اگر اجازه بدهید کمی اغراق کنیم، آن‌وقت می‌توانیم بگوییم که ما در همین ایران خودمان یک لی‌لی‌پوت داریم.
استان خراسان جنوبی، شهرستان بیرجند، بخش سربیشه، دهستان درح، روستای ماخونیک. این آدرس همان‌جایی است که می‌خواهیم در موردش صحبت کنیم.
منطقه ماخونیک متشکل از 12 آبادی است که روستای ماخونیک بزرگترین آنهاست. اهالی بقیه آبادی‌ها از لحاظ مذهب، شیوه زندگی و اوضاع اجتماعی با هم وجه اشتراک زیادی دارند و اصل و نسب خود را از روستای ماخونیک می‌دانند.
از ماخونیک تا مرز افغانستان در حدود نیم ساعت راه است و اهالی ماخونیک اصلیت افغانی دارند که در حدود سه چهار قرن پیش به این ناحیه آمده‌اند و اینجا را برای سکونت انتخاب کرده‌اند.
ازدواج فامیلی میان کوتاه قدها و نوع تغذیه باعث شده بود که افراد روستای ماخونیک کوتاه قد باشند ولی چند سالی می‌شود که با تغییر وضعیت تغذیه اهالی و مصرف قرص و قطره آهن، نسل جدید بهتر شده‌اند.
برای وارد شدن به خانه‌های روستای ماخونیک باید کمر را خم کرد. در داخل خانه هم نمی‌شود راست‌راست ایستاد. ظاهراً از آنجا که هوای آن ناحیه سرد است مردم خانه‌ها را کوچک و کم‌‌ارتفاع می‌سازند تا راحت‌تر گرم شوند.
مردم ماخونیک تا 50 سال پیش، چای نمی‌نوشیدند، شکار نمی‌کردند و اصلاً گوشت هم نمی‌خوردند و هنوز سیگار نمی‌کشند. مردم ماخونیک این قبیل کارها را گناه می‌دانستند.
ورود تلویزیون به این روستا به معنای ورود شیطان بود و اهالی تا چند سال پیش به تلویزیون می‌گفتند شیطان. آنها هرگز اجازه نمی‌دادند کودکان پای صفحه تلویزیون بنشینند و جادو شوند. شاید حق با آنها بود.
