«ایران توانایی احداث نیروگاه 20 هزار مگاواتی برق بادی را دارد.» این را رئیس دفتر انرژی باد سازمان انرژی های نو کشور (سانا) می‌گوید.
البته خبری که صادقیان به خبرگزاری مهر می‌دهد با اظهار تاسف از اینکه در کشور ما برنامه‌ریزی‌ها طولانی مدت نبوده، همراه است: علی رغم این که تلاش شد برنامه‌هایی را در زمینه انرژیهای نو تعریف و ارائه دهیم ولی تاکنون اقدام جدی در این زمینه انجام نشده است.
رشد روز‌افزون مصرف انرژی در جوامع مدرن صنعتی علاوه بر خطر اتمام سریع منابع فسیلی ، جهان را با تغییرات برگشت ناپذیر و تهدید آمیز زیست محیطی مواجه کرده است.
از این رو در برنامه‌ها و سیاستهای بین‌المللی در راستای توسعه پایدار جهانی، به منابع تجدیدپذیر انرژی نقش ویژه‌ای محول شده است. به طور مثال اتحادیه اروپا تولید 12 درصد انرژی الکتریکی مورد نیاز در سال 2010 را از طریق انرژیهای نو هدف قرارداده است. در کشور ما نیز استفاده از انرژیهای نوین حدود یک دهه است که با تشکیل «سازمان انرژیهای نو ایران» وارد فاز تازه‌ای شده است.
استفاده از انرژی باد یکی از پروژه‌هایی است که در این سازمان پیگیری می شود: اولین پروژه‌های تولید برق بادی از سوی سازمان انرژی اتمی تعریف شد. این پروژه شامل تولید برق بادی و نصب یک مگاوات توربین بود که با خرید این توربین از خارج و نصب آن در منطقه منجیل اجرایی شد.
صادقیان با بیان این مطلب، می‌افزاید: متعاقب این حرکت 10 مگاوات دیگر به صورت همکاری مشترک میان سازمان انرژیهای نو و سازمان انرژی اتمی به صورت ساخت برخی قطعات در داخل کشور و مونتاژ آنها شروع شد و پس از آن پروژه 90 مگاواتی در سازمان انرژی اتمی تعریف شد.
همزمان با این اقدام، دفتر انرژیهای نو در وزارت نیرو تشکیل و دو پروژه در زمینه انرژی باد تعریف شد که شامل ساخت توربین 600 کیلو وات و 10 کیلو وات بود. توربین 600 کیلو وات در سال 80 به بهره‌برداری رسید و توربین 10 کیلو وات با اهداف آموزشی به بهره‌برداری رسید.
به گفته صادقیان، این توربین در حال حاضر در دانشگاه «سهند» تبریز نصب شده تا دانشجویان با تعریف پرژه و انجام تحقیقات مورد نیاز، دانش لازم را در این زمینه کسب کنند.
اما برای تولید برق از انرژی باد، مهمترین اقدام تعیین مناطق بادخیز کشور است، عملیاتی که در قالب پروژه «تهیه اطلس رنگی باد» اجرایی شده است: با توجه به نفت خیز بودن کشور تاکنون منابع نفتی کشور شناسایی شده و برنامه ریزیهای لازم صورت گرفته است ولی به دلیل تمام شدن منابع نفتی، استفاده از انرژی تجدیدپذیر ضروری است. از این رو با اجرایی شدن این پروژه توانستیم مناطق بادخیز را در کشور تعیین کنیم. نتایج این تحقیق ما را یاری می‌کند تا بتوانیم برای هر منطقه برنامه ریزی کنیم که در کدام مناطق و به چه صورت می‌توان از این انرژی استفاده کرد.
رئیس دفتر انرژیهای باد سانا، با این مقدمه منجیل، شمال غرب در منطقه آذربایجان، سیستان و خراسان رضوی در منطقه «خاف» را از مهمترین مناطق بادخیز کشور ذکر می‌کند و می‌گوید: طبق برآوردهای ما ایران استعداد تولید برق بادی به میزان 20 هزار مگاوات نیروگاه برق بادی را دارد.
صادقیان همچنین افزایش نیروگاههای برق بادی در بخش خصوصی را از سیاستهای سازمان انرژیهای نو در زمینه راه اندازی نیروگاههای برق بادی ذکر می‌کند: طبق این سیاست دولت عهده دار ایجاد نیروگاه برق بادی در کشور نیست ولی حمایت‌هایی را در جهت راه راندازی این نیروگاهها به عمل خواهد آورد. بر اساس قانون 20 ساعت برق بادی در روز به قیمت 130 تومان و 4 ساعت در روز 90 تومان خریداری می شود که این امر باعث شده تا طرح‌های زیادی از بخش خصوصی در زمینه احداث نیروگاههای برق بادی در کشور ارائه شود که در حال حاضر در دفتر مشارکت‌های غیردولتی سازمان پیگیری می‌شود.
اما با وجود تمام این تلاش‌ها به نظر می‌رسد کشور ما هنوز تا وضعیت مطلوب و سرمایه‌گذاری متناسب با پتانسیل موجود فاصله‌ای چشمگیر دارد. صادقیان با تایید این مطلب، به سرمایه‌گذاری‌های انجام شده از سوی دیگر کشور‌ها در زمینه استفاده از انرژیهای نوین اشاره می‌کند: در کشورهای مختلف برای راه‌اندازی این نیروگاهها حمایتهای زیادی صورت گرفته است. تاکنون بالغ بر 150 هزار مگاوات در کل دنیا نیروگاه برق بادی احداث شده که از این میزان حدود 30 هزار و 500 مگاوات نیروگاه برق و باد در 9 ماهه اول سال 2009 در دنیا احداث شده است. ترکیه نیز برای تولید هشت هزار مگاوات برنامه ریزی کرده است که تاکنون 433 مگاوات نیروگاه راه اندازی کرده است. همچنین کشور مصر 334 مگاوات نیروگاه نصب کرده و هفت هزار و 200 مگاوات برنامه دارد.
برنامه پنجم توسعه می‌تواند عرصه‌ای مناسب برای ایجاد راهکار‌هایی جهت استفاده از ظرفیت‌های مناسب کشور در زمینه استفاده از انرژیهای نو و پاک باشد: استفاده از انرژیهای باد نیاز به زیرساختهایی دارد، مطالعات تعیین ظرفیت انرژی در کشور نهایی و بر این اساس سند برق بادی کشور در قالب برنامه پنجم تدوین و به دولت ارائه شده است.
استفاده از این انرژی‌ها به خصوص هنگامی اهمیت خود را بیشتر نشان می‌دهند که بدانیم در خاورمیانه «تنها کشوری» هستیم که قادر به طراحی و ساخت توربین برق بادی هستیم.
استفاده از انرژی خورشید، پروژه دیگری است که در سازمان انرژیهای نو ایران دنبال می‌شود. پیش از این مدیر دفتر انرژی خورشیدی سانا از تهیه اطلس تابش خورشید در کشور خبر داده بود: از آنجا که شرایط اقلیمی در سراسر کشور یکسان نیست از این رو برای کاربردی کردن فناوریهای خورشیدی تهیه این اطلس در دستور کار قرار گرفت.
سیستمهای فتوولتائیک و نیروگاههای حرارتی خورشیدی از جمله فناوریهایی هستند که مطالعاتی در مورد آنها در کشور انجام شده است: این فناوریها می‌توانند انرژی خورشیدی را به انرژیهای قابل استفاده تبدیل کنند ولی کاربردی کردن هر یک از این فناوریها بستگی به شرایط خاص از جمله توپوگرافی زمین، وزش باد، کیفیت تابش خورشید و ساعات تابش در طول سال دارد.
به گفته پیمان کنعان، سیستمهای فتوولتائیک وابسته به میزان تابش است که با توجه به شرایط اقلیمی کشور در سراسر کشور قابل استفاده است ولی نیروگاه حرارتی خورشیدی باید در مناطقی مانند کرمان احداث شود که دارای آسمان صاف با مدت تابش زیاد باشد.
تهیه اطلس تابش خورشید با توجه به یکسان نبودن شرایط اقلیمی در تمام مناطق کشور در دستور کار سانا قرار گرفته است: در این اطلس وضعیت و کیفیت تابش و ساعات تابش در طول سال برای هر منطقه تعیین می‌شود. این مطالعات دست اندرکاران را برای برنامه‌ریزی در زمینه احداث نیروگاههای برق خورشیدی با استفاده از فناوریهای مناسب یاری خواهد کرد.
