مدتی است خلیج همیشگی فارس رنگ دیگری به خود گرفته: «قرمز خونی»! این روزها خلیج نیلگون فارس میزبان میهمان ناخوانده‌ای افسار گسیخته است تا امان از حیات ساکنانش بگیرد. این جلبک‌های قرمز سمی کشند قرمز هستند.
از چند ماه پیش تاکنون گزارش‌های زیادی در مورد افزایش و گسترش این کشند قرمز در سطح دریای عمان و سواحل خلیج‌فارس نوشتم. از کشته شدن ماهیان و کساد شدن کسب و کار صیادان گرفته تا هشدار‌های کارشناسان در مورد آلودگی‌ها و مضرات این آبها برای شناگران.
اما این بار نوبت به لاک‌پشت‌ها رسید. بر اساس اظهارات برخی کارشناسان زیست دریایی، گونه‌های مختلف این جانور در خلیج‌فارس به شدت رو به کاهش است و حتی احتمال خطر انقراض آنها در آینده نزدیک نیز وجود دارد.
گونه‌های لاک‌پشت‌های ایرانی
لاک‌پشت‌ها در ایران تنها 2 گونه دارند، یکی لاک‌پشت پوزه عقابی و دیگری لاک‌پشت سبز که البته لاک‌پشت پوزه عقابی بیشترین تعداد لانه‌سازی یا به بیان دیگر بیشترین مناطق لانه‌سازی و تخم‌گذاری در ایران را به خود اختصاص داده است.
آنها با توجه به شرایط و تهدیداتی که زیست بوم آنها را تهدید می‌کند مناطق نخلیو و ام الگرم در بوشهر، قشم، شیدور، هندورابی، هنگام و هرمز در هرمزگان را برای تخم‌گذاری و رشد انتخاب کرده‌اند. در حال حاضر آمار دقیقی از تعداد آنها به‌دلیل نبود مطالعات و اقدامات لازم، وجود ندارد! هرچند که به اعتقاد برخی کارشناسان هر ساله حدود هزار لاک‌پشت برای تخم‌گذاری از مناطق مختلفی به ایران سفر می‌کنند و پس از آن به محل زندگی خود باز می‌گردند.
عوامل تهدید کننده جان لاک‌پشت‌ها
جالب است بدانید لاک‌پشت‌ها در شرایط عادی و به دور از حضور انسان‌ها برای رشد و رسیدن به مرحله بزرگسالی تهدیدات زیادی را به جان می‌خرند تا جایی که در دوره نوزادی آنها توسط انواع جانوران از جمله روباه، سگ، شغال، مارها و سوسمارها، پرستوهای دریایی، خرچنگ‌ها و حتی حشرات خورده می‌شوند و از بین 150 تخم هر لاک‌پشت تنها 4 الی 5 نوزاد به سن بزرگسالی می‌رسند.
هرچند خوردن گوشت لاک‌پشت در ایران عمومیت ندارد اما اعتقاد نادرست به ارزش غذایی و دارویی تخم این آبزی در میان برخی افراد، نسل آنها را به شدت تهدید کرده است. این در حالی است که با تلاش کارشناسان، بسیاری از بومیان این منطقه برای حفاظت از این حیوانات با مسئولان همکاری می‌کنند.
اما این پایان تهدید‌ها برای لاک‌پشت‌ها نیست، در آخرین طبقه بندی اتحادیه جهانی حفاظت از حیوانات 2 زیست ( IUCN )، گونه این لاک‌پشت‌ها در گروه بحرانی و به شدت در معرض خطر انقراض قرار گرفته‌اند.
به گفته محمدمهدی جلیلی، کارشناس زیست دریایی، با توجه به وضعیت خلیج‌فارس از نظر آلودگی و گسترش کشند قرمز، این جانور دچار کمبود زیستگاه و غذای مورد نیاز خود به علت مرگ و میر ماهیان و جانوران دریایی شده است. همین امر باعث شده تا گونه‌های مختلف لاک‌پشت در این سواحل رو به نابودی رود.
او می‌گوید: تمامی سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌ها برای کاهش آلودگی موقتی بوده و روند آلودگی دریا ادامه دارد و این موضوع در نهایت به انقراض گونه‌های مختلف دریایی می‌انجامد.
این در حالی است که مهران ایوبی دیگر کارشناس زیست دریایی نیز با تایید این مطلب مسائلی را مطرح می‌کند که تائیدی بر نابودی لاک‌پشت‌ها در خلیج‌فارس است.
وی به یکی از خبرگزاری‌های مستقل محیط زیست در ایران می‌گوید: تردد نفتکش‌ها و متعاقب آن آلودگی نفتی در دریا از دیگر مشکلاتی است که گسترش آلودگی را دامن می‌زند. چرا که پلانکتون‌ها، جلبک‌ها و موجودات ریز آبی در خلیج‌فارس که غذای اصلی این لاک‌پشت‌ها محسوب می‌شوند بر اثر گرما و آلودگی نفتی ناشی از فاصله کم در تنگه هرمز (52 کیلومتر) و همچنین مسمومیت آبی از جمله کشند سرخ از بین می‌روند و این جانور را با کمبود غذا مواجه می‌کنند.
علاوه براین، این جلبک‌های قرمز با کشتن زوپلانکتون‌ها، نرم‌تنان، بی‌مهرگان و خیارهای دریایی، نیز باعث تولید انبوهی از کف آب‌های متعفن در مناطق ساحلی می‌شوند که این امر خود موجب تولید گاز سولفور اکسیژن می‌شود که نه‌تنها برای کودکان و سالمندان مضر است بلکه باعث تلف شدن لاک‌پشت‌ها می‌شود.
همشهری استانها
