مرگ اقتصاددان بزرگ حامی بازار آزاد

به گزارش خبرگزاری ها میلتون فریدمن که از حامیان جدی و دائمی تئوری "بازارهای آزاد بدون دخالت دولت" بود روز پنج‌شنبه در سان‌فرانسیسکوی آمریکا در سن 94 سالگی درگذشته است.

میلتون فریدمن از بنیانگذاران "مکتب شیکاگو در اقتصاد" بود . وی این مکتب را به همراه برخی از متفکران اقتصادی دیگر در این دانشگاه بر پایه تئوری "بازار آزاد و ضددولتی" بنیان نهاد.

پیش از ظهور فریدمن، حامیان تئوری‌های دخالت دولت ایده‌های خود را بر دولت‌های فرانکلین روزولت تا لیندون جانسون تحمیل کرده بودند، اما از دهه 1970 با بروز تورم و رکود اقتصادی، ایده "اقتصاد آزاد" فریدمن به تدریج خود را بالا کشید.

دیدگا ههای فریدمن در دهه 1980 همزمان با تاثیر شدید بر اجرای سیاست های نئولیبرال توسط رونالد ریگان در آمریکا و مارگارت تاچر در انگلیس بیش از پیش معروف شد.

از آن پس بسیاری از اقتصاددانان، سیاستگذاران، و مردم معمولی به این نتیجه رسیدند که "دولت بزرگ" مانع توسعه بخش خصوصی است و از دوره دولت ریگان اقتصاد بازار آزاد توسعه یافت و اقتصاد دولتی را مغلوب کرد.

فریدمن که اقتصاد بازار را تنها راه معضلات اقتصادی - سیاسی جهان معاصر می‌دانست، اقتصاددانی بود که جهان را به تفکر مجدد درباره ارتباط میان بخش خصوصی و دخالت دولت واداشت و خود را به قهرمان ایالات متحده آمریکا و بسیاری از کشورهای اروپا مرکزی و آمریکای لاتین مبدل ساخت، قهرمانی که اقتصاد دولتی را مانع توسعه عدالت می‌دانست.

جورج شولتز وزیر امور خارجه آمریکا که به مدت 50 سال دوستی دیرینه‌ای با فریدمن داشت، درباره مرگ او می‌گوید: فریدمن رفت، اما ایده‌های وی باقی خواهد ماند.

گری بکر، برنده جایزه نوبل اقتصاد که در مکتب شیکاگو نزد فریدمن درس خوانده است و همچنان از اعضای موثر این مکتب به شمار می‌رود، استاد خود را "بانفوذترین اقتصاددان قرن بیستم" می‌خواند.

جوزف استیگلیتز برنده شهیر نوبل اقتصاد و منتقد شماره یک سیاست‌های صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی که از دانشگاه کلمبیا برخاسته و تئوری‌های اقتصاددان‌های مکتب شیکاگو را به چالش کشیده است، می‌گوید: "فریدمن تاثیر عظیمی بر رویکرد عمومی و تئوری‌های اقتصادی داشت، و یکی از رازهای موفقیت وی، جذابیت  ظاهری‌اش بود. وی همواره می‌خواست بحث کند و دلیل بیاورد، وی آنقدر گشاده‌رو بود که که دوست داشتنش، آسان‌ترین کار بود".

از زندگی تا مرگ

 به گزارش خبرگزاری مهر فریدمن در سال 1912 در نیویورک خانواده‌ای اتریشی-مجاری به دنیا آمد و در نیوجرسی رشد کرد و در دانشگاه راجترز هم‌زمان با تحصیل به عنوان ویراستار در روزنامه دانشگاه به کار پرداخت.

در سال 1946 توانست مدرک دکترای اقتصاد را از دانشگاه کلمبیا دریافت کند و در همان سال تدریس اقتصاد در دانشگاه شیکاگو را آغاز کرد و این روند را تا 30 سال بعد ادامه داد.

فریدمن در دانشگاه، مطالعاتی را درباره چگونگی رابطه چرخه‌های تورم و رکود با نوسانات عرضه پول آغاز کرد که نهایتا موجب شد وی جایزه نوبل اقتصاد سال 1976 را کسب کند و در همان سال از دانشگاه شیکاگو بازنشسته شد و به دانشگاه سان‌فرانسیسکو نقل مکان کرد تا تئوری‌های بازار آزاد خود را پیگیری کند.

مشاور غیررسمی باری گلدواتر کاندیدای ریاست جمهوری آمریکا و نیکسون و ریگان، با مطالعات خود، راه را برای سیاست‌های ضدتورمی بانک مرکزی آمریکا در دهه 1980 که به دوره طولانی مدت تورم نسبتا پایین انجامید، هموار ساخت. فریدمن همچنین مدال ملی علم و مدال آزادی ریاست جمهوری آمریکا را در سال 1988 دریافت نمود.

وی برای پیگیری تئوری‌های خود همواره از کمک‌های "رز" همسرش که وی نیز یک اقتصاددان بود، بهره می‌برد و با همکاری وی چندین کتاب نیز به رشته تحریر درآورد. میلتون و فریدمن در سال 1938 با یکدیگر ازدواج کردند.

فریدمن با همکاری همسرش در سال 1979 یکی از مهمترین کتاب‌های پس از دوران "مانیفست کمونیست" را به رشته تحریر درآورد. کتاب "آزادی انتخاب" که خلاصه‌ای بود از 10 برنامه تلویزیونی، در ژانویه 1980 منتشر شدکه درآن سیستم تامین اجتماعی در ایالات متحده را به نقد می کشید و طرح جدیدی به جای یارانه ها برای کمک به اقشار کم درآمد مطرح می‌کرد.

وی با حمایت از اقتصاد آزاد، با اشاره به مشکلات اقتصادی کشورهای نفت‌خیز، ضمن اینکه نفت را از جهتی موهبتی الهی توصیف می‌کرد، از جهتی دیگر توضیح می‌داد که نفت می‌تواند به بلایی مشکل‌ساز تبدیل شود.

فریدمن بهترین راهکار برای کشورهای نفت‌خیز را اعطای سهام یکسان نفتی به هر فرد بالای 21 سال سن می‌دانست که حق و مسئولیت یکسانی را برای همه ساکنان کشورهای نفتی ایجاد می‌کند.

میلتون فریدمن، پژوهشگر ارشد موسسه هوور دانشگاه استانفورد و استاد بازنشسته اقتصاد دانشگاه شیکاگو بود که از سال 1946 تا 1976 در آنجا تدریس می‌کرد.

وی بیش از 20 کتاب را تالیف کرد که یکی از مهمترین آنها سرمایه‌داری و آزادی (1962) است. زندگی‌نامه وی به قلم همسرش، رز فریدمن در سال 1998 با عنوان دو آدم خوشبخت به چاپ رسیده است. یکی از آخرین کتاب‌های فریدمن، "این زوج خوش شانس" است، که آن را به کمک همسرش نوشت.