به گزارش همشهری آنلاین، سبک زنجیرزنی، موسیقی خاص طبل و شیپور، عماری گردانی، شده‌گردانی، آیین عم کبارم و جوش دور، از آداب و رسوم عزاداری ابرکوه در ماه محرم است که در فهرست آثار ملی غیرملموس به ثبت رسیده. پژوهش‌ها نشان می‌دهد حدود یک قرن پیش عالمی به نام «آقا میرزا عبدالغنی» سبک رایج عزاداری در ابرکوه را از نجف عراق وارد شهرستان کرد.
نوای شیپور
شیپورزن‌ها با دمیدن در شیپور با نوای بلند به کوتاه «بدو بیا، بدو بیا» مردم شهر را برای حضور در هیئت‌های عزاداری فرا می‌خوانند. نوای موسیقی محرم ابرکوه که طبل زنان با ریتم منظم و خاصی در هیات‌های زنجیرزنی می‌نوازند به شکل‌های مختلف نواخته می‌شود. طبل در مجلس با ریتم «عطشانم حسینم عریانم حسینم، حسینم وا حسینم شهیدم وا حسینم وا شهیدم» داخل کوچه (مسیرهای حرکت هیات) با ریتم «شاه حسین یا حسین شاه» داخل دالان ورودی روضه خانه‌ها و حسینیه‌ها با ریتم تندتر از داخل کوچه نواخته می‌شود.
توجوشی نوعی چاوشی خوانی است که برای استراحت کوتاه عزاداران در هیات زنجیرزنی با علامت دادن مداح به طبل‌زنان و قطع صدای طبل، عزاداران بدون حرکت می‌ایستند و پس از چند دقیقه دوباره با اشاره مداح شروع به زدن طبل و زنجیر می‌کنند.
جوش دور
جوش دور به چهار سبک متفاوت در شب عاشورا مقابل حسینیه‌ها یا داخل حیاط حسینیه‌ها اجرا می‌شد و با دعای یا رب یا رب آمین، برای طلب مغفرت از خدا و یاری جستن از ائمه به پایان می‌رسید. در رسم جوش دور هر شخص با دستان خود گوشه‌ای از لباس دیگری را گرفته و آرام پاهای خود را به سبک خاصی و هماهنگ به زمین می‌زند و با سینه‌زنی در وسـط حسینیه‌ها حرکت و نوحه‌خوانی می‌کند.
آیین عزاداری عم کبارم
عم کبارم نوعی عزاداری مختص شب عاشورا در ابرکوه است. در این آیین بعد از پایان مراسم روضه‌خوانی در شب اول محرم، افراد جوش دور می‌زدند.
در این جوش دور نوحه‌های مختلفی می‌خوانند که مشهورترین آن «عم کبار عباس» است: «ای شه یارم عباس/ ای تاج‌دارم عباس/ بنگر سوی سکینه/ عم کبارم عباس/ رفتی که آوری آب/ از بهر طفل بی‌تاب/ مردم، مرا تو دریاب/ عم کبارم عباس/ با ساربان بگویید/ کز گریۀ سکینه/ تا بر شتر نبندند/ محمل به روز باران/ عم کبارم عباس/ ای شه یارم عباس/ زینب ز ناله گفتا/ با میر ناقه‌داران/ راه شترسواران/ پر خاک و خون بدیدند/ اجساد تاج‌داران / رفتی که آوری آب/ از بهر طفل بی‌آب/ مردم، مرا تو دریاب/ از بهر طفل بی‌آب»
زنجیرزنی خاص ابرکوه
شیوه زنجیرزنی خاص ابرکوه که در کمتر جای کشور وجود دارد، با دو زنجیر (به اصطلاح جفتی)، لباس بلند سیاه و یکدست که نماد یکسان بودن فقیر و غنی، کوچک و بزرگ در عزای اهل‌بیت است، همراه با موسیقی طبل به‌صورت هماهنگ و منظم انجام می‌شود.
نوحه‌خوانی قدیم در ابرکوه، از فردی به نام کوکب شمس‌آبادی بود که به سبک‌های مختلف در مجالس روضه که از یک هفته قبل از محرم تا یک هفته بعد از ماه صفر ادامه داشت، خوانده می‌شد.
گفت‌وگوی آب
گفت‌وگوی آب در شب عاشورا برپا می‌شود. روحانی در پایان مجلس عمامه خود را بر زمین می‌گذارد و کوزه و کاسه‌ای برمی‌دارد و به سمت حوض آب وسط حیاط می‌رود. در حین پر کردن کوزه و هر بار که با کاسه آب می‌ریزد می‌گوید: «آب سبیل بنوش و لعنت حق بر یزید کن» این حرکت که در سکوت کامل انجام می‌شود، چنان حزن‌انگیز است که بعضی افراد از گریه زیاد از حال می‌رفتند.
نذری‌های محرم
در ایام سوگواری ماه محرم و صفر افرادی که نذر دارند، در وعده‌های غذایی با انواع آش کشک، انار و شله زرد از سوگواران پذیرایی می‌کنند که این نوع رسم بیشتر در قدیم رایج بوده. نذری‌های امروزی در ابرکوه شامل انواع آش سبزی، حلیم، پلو و خورشت قیمه، مرغ، قورمه‌سبزی، تخم‌مرغ آب پز، نان پنیر، خرما، چای، شربت و شیر است.
مراسم جوش دور در ابرکوه را ببینید:
بیشتر بخوانید:
آیین های عزاداری محرم در استان ها | چلاب زنی ؛ عزاداری خاص دزفولی ها
آیین های عزاداری محرم در استان ها | از سینی‌گردانی تا عزای خاص ماهشهری ها
نظر شما