جراحی‌های مختلف در حوزه زیبایی هم رو به افزایش هستند.
با طب تجاری مواجه شده‌ایم
لاری‌پور صحبت‌هایش را با طرح 2سوال ادامه می‌دهد و می‌گوید: سوال این است که اساسا کار پزشکی نیاز به تبلیغات دارد یا باید اجازه داد که افراد درمانگر کار خود را تبلیغ کنند؟ پاسخ من این است که تبلیغات در حوزه پزشکی اساسا جایی ندارد چون کسی درباره برداشتن کیسه صفرا یا درمان یک بیماری تبلیغ نمی‌کند. هیچ پزشکی هم نمی‌تواند ادعای حاذق‌تر بودن نسبت به پزشک دیگر را مطرح کند و این تفاوت شاید در رتبه و مرتبه آکادمیک یا تعداد اعمال جراحی‌ای وجود داشته باشد. اما نگاه تجاری به طب در جهان شکل گرفته و با طب تجاری مواجه شده‌ایم. به همین دلیل جلوگیری از تبلیغات پزشکی در کف جامعه امکانپذیر نیست.
به همین دلیل این مسئول معتقد است که ساماندهی تبلیغات پزشکی از ضروریات است و بر این اساس سعی شده برای جلوگیری از اغوا و سوءاستفاده از مردم، تبلیغات پزشکی ساماندهی شود.
ساماندهی تبلیغات پزشکی آغاز شده و اگر کسی تبلیغ بدون مجوز داشته باشد، اقدامات لازم برای مسدود کردن شماره تلفن سازنده پیج انجام و صفحه تبلیغ‌کننده از دسترس خارج می‌شود
معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی در توضیح بیشتر عنوان می‌کند: در گام اول قرار است با همکاری پلیس فتا و معاونت درمان وزارت بهداشت -متولی اصلی سرکشی به مطب‌ها، کلینیک‌ها، مراکز درمانی و...- بخشی از فضای مجازی آلوده‌شده به ویژه توسط مداخله‌گران غیرمجاز کنترل و مدیریت شود. البته این افراد مثل قارچ می‌مانند و جلوگیری از کار آنها سخت و نیازمند همکاری ویژه پلیس فتا و دادسرای جرائم پزشکی است.
تشکیل کمیته نظارت بر تبلیغات پزشکی
او تاکید می‌کند: برای برخی از افراد حوزه پزشکی هم که اقدام به انجام تبلیغ خلاف و بدون مجوز در این حوزه کرده باشند، اعلان عمومی و پیامک ارسال خواهد شد که در تبلیغات خود بر اساس دستورالعمل و آیین‌نامه مصوب شده شورایعالی سازمان نظام پزشکی عمل کنند. کمیته نظارت بر تبلیغات پزشکی هم در شهرهای مختلف کشور ایجاد می‌شود و اگر کسی برای افتتاح مطب یا تولید محتوای دیداری و شنیداری نیازمند تبلیغات بود باید از این کمیته‌ها مجوز لازم را دریافت کند. به همین دلیل با اجرای این طرح هر فردی که ارائه‌دهنده خدمات پزشکی باشد نیازمند دریافت این مجوز برای تبلیغ خدماتش در فضای مجازی است.
لاری‌پور از تشکیل کمیته تبلیغات مرکزی در سازمان نظام پزشکی هم خبر می‌دهد و می‌گوید: این کمیته بروز تعارض منافع و تناقض در اجرای آیین‌نامه را بررسی و تصمیم‌گیری نهایی و صدور مجوز تبلیغات را در سهل‌ترین و سریع‌ترین حالت ممکن انجام خواهد داد. صدور مجوزها هم با توجه به بررسی‌های انجام شده درباره مدرک تحصیلی، مکان و تنوع فعالیت فرد هزینه‌هایی خواهد داشت اما بسیار کم است.
کدام تبلیغات ممنوع است؟
معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی درباره ممنوعیت‌های تبلیغاتی پزشکان هم بیان می‌کند: گذاشتن عکس از برخی اعضای بدن و نوشتن هر گونه آرم، علائم و شماره تلفن بر بدن مریض ممنوع است و مجوز صادر نخواهد شد. مجوز تبلیغات هم تنها در صورتی صادر می‌شود که در دانشنامه تخصصی پزشک، آن چیزی که می‌خواهد تبلیغ کند، وجود داشته باشد. به همین دلیل پزشک نمی‌تواند درباره خدمتی تبلیغ کند که در حوزه کاری‌اش وجود ندارد. آنها همچنین نمی‌توانند درباره خدماتشان عنوان‌سازی کنند، مثل بهترین، اولین و...
البته لاری‌پور معتقد است که به دلیل تنوع و تکثر رشته‌ها و تعدد فعالیت‌ها از سوی گروه‌های مختلف پزشکی، اشکالاتی وجود خواهد داشت اما تاکید می‌کند: این ساماندهی شروع شده و پزشکان هم می‌دانند که باید مجوز تبلیغات دریافت کنند. اگر کسی تبلیغ بدون مجوز داشته باشد، وزارت بهداشت با هماهنگی دادسرای جرائم پزشکی نسبت به مسدود کردن شماره تلفن سازنده پیج اقدام و صفحه تبلیغ‌کننده را از دسترسی خارج می‌کند. این مساله یک عامل بازدارنده مهم برای پیشگیری از ایجاد صفحاتی است که فعالیت‌های بدون مجوز را دارند. فردی هم که در حوزه پزشکی تخلف تبلیغاتی داشته باشد، در سه نوبت به او پیامک ارسال می‌شود و اگر توجهی نداشته باشد و نسبت به دریافت مجوز اقدام نکند، این تخلف در هیات‌های انتظامی برابر قانون رسیدگی و احکام لازم دراین باره صادر خواهد شد.
البته به گفته این مسئول تمام موارد مشمول جامعه پزشکی و عضو سازمان نظام پزشکی است و مشکل اینجاست که حجم مداخله‌گران غیرمجاز که عضو نظام پزشکی یا تحصیل‌کرده در رشته‌های مرتبط با حوزه سلامت نیستند به حدی زیادی است که ناظران قانونی در پلیس فتا، دادگاه‌ها و دادسراهای عمومی هم نمی‌توانند نظارت کامل در این حوزه را داشته باشند.
ایجاد یه سامانه اختصاصی برای تبلیغات پزشکی
معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی از ایجاد یک فضای کاملا مشخص برای تبلیغات پزشکی هم خبر می‌دهد و می‌گوید: در آینده‌ای نزدیک در فضایی که توسط سازمان نظام پزشکی تنظیم می‌شود، ساماندهی بهتری در حوزه تبلیغات پزشکی خواهیم داشت. این فضا با هماهنگی سازمان‌های مرتبط از جمله تبلیغات اسلامی، شهرداری‌ها، پلیس فتا، وزارت بهداشت، تعزیزات حکومتی و... به گونه‌ای طراحی خواهد شد که هر گونه تبلیغ پزشکی به جز فضای تعیین‌شده ممنوع می‌شود.
او ادامه می‌دهد: در نظر داریم که این فضا صرفا در حوزه تبلیغات پزشکی نباشد و به تدریج دیگر حوزه‌های سلامت از آشامیدنی و خوراکی تا بهداشتی و آرایشی هم به آن اضافه خواهد شد. اما در فاز اول ارائه‌دهندگان خدمات سلامت از جمله پزشکان، دندانپزشکان، ماماها، فیزیوتراپ‌ها و... در این فضا صفحه شخصی خود را خواهند داشت و با دریافت مجوز می‌توانند رزومه شخصی و توانمندی‌هایشان را تبلیغ کنند.
بسیاری از بلاگرها به تبلیغات پزشکی ورود کرده و با عددهای بالا در این حوزه فعالیت می‌کنند. برخی هم با توجه به آگاهی در حوزه آی‌تی و تسلطی که بر محتواسازی دارند سراغ پزشکان می‌روند و برای آنها تبلیغ می‌کنند
لاری‌پور تاکید می‌کند: مردم اصلی‌ترین مخاطبان تبلیغات پزشکی در فضای مجازی هستند و باید به نوعی فرهنگسازی شود که آنها در فضاهای معتبر به دنبال پزشکان مدنظر خود باشند. این کار بسیار سنگین، دشوار و سختی است و همراهی همه بخش‌های حوزه سلامت را نیاز دارد. قانونگذار در مجلس هم باید با ما همکاری کند که هر گونه فعالیت در فضای ساماندهی شود، چون حفظ و حمایت از حقوق بیماران و جامعه پزشکان با این شکل از ساماندهی محقق خواهد شد. مردم هم دچار فریب و آسیب ناشی از تبلیغات مداخله گران غیرمجاز نخواهند شد.
جرائم بازدارنده نیست
او در پاسخ به این سوال که شکل ساماندهی تبلیغات پزشکی در کشورهای دیگر چگونه است، بیان می‌کند: تبلیغات در حوزه‌ای که با تجارت عجین می‌شود همیشه وجود داشته و در کشورهای دنیا هم همین است. اما در کشورهایی که میزان تقلب و فریب کمتری در تبلیغات دیده می‌شود، سامانه‌هایی طراحی شده که پزشکان می‌توانند تبلیغات خود را در آنجا انجام دهند. مشابه همین فضا هم قرار است ما در کشور خودمان ایجاد کنیم. اما با وجود فرهنگسازی و تمهیدات مختلف در آن کشورها و سخت‌گیری‌هایی که بابت تخلف پزشکان وجود دارد -از محرومیت‌های کوتاه و بلندمدت تا محرومیت‌های اجتماعی- باز هم در این حوزه افراد قانون را دور می‌زنند.
بیشتر بخوانید
افزایش آمار این عمل زیبایی ۳۰۰ میلیونی!
پرطرفدارترین عمل‌های زیبایی بین ایرانی‌ها
تصاویر دلخراش از دختران قربانی جراحی زیبایی
اتاق جراحی در زیرزمین خانه
لاری‌پور درباره آسیب‌هایی که به دلیل تبلیغات پزشکی وجود دارد، عنوان می‌کند: این موارد بیشتر در حوزه جراحی‌های زیبایی و دندانپزشکی رخ داده است. دریافت خدمات از جایی صورت گرفته که فرد ارائه‌دهنده خدمات تخصص لازم در حوزه خدماتی که تبلیغ می‌کرده را نداشته و فرد بر اثر تزریق یا جراحی‌ای که با تکنیک علمی انجام نشده بخش‌هایی از بدنش را از دست داده است. این آسیب‌ها قابل بازگشت نیستند. در این شرایط اگر پزشک، عضو سازمان نظام پزشکی و شاکی داشته باشد یا به هر دلیل در بازرسی‌های وزارت بهداشت به ما معرفی شوند، در هیات‌های انتظامی سازمان برای آنها شکواییه تهیه و به کیفرخواست و صدور احکام منجر می‌شود.
سخنگوی سازمان نظام پزشکی با بیان این که این شرایط درباره مداخله‌گران غیرمجاز که عضو سازمان نیستند، وجود ندارد، ادامه می‌دهد: آنها مشمول قانون ما نمی‌شوند و توسط دادگاه‌ها، دادسرای عمومی تخلف آنها بررسی می‌شود. اما مساله مهم این است که در قانون، جرائم بازندارنده‌ای برای این افراد در نظر گرفته نمی‌شود و جریمه مالی‌شان هم بسیار ناچیز است، 5 میلیون تا 10 میلیون تومان. این مبلغ برای کسانی که در حوزه طبابت مداخله می‌کنند عامل بازدارنده نیست. این تقاضای ما از مجلس جدید است که برای مداخله‌گران در حوزه طبابت عامل بازندارنده سخت‌تری در نظر گرفته شود.
نظر شما