همشهری آنلاین - ثریاروزبهانی: پس از آن هفته‌نامه «آذربایجان» منتشر شد که آمیخته‌ای از مطالب جدی، طنز و کاریکاتور بود. مجد الاسلام کرمانی که از روزنامه نگاران برجسته ایران تا قبل از مشروطه است و دست اندرکار چاپ روزنامه های ادب تهران و ندای وطن نیز تا قبل از این بود، تصمیم می گیرد از طریق قلم تصویری و نقاشی و کاریکاتور، رسانه ای ایجاد کند تا با عامه مردم ارتباط بیشتری برقرار شود.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
محمد بیطرفان، محقق و رئیس انجمن علمی تاریخ استان تهران، در این باره می‌گوید: «در سال های نخستین صدور فرمان مشروطیّت، مجدالاسلام، شماره اوّل روزنامه «کشکول» را در ۱۵ صفر ۱۲۸۶ در تهران منتشر کرد و به قیمت تک‌شماره سه شاهی فروخت. اشتراک سالیانه روزنامه در تهران هشت قران، در سایر ولایات داخله یک تومان، در فرنگستان پنج فرانک و هندوستان چهار روپیه بود. در سرلوحه این نشریه نوشته شده: «این روزنامه از قید رسمیت و صحت و مسئولیت بکلی خارج است ابدا با شخص خاصی طرف نیست و عرضش برانداختن عادات زشت بربریت و مجری ساختن رسوم تمدن و تربیت است. هریک از دانشمندان که صور موهوم خنده‌آمیز عبرت‌انگیزی که بکسی برنخورد طرح نموده باداره بفرستد درج و ترسیم خواهد شد.»
هر شـماره کشکول چهار صفحه داشت و از همان شماره نخست دربردارنده کاریکاتورهایی با زیرنویس و مقالاتی بود که با نستعلیقی خوانا نوشته می‌شد. گاه مضمون مقالات یک شماره همان بود که در کاریکاتورها تصویر می‌شد و برخی اوقات نیز موضوع مقالات ربـطی بـه موضوع کاریکاتورها نداشت. این نشریه از سال (۱۲۵۰تا ۱۳۰۲ ) منتشر می‌شد.» تا قبل از روزنامه کشکول روزنامه و نشریات طنز دیگری در شهرستان‌های ایران شکل گرفته بود. نشریه «حشرات‌الارض» را که سال ۱۲۸۷ خورشیدی نخستین شماره آن منتشر شد باید نخستین نشریه کاملا طنز ایران لقب داد.
«حشرات‌الارض» روزنامه‌ای مصور و فکاهی بود که حاجی میرزا آقا بلوری آن را به سبک روزنامه ملانصرالدین قفقاز در تبریز منتشر کرد. همچنین «ادب» چاپ مشهد در سال ۱۲۷۹ و در تهران در سال ۱۲۸۲ به مدیریت ادیب‌الممالک از جمله اولین نشریات فارسی زبان دارای بخش طنز بود. روزنامه صوراسرافیل هم که یکی از مهمترین نشریات دوران مشروطه محسوب می‌شد ستون طنزی به نام «چرند و پرند» داشت که «دهخدا» آن را قلم می‌زد. این ستون مجموعه‌ای از نوشته‌های طنز اجتماعی و سیاسی در قالب داستان کوتاه، اعلامیه، تلگراف، گزارش خبری و... با زبان عامیانه و ساده بود که برای اولین بار در این نشریه منتشر شد.»
موضوع: نخستین روزنامه و نشریه مصور تهران
ویژگی: طنز در قالب کاریکاتور
نظر شما