اولین مجلس، اولین قانون اساسی

مظفرالدین شاه قاجار در 14 مرداد 1285 شمسی (14 جمادی‌الثانی 1324قمری ) فرمان مشروطیت را امضا کرد.

 ریشه انقلاب مشروطه شاید در    انعقاد قراردادهای ننگین گلستان و ترکمانچای باشد، اما شروع قطعی ماجرا بعد از به چوب بستن بازرگانان به جرم گران کردن قند و چاپ عکس «مسیو نوز» بلژیکی در لباس روحانیون بود که اعتراض مردم و روحانی‌ها را در پی داشت.

در این دوره روحانیون در دو مرحله به حرم حضرت عبدالعظیم و سپس به قم رفتند و تهدید کردند کشور را ترک می‌کنند و به عتبات عالیات می‌روند. این دو حرکت در تاریخ به هجرت صغری و کبری مشهورند.

بیدار کنندگی روحانیت در کنار حضور نویسندگان و شخصیت‌های روشنفکر، تأسیس مدرسه دارالفنون به‌دست امیرکبیر، انتشار روزنامه‌هایی در داخل و خارج از ایران مانند «عروه‌الوثقی» (پاریس)و «صوراسرافیل» (تهران)، علاوه بر بی‌کفایتی شاهان  قاجار مجموعه عواملی بودند که تغییر ساختار قدرت و خواست مردم برای رسیدن به آزادی و قانون مداری را به نتیجه رساندند و فرمان امضا شد.

مظفرالدین شاه بیمار در همان سال، مجلس اول را در کاخ گلستان گشود و ده روز پس از امضای قانون اساسی با 51 اصل، درگذشت. پسرش محمدعلی شاه دو سال بعد مجلس را به توپ بست و گروهی از آزادی‌خواهان مانند میرزا جهانگیرخان صوراسرافیل، مدیر روزنامه «صور‌اسرافیل» و ملک‌المتکلمین واعظ معروف را در باغ شاه دار زد. دوران استبداد نیز آغاز شد و مردم شهرهای مختلف به رهبری افرادی چون ستارخان و باقرخان در تبریز، سردار اسعد در اصفهان‌و محمدولی‌خان تنکابنی در رشت قیام  و در نهایت تهران را فتح کردند.

جنبش مشروطه را به سه دوره تقسیم می‌کنند:

مشروطه اول از 1285 تا 1286 و گلوله‌باران مجلس؛ مشروطه دوم از 1288 تا 1299 و کودتای سوم اسفند و روی کار آمدن حکومت پهلوی و مشروطه سوم از 1320 تا 1332 و کودتای 28 مرداد و سرنگون شدن دولت مصدق.