همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: آلودگی هوا تأثیرات مخربی بر سلامت جسم و روان ساکنان شهرهای همیشه آلوده دارد. تنفس مدامِ آلاینده‌ها منجر به بروز یا تشدید بیماری‌های مختلف ازجمله بیماری‌های ریوی مانند آسم و برونشیت، کاهش ظرفیت ریه و ابتلا به سرطان ریه می‌شود. آلودگی همچنین خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد. دلیلش هم این است که آلاینده‌ها وارد جریان خون می‌شوند و فشارخون را بالا می‌برند.
آسیب دیدن سیستم عصبی، یکی دیگر از پیامدهای آلودگی هوا است؛ تماس طولانی‌مدت با آلاینده‌ها می‌تواند عملکرد شناختی را کاهش دهد و روی حافظه اثر بگذارد. همچنین تحقیقات داخلی و خارجی نشان داده که آلودگی هوا با افزایش آمار زایمان زودرس، زایمان نوزادان کم‌وزن و حتی نوزادان مُرده ارتباط دارد.
آلودگی هوا بر سلامت روان نیز تأثیر منفی دارد و می‌تواند به کاهش کیفیت خواب و بروز اختلالات روانی مثل اضطراب و افسردگی منجر شود. مرگ زودرس، افزایش هزینه‌های درمان و خسارت دیدن اقتصاد کشور نیز از پیامدهای گسترده آلودگی هوا هستند. طبق تازه‌ترین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، آلودگی هوا در سال گذشته ۵۹۷ هزار میلیارد تومان خسارت برای کشور داشت. این در حالی است که تنها ۱۲ درصد از قانون هوای پاک که در سال ۱۳۹۶ تصویب شد، اجرا شود.
آلودگی به افراد سالم هم آسیب می‌زند/ هرچه آلودگی بیشتر، میزان بروز آسم و آلرژی بیشتر
به گفته متخصصان، در معرض آلودگی هوا قرار گرفتن نه تنها بیماری افراد بیمار را تشدید می‌کند، بلکه به افراد سالم هم آسیب می‌زند. به طوری که از هر ۱۰ نفر، ۹ نفر دچار آسیب‌های ناشی از آلودگی هوا می‌شوند. یکی از این آسیب‌ها افزایش آمار بیماری‌های تنفسی در کشور است.
در ایران از هر ۲ نفر، یک نفر مبتلا به آلرژی است و این آمار در سال‌های اخیر نه تنها کاهش نیافته، بلکه پیش‌بینی می‌شود با توجه به صنعتی شدن دنیای مدرن، در سال‌های آینده افزایش بیشتری هم پیدا کند. شیوع آسم هم در ایران حدود ۹.۸ درصد از کل جمعیت و نزدیک به ۱۰.۸ درصد در کودکان و نوجوانان را شامل می‌شود. به گفته کارشناسان، در شهرهایی که میزان آلودگی بالا است، به همان اندازه هم میزان بروز آسم و آلرژی بیشتر است.
دکتر سیدعلیرضا مهدویانی، فوق تخصص آلرژی و آسم در این رابطه به همشهری‌آنلاین می‌گوید: آسم و آلرژی، بیماری‌های تنفسیِ مزمنی هستند که میلیون‌ها نفر را در جهان مبتلا کرده‌اند. شیوع این بیماری‌ها در تمام دنیا و ایران در حال افزایش است و دلیل این افزایش آمار، آلودگی هوا، تغییر سبک زندگی و همچنین تغییرات آب و هوایی است.
این فوق تخصص آلرژی درباره ارتباط آلودگی هوا و بیماری آلرژی و آسم می‌گوید: آلودگی هوا، آلرژن‌ها، دود سیگار، بوهای تند، تغییرات آب و هوایی، استرس‌های روحی و روانی، مصرف برخی داروها و عفونت‌های تنفسیِ ویروسی مهم‌ترین عوامل محرک و حساسیت‌زا هستند. در بین این عوامل محرک، آلاینده‌های هوا مثل ذراتی که از اگزوز خودروها خارج می‌شود، گازهای موجود در هوا و ذرات معلق مثل PM۲.۵ که در طول سال درگیرش هستیم، می‌توانند باعث تحریک مجاری هوایی شوند. تغییرات آب و هوایی مثل گرد و غبار یا ریزگردها هم می‌تواند موجب پخش شدن گرده گیاهان شود و همین گرده‌ها می‌تواند باعث حملات آسم برای خیلی از بیماران آسم و مسبب شروع آلرژی در عده زیادی از افراد باشد.
این استاد دانشگاه با بیان این که پیش‌بینی‌ها این است که شیوع آلرژی در دنیا و کشور ما به ۵۰ درصد برسد، می‌گوید: افزایش این آمار ارتباط زیادی با وجود محرک‌هایی مثل آلودگی هوا، ریزگردها، شهرنشینی و مواد شیمیاییِ به‌کاررفته در ساختمان‌سازی‌ها، سیگار کشیدن، مصرف قلیان و سایر عوامل دارد.
بیشتر بخوانید؛
- بالاخره ماسک‌های N۹۵ در هوای آلوده موثر هستند یا نه؟
-
چرا کودکان دربرابر آلودگی هوا آسیب‌پذیرترند؟
-
بخور دادن، عوارض آلودگی هوا را کم می‌کند؟
-
دستگاه تصفیه هوا تاثیری در پاکسازی هوای خانه ندارد
خطرناک‌ترین آلاینده شهر تهران را بشناسید
آلاینده‌های هوا در شهرهای مختلف متفاوتند و میزان آلودگی هوا هر روز با اندازه‌گیری ۶ آلاینده معیار سنجیده می‌شود که هرکدام اثرات متفاوتی روی سلامت انسان می‌گذارند. مثلا در تهران مهم‌ترین و در عین حال خطرناک‌ترین آلاینده، ذرات معلق مثل PM۲.۵ است.
این ذرات به این دلیل که بسیار ریز هستند، می‌توانند به راحتی به عمق ریه‌ها نفوذ کنند و حتی وارد جریان خون شوند. قطر این ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون است؛ یعنی چیزی حدود یک‌سی‌ام قطر موی انسان. این ذرات از فعالیت خودروها به خصوص خودروهای فرسوده، سوخت‌های فسیلی، فعالیت صنایع، فعالیت‌های ساختمانی، سوزاندن زباله‌ها و ... تولید می‌شوند که همگی در تهران فراوان‌اند.
PM۲.۵ باعث بروز و تشدید بیماری‌های قلبی وعروقی، سرطان ریه، آسم، برونشیت و کاهش عملکرد ریه می‌شود. همچنین تحقیقات نشان داده که تماس طولانی‌مدت با این ذرات می‌تواند نرخ مرگ‌ومیر زودرس را افزایش دهد. داشتن بیماری‌های زمینه‌ای به‌خصوص بیماری‌های مربوط به دستگاه تنفسی و قلب، افراد را در برابر ذرات PM۲.۵ آسیب‌پذیرتر می‌کند. دیگر آلاینده‌های هوا در تهران شامل مونوکسید کربن (Co)، گاز ازن در نزدیکی زمین (۳O)، دی‌اکسید نیتروژن (NO۲)، اکسیدهای گوگرد (SO۲؛ انتشار ۶۹۵ تُن در هر روز) و ترکیبات آلی فرّار (VOCs) هستند. اما مهم‌ترین آلاینده تهران همان PM۲.۵ است که عمدتا حدود ۶ تا ۷ برابر حد استاندارد است.
وارونگی دما در فصل‌های سرد، یکی از عوامل تشدید آلودگی هوا در شهری مثل تهران است اما متخصصان و پژوهشگران می‌گویند مقصر آلودگی هوای پایتخت، وارونگی دما و حتی مازوت‌سوزی هم نیست و عامل اصلی، خودروهای فرسوده هستند.
دکتر محمدصادق حسنوند، رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه تهران و عضو هیئت علمی پژوهشکده محیط زیست به همشهری‌آنلاین می‌گوید که در شهر تهران، منبع اصلی انتشار آلاینده‌ها موتورسیکلت‌ها و خودروها و از بین آنها خودروهای فرسوده هستند و تنها راهکار کنترل معضل بزرگ آلودگی هوا که جان مردم را به خطر انداخته، حذف خودروهای فرسوده از چرخه فعالیت، توسعه حمل و نقل عمومی و بهبود کیفیت بنزین است.
در حال حاضر سهم حمل و نقل عمومی در سفرهای تهران ۱۳ درصد است. در حالی که باید به ۵۰ درصد برسد. از ۱۱۲ میلیون لیتر بنزین که روزانه مصرف می‌شود، تنها ۴۴ میلیون لیتر (یعنی تنها یک‌سوم) استاندارد یورو ۴ را دارد. این در حالی که در قانون هوای پاک تاکید شده که بنزین یورو ۶ در کشور تولید و توزیع شود. خروج خودروهای فرسوده هم با آنکه از امسال دوباره استارت خورده اما هنوز از برنامه عقب است. به طوری که از ابتدای امسال تا امروز حدود ۲۴۰ هزار خودرو اسقاط شدند. درحالی‌که فقط در سال ۱۳۹۳ بیش از ۳۰۰ هزار خودرو از رده خارج شدند. این آمار از سال ۱۳۹۸ تا امسال تقریبا به صفر رسیده بود!
وقوع ۶۰ درصد مرگ‌ها در فصل‌های سرد
سالانه ۴۵ تا ۵۰ هزار مرگِ منتسب به آلودگی هوا در کشورمان رخ می‌دهد که فقط ۷ تا ۹ هزار مورد از این مرگ‌ها مربوط به شهر تهران است. به گفته کارشناسان، حدود ۶۰ درصد از مرگ‌ها در فصل‌های سرد سال رخ می‌دهد.
همه می‌دانیم که آلودگی هوا مختص تهران نیست و دیگر شهرها ازجمله اراک، اصفهان، اهواز و حتی برخی شهرهای شمال کشور نیز درگیر این مساله بزرگ هستند. طبق آمارهای مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه تهران، از ۵۰ هزار مرگِ منتسب به آلودگی هوا که سالانه در کل کشور رخ می‌دهد، تقریبا ۱۰۰۰ مورد آن مربوط به کودکان زیر ۵ سال است!
رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوا می‌گوید: آلودگی هوا همه گروه‌های سنی و همه بخش‌های زندگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این معضل، آمار بالایی از مرده‌زایی را سالانه به خود اختصاص می‌دهد. ارتباط بین مرده‌زایی با آلودگی هوا به اثبات رسیده است. این معضل همچنین باعث بروز دیابت نوع ۲، بیماری‌های تنفسی، ناباروری، بیماری‌های قلبی و عروقی و مرگ زودرس می‌شود.
این گروه‌ها بیشتر در خطرند/ ماسک همیشه جواب نمی‌دهد
آلودگی هوا بر سلامت همه افراد تأثیر می‌گذارد، اما گروه‌های خاص مثل کودکان، سالمندان و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای مثل بیماری‌های قلبی، دیابت، فشارخون بالا و بیماری‌های تنفسی ممکن است آسیب بیشتری ببینند. بنابراین متخصصان همیشه به این گروه ها توصیه می‌کنند که در هوای آلوده تا حد ممکن از خانه بیرون نیایند و اگر هم به اجبار بیرون می‌آیند، مدت طولانی در معرض هوای آلوده نباشند و هرچه زودتر به خانه برگردند. چراکه برخلاف تصور خیلی از مردم، ماسک دربرابر برخی آلاینده‌ها - مثل گازها - کاملا بی‌اثر است. چراکه این آلاینده‌ها به راحتی از ماسک عبور می‌کنند.
بیشتر بخوانید؛
نظر شما