همشهری آنلاین - گروه سیاسی: موسسه کارنگی در مقاله‌ای به ارزیابی انتخاب مسعود پزشکیان به‌عنوان رئیس‌جمهور جدید ایران و تاثیر آن بر روابط میان ایران و روسیه پرداخته است. این مقاله در بخش‌هایی از خود مدعی تنظیم مناسبات ایران با ساعت فعالیت روسیه است. ادعایی که بدون شواهد مطرح می‌شود و با رویکردی متناقض می‌گوید پزشکیان ممکن است در این روند تغییر ایجاد کند.
متن مقاله موسسه کارنگی را می‌خوانید:
پیروزی غیرمنتظره مسعود پزشکیان اصلاح‌طلب در انتخابات ریاست جمهوری ایران در ماه جاری نشان داد که محافظه‌کاران کشور به‌طور فزاینده‌ای قادر به مقاومت در برابر تقاضای فزاینده برای تغییر نیستند. این تغییر شامل سیاست خارجی جدیدی می‌شود که بیش از همه متوجه عادی سازی روابط ایران با غرب و فاصله گرفتن از روسیه می‌شود.
از آنجایی که این رای دهندگان ایرانی هستند که به جای نخبگان حاکم به دنبال تغییر هستند، پزشکیان هیچ مشکلی فوری برای مسکو ایجاد نخواهد کرد، اما احساس ضد روسی در جامعه ایران به این زودی‌ها از بین نمی‌رود و پیروزی پزشکیان باید به‌عنوان یک علامت هشدار برای کرملین باشد. همکاری با تهران در آینده می‌تواند بسیار سخت‌تر شود.
پیروزی غیرمنتظره پزشکیان پس از ۳ سالی اتفاق افتاد که محافظه‌کاران ایران تمام شاخه‌های حاکمیت را تحت کنترل داشتند. زمانی که ابراهیم رئیسی در سال ۲۰۲۱ رئیس‌جمهور شد، به نظر می‌رسید که محافظه‌کاران موفق شده‌اند نظام سیاسی را دوقبضه کنند و همه نامزدهای اصلاح‌طلب از حضور در انتخابات منع خواهند شد. انتخابات مجلس در اسفندماه که در آن محافظه کاران ۲۳۳ کرسی از ۲۹۰ کرسی را به دست آوردند، به نظر می رسید این دیدگاه را تأیید می‌کند.
با این حال، پیروزی پزشکیان در انتخابات پس از درگذشت رئیسی در سانحه هلیکوپتر نشان می‌دهد که نظام ایران هنوز هم می‌تواند شگفتی ایجاد کند، حتی اگر به سختی بتوان انتخابات کشور را آزاد یا عادلانه توصیف کرد.
اشتباه مهلک محافظه کاران ناتوانی آنها در فرونشاندن اختلافات جناحی و متحد شدن حول یک نامزد واحد بود. در نتیجه آرای اصولگرایان در دور اول رأی گیری بین سعید جلیلی (۴۰ درصد) و محمدباقر قالیباف (۱۴.۵ درصد) تقسیم شد. به عبارت دیگر، اگر محافظه‌کاران یک کاندیدای واحد را معرفی می‌کردند، می‌توانستند در دور اول پیروز شوند (آستانه پیروزی بیش از ۵۰ درصد آرا است).
علاوه بر این، برخی از حامیان قالیباف که از دست جلیلی به دلیل امتناع از سازش عصبانی بودند، در نهایت از پزشکیان حمایت کردند. از بسیاری جهات، نتیجه فاش‌کننده بود: محافظه‌کاران ایران دچار بحران رهبری شده‌اند و به‌دلیل درگیری‌های داخلی به شدت دچار اختلاف شده‌اند.
(آیت‌الله) علی خامنه‌ای، رهبر ایران، می‌توانست به نزاع پایان دهد - اما او ترجیح داد دخالت نکند و به نظر می‌رسد که از پیروزی اصلاح‌طلبان راضی است. از زمانی که اعتراضات مخالفان در سال ۲۰۲۲ باعث بحران مشروعیت شد، مقامات ایرانی در حال آزمایش بازگشت اصلاح‌طلبان به مناصب اصلی دولتی هستند.
پزشکیان همچنین از سوی جمعیت کم مشارکت‌کننده و محبوبیتش در روستاها به ویژه در میان کردها و آذربایجانی‌ها (او هم ریشه کردی و هم آذری دارد و به هر دو زبان صحبت می کند) حمایت شد. با این وجود، دلیل اصلی پیروزی او میل به تغییر بود. نتایج نشان داد که حتی کسانی که معمولاً به رژیم وفادار هستند - مانند سربازان و مقامات - به اصلاحات رأی دادند.
وقتی صحبت از سیاست خارجی به میان می‌آید، این تمایل برای تغییر، خود را به صورت تمایل به پایان انزوای جهانی ایران نشان می‌دهد: به عبارت دیگر، عادی سازی روابط با غرب. پزشکیان در جریان تبلیغات انتخاباتی در این باره بسیار صحبت کرد و مانند اصلاح‌طلبان گذشته آشکارا خواستار بهبود روابط با اروپا و کاهش تنش با آمریکا شد.
در عین حال، «عادی سازی روابط با غرب» بیشتر یک شعار انتخاباتی مناسب است تا یک برنامه واقعی سیاست خارجی. حتی اگر ایران صادقانه بخواهد مسیر خود را تغییر دهد، مشخص نیست که در شرایط فعلی چگونه می‌تواند به چنین چرخشی دست یابد.
بزرگ‌ترین مشکل تهران تحریم‌های غرب است که در سال‌های اخیر بر ابعاد و دامنه آن افزوده شده است. هر گونه تلاش برای احیای مجدد توافق هسته‌ای ایران که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد، احتمالا محکوم به شکست خواهد بود.
همچنین مشخص نیست که آیا واشنگتن و اروپا آماده لغو تحریم‌ها هستند یا حتی از اعمال تحریم‌های جدید خودداری می‌کنند.
بنابراین جای تعجب نیست که پزشکیان - علیرغم تمام لفاظیهای غربگرایانه‌اش - بلافاصله پس از پیروزی با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه صحبت کرد. اصلاح‌طلب ایرانی به پوتین قول داد که در ماه اکتبر، دو طرف قرارداد همکاری راهبردی بلندمدت را امضا کنند که سالهاست مورد بحث قرار گرفته است.
پزشکیان در مورد بازنگری در رابطه ایران با روسیه فضای کمی برای مانور دارد. هر چقدر هم که تقاضا برای عادی‌سازی روابط با غرب قوی باشد، تهران به احتمال زیاد روابط خود را با مسکو و پکن در سال های آینده تعمیق خواهد داد.
با این حال، در دراز مدت، همه چیز متفاوت به نظر می‌رسد. رای دهندگان طرفدار اصلاحات ایران و همچنین رسانه‌های طرفدار اصلاحات کشور، مسکو را وارث امپراتوری روسیه و شوروی می‌دانند و معتقدند که این کشور فقط به دنبال به دست آوردن دارایی‌ها و منابع ایران است. در محافل اپوزیسیون یک عقیده رایج وجود دارد که بدون حمایت مسکو، رژیم ایران مدت‌ها پیش سقوط می‌کرد.
در تحلیل نهایی، بعید است که برد پزشکیان به این معنا باشد که روسیه و ایران همکاری های خود را در آینده نزدیک افزایش نخواهند داد: دو طرف بیش از حد به یکدیگر نیاز دارند. اما در عین حال، جامعه ایران به طور فزاینده‌ای نارضایتی خود را از سیاست خارجی نشان می‌دهد. منتقدان مقامات روسیه را - به طور عادلانه یا غیرعادی - به عنوان یکی از کسانی که مسئول مشکلات کشورشان هستند معرفی می‌کنند.
پیروزی پزشکیان گواه دیگری بر این روند است. این بدان معناست که رئیس‌جمهور جدید یک تهدید بالقوه برای مسکو است. به هر حال، او با تقاضای تغییری که به وضوح با احساسات ضد روسی رنگ آمیزی داشت، به قدرت رسید.
نظر شما