همشهری آنلاین - سمیرا باباجانپور : تعزیه در میان مردم ایران همیشه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است. با روی کارآمدن قاجاریه آقا محمدخان تکیه حیاط شاهی را سروسامان داد. البته بسیاری معتقدند این تکیه قبل از او نیز پابرجا بوده است. بااین‌حال، از دوران آقا محمدخان قاجار بیشتر مراسم‌های مذهبی دولتی از جمله تعزیه‌خوانی در این تکیه انجام می‌شد.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
در دوران فتحعلی‌شاه تعزیه‌خوانی رسمیت و مشروعیت ویژه‌ای یافت. اما طبق اسناد و مدارک موجود، ناصرالدین‌شاه بیش از شاهان دیگر به تعزیه علاقه و دل‌بستگی داشت. عبدالله مستوفی در کتاب «شرح زندگانی من» در این باره می‌نویسد: «ناصرالدین‌شاه که از همه‌چیز وسیلهٔ تفریح می‌تراشید در این کار هم سعی فراوان به خرج داد و شبیه‌خوانی را وسیله اظهار تجمل و نمایش شکوه و جلال سلطنتش کرد و آن را به مقام صنعت رساند.»
ناصرالدین‌شاه علاوه بر تعزیه‌هایی که در تکیه دولت برگزار می‌کرد در مسافرت‌هایش نیز دستور می‌داد برایش تعزیه بخوانند.
جایگاه تعزیه در زمان مظفرالدین شاه تغییر کرد. او به دلیل روحیه‌ای که داشت به روضه‌خوانی بیشتر علاقه‌مند بود. در زمان او بنای تکیه دولت وضعیت مناسبی نداشت، در نتیجه به دستور او تعزیه در محل صندوق‌خانه که مقابل عمارت گلستان بود یا حیاط دربار و گاهی نیز در تکیه نیاوران برپا می‌شد.
داوود فتحعلی‌بیگی، بازیگر، نویسنده و پژوهشگر هنرهای نمایشی، دراین‌باره می‌گوید: «توجه دربار قاجار به تعزیه چه به نیت قلبی و ارادت به اهل بیت (ع) بوده باشد یا به نیت سیاسی و حکومتی، باعث رشد تعزیه شد، به‌خصوص خود ناصرالدین‌شاه که طبع شعر هم داشت، اشعارش در تعزیه‌ها خوانده می‌شد.»
اهمیت تعزیه برای ناصرالدین‌شاه آن‌قدر بود که برای مثال، در روز هفتم محرم، سه ساعت قبل از شروع تعزیه، میزی بزرگ مقابل شاه می‌گذاشتند که بالغ بر ۲۰۰ طاق شال روی آن بود و او این طاق‌ها را بر گردن مباشران می‌انداخت و مشتی سکه نقره به آنها می‌داد و خرج و هزینه هنگفتی برای هرچه باشکوه‌تر برگزار کردن تعزیه می‌کرد.
در اوایل دوره ناصرالدین‌شاه تهران ۴۰ تا ۴۵ تکیه داشت، ولی در دوران سلطنت او ۷۰ تا ۸۰ تکیه ساخته شد که در اغلب آنها تعزیه برگزار می‌شد. در تعزیه‌هایی که به دستور شاه برگزار می‌شد هزینهٔ این تعزیه‌خوانی‌ها را خزانه دربار می‌پرداخت.
دوره سلطنت محمدعلی‌شاه و پادشاهی احمدشاه آخرین دوران تعزیه‌خوانی با حمایت دولتی بود. بعد از رفتن احمدشاه به فرنگ دستور داد در تکیه دولت تعزیه‌خوانی نکنند. با اینکه در اوایل حکومت شاه اول پهلوی همچنان تعزیه در برخی تکیه‌ها و محله‌های عامه‌نشین تهران انجام می‌شد، ولی رضاشاه تعزیه‌خوانی را ممنوع اعلام کرد.
نظر شما