همشهری آنلاین - ثریا روزبهانی: بسیاری از شاهزادگان و رجال نیز علاوه بر حضور و داشتن طاقنمای اختصاصی در تکیه دولت، باز هم بر ضرورت برپایی تعزیه در ایام محرم در منازل خود تأکید بسیار داشتند. از سوی دیگر، اشراف و اعیانی که جایگاه والاتر و تمکن مالی بیشتری داشتند، برای برپایی آیین تعزیه، از لوازم و امکانات بیشتری استفاده می‌کردند تا مراسم آبرومندانه و وزین‌تر برگزار شود.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
داود فتحعلی بیگی، پژوهشگر نمایش‌های آیینی، درباره این نوع تعزیه‌خوانی می‌گوید: «گرایش و علاقه اعیان و اشراف و شاه و درباریان قاجار به تعزیه باعث تحولات اجتماعی در آن دوران شد. در واقع تعزیه، همانند مذهب شیعه، نخست در میان عامه مردم و اصناف خرده پا رشد و گسترش پیدا کرد و سپس به طبقات بالای جامعه راه یافت. حکومت، دربار و در نهایت اعیان و اشراف، نه‌تنها از تعزیه‌خوانی‌های عمومی حمایت کردند، بلکه خود نیز به برگزاری این مراسم پرداختند و تکایا و محله‌های معین و حتی خانه‌های شخصی خود را به این کار اختصاص دادند.
تعزیه بخشی یا نوعی از عزاداری‌های مذهبی به شمار می‌آمد و اعیان و اشراف با حمایت از این نمایش آیینی و سنتی و مذهبی و برپایی آن در منازل خود ضمن نشان دادن احساس و اعتقاد مذهبی خود به مردم، موقعیت اجتماعی و سیاسی خود را نیز به نمایش می‌گذاشتند و وجهه‌ای در میان مردم برای خود کسب می‌کردند.
به همین دلیل رجال و اعیان دوره قاجار نه‌تنها در محله‌های خود تکیه‌های مخصوص تعزیه‌خوانی می‌ساختند، بلکه خانه‌های خود را نیز معمولاً در دهه محرم به تعزیه‌خوانی اختصاص می‌دادند. در این خانه‌ها که غالباً فضای بیرونی مناسبی داشت، مجالس روضه و تعزیه‌خوانی با هم برگزار می‌شد.
عبدالله مستوفی در این باب می‌نویسد از شاهزادگان و اعیان و رجال هم هریک که خانه آنها وسعت لازم برای اجرای تعزیه و خود آنها توانایی پرداخت انعامات قاطرچی و ساربان و نقاره‌چی‌های دولتی که در تعزیه ناگزیر بود را داشت، تعزیه می‌خواند. حتی برخی چادر خاص به اندازه حیاط بزرگ تدارک دیده و حیاط را هم طوری ساخته بودند که در ایام تعزیه‌خوانی بتوانند آن را به تکیه تبدیل کنند.
مثلاً میرزا شفیع، صدراعظم فتحعلی‌شاه و محمدحسین‌خان امین‌الدوله، مستوفی دیوان او، و میرزا ابوالحسن‌خان، سفیر ایران در لندن، در خانه‌هایشان در ایام محرم تعزیه‌خوانی‌های مفصلی برپا می‌کردند. خانه امین‌الدوله، حیاط شاهی، تکیه عباس‌آباد، میرزاصالح مستوفی و رضاقلی‌خان هم از جمله خانه‌های اعیانی بود که همیشه در آن مراسم تعزیه برپا می‌شد.
نظر شما