به گزارش همشهری آنلاین پدر بزرگ مرحومش حاج «محمد قناد» نخستین فردی بود که در سفر به کشور عمان، با حلوای مسقطی آشنا شد و فوت و فن این شیرینی را به شهرستان لار در استان فارس آورد. بعد هم با خلاقیت خودش و چاشنی هل و زعفران آن را خوشمزه‌تر و برای عمانی‌ها صادر کرد. برای همین هم شهرستان لار به عنوان پایتخت مسقطی ایران نامگذاری شده و نوروز هر سال با برگزاری جشنواره مسقطی، میزبان گردشگران است. حاج مهدی هم حرفه شیرین پدر و پدربزرگ را ادامه داده. به مناسبت ۲۰ دی، روز ملی قناد و صنعت شیرینی‌پزی که از سال ۱۴۰۱ در تقویم رسمی کشور نامگذاری شده، با او درباره خاطرات شیرینش گپ زدیم.
میراث ماندگار یک حرفه خوشمزه
حاج مهدی قناد ۷۴ ساله هر روز اول وقت کرکره کارگاه مسقطی‌پزی در میدان اصلی لار را بالا می‌دهد. پا به پای کارگران بالای دستگاه‌های می‌ایستد و چشمش به اندازه دقیق شکر و نشاسته و مغز دانه‌هاست. حاج مهدی در روزگار جوانی رشته زبان انگلیسی را در دانشگاه به پایان رسانده، اما عشق به کار قنادی او را به کارگاه پدری کشاند. می‌گوید: «خانواده ما از گذشته و تا جایی که من یادم می‌آید قناد بودند. بعد از اینکه پدربزرگم راه و رسم مسقطی پختن را به عنوان نخستین فرد ایرانی یاد گرفت، دیگر بیشتر تولید شیرینی ما مسقطی شد و هنوز هم ادامه دارد. مرحوم پدرم هم قناد بود. من و برادرم هم قناد شدیم.» حاج مهدی یک دختر و یک پسر دارد. می‌گوید: «پسرم هم با عشق و علاقه مسقطی پزی را یاد گرفته و چراغ کارگاه صدساله را روشن نگه داشت.»
مسیر مسقطی از عمان تا لار
«مسقط پایتخت کشور عمان است و این نوع شیرینی همان حلوای عمانی است که به دلیل خاستگاه آن به مسقطی معروف شده.» کلام حاج مهدی هم مانند حرفه‌اش شیرین است. او ما را به سال‌های نخست ۱۳۰۰ می‌برد و از پدر بزرگش حاج محمد به عنوان نخستین فردی که مسقطی را به ایران آورد، این طور تعریف می‌کند: «حاج محمد، شیرین‌پز شهرستان لار شیرینی‌های آن زمان یعنی شکرپنیر، آب‌نبات، پشمک و حلوا را به خوشمزگی درست می‌کرد. حسابی هم مشتری داشت و تنها قناد شهر بود. یادم هست تعریف می‌کرد که ماجرای یاد گرفتن پخت مسقطی از راهی شدن برای سفر به مکه شروع شد. آن زمان کاروانی که برای حج بار سفر می‌بست، به لار می‌آمد و از لار به بندر لنگه می‌رفت. بعد هم کشور شهر مسقط در عمان و بعد عربستان؛ سفری بود برای خودش. دست کم یک ماه طول می‌کشید تا به مکه برسند. پدربزرگم حاج محمد، همراه با کاروان به مسقط می‌رسند. انگار بخت با او یار نبوده که به شدت مریض و ضعیف می‌شود. تا جایی که دیگر نمی‌تواند با کاروان همراه باشد و به عربستان برود. سن و سالی هم داشت. دست روزگار او را در مسقط ماندگار می‌کند و روزها را به مریضی می‌گذراند تا خوب شود.»
قصه حاج محمد در روزهای تنهایی و بیماری در مسقط هم چندی بعد به پایان می‌رسد، اما دلش در شوق زیارت خانه کعبه می‌تپید و سال بعد که دوباره کاروان ایرانی‌ها از بندر لنگه به کشور عمان برسد، در مسقط ماندگار می‌شود تا سال آینده توفیق زیارت خانه خدا نصیبش شود.
حاج مهدی قصه پدربزرگش را ادامه می‌دهد: «پدر بزرگ که دوباره سلامت می‌شود در کوچه‌های مسقط راه می‌افتد و می‌بیند سر هر کوچه، فردی روی سینی یک نوع شیرینی یا حلوا گذاشته و می‌فروشد. پرس و جو می‌کند و می‌بیند که شیرینی محلی مسقط است. به آنها می‌گوید من یک قناد ایرانی‌ام. به شما شکر پنیر و پشمک و آب‌نبات یاد می‌دهم شما هم به من این حلوا را یاد بدهید.» این بده بستان شیرین همان و باز شدن پای مسقطی به لار همان. حاج محمد، بعد از زیارت خانه خدا به لار بازمی‌گردد و مسقطی‌هایی درست می‌کند که هنوز هم به نام لار و حاج محمد ماندگار شده و سوغات لار هیمن مسقطی است.
مناسب ذائقه ایرانی‌ها
حاج مهدی از فوت و فن‌های خوشمزه‌تر شدن مسقطی لاری هم برای‌مان می‌گوید: «پدربزرگم تعریف می‌کرد که وقتی به ایران برگشت دو ادویه خوشمزه ایرانی را به مسقطی اضافه کرد: هل و زعفران. همیشه هم می‌گفت به معجزه این دو ادویه است که مسقطی لاری خوشمزه‌ترین مسقطی دنیا شده. بماد که روغن این شیرینی هم از روغن کرمانشاهی بود که در خوشمزه‌شدنش تاثیر زیادی داشت.» مسقطی‌پزی در لار از همان زمان چنان رونق گرفت که حالا همه ایرانی‌ها خاستگاه مسقطی را شهرستان لار می‌دانند. حاج مهدی می‌گوید: «بعدها با همراهی مرحوم پدرم حاج اکبر و مرحوم عمویم حاج نعمت مسقطی لاری انواع مختلفی پیدا کرد. در قدیم بسته‌بندی در قوطی‌های فلزی ساده بود. به مرور بسته‌بندی در جعبه‌های مقوایی با طرح‌های مشتری پسند طراحی کردیم. اما از آن مهم‌تر انواع مسقطی بود که به ذائقه ایرانی خوش‌تر باشد. مثلا انواع مسقطی با گل سرخ، نارگیل، زرشک، کنجد، بادام زمینی درست کردیم. قبلا فقط با خلال پسته بود.» حاج مهدی معتقد است طعم ماندگار مسقطی لاری به دلیل سال‌ها تجربه و پای دیگ ایستادن است که هنری خلق کرده که طبق ذائقه مردم است. تفاوت حلوا مسقطی عمان و لاری از دیدگاه حاج مهدی قناد، شیوه پخت، دقت و مهارت آشپز، نوع ظروف به کار رفته و کیفیت مواد است. در شهر لار ۱۶ کارگاه مسقطی پزی وجود دارد که بیش از ۱۰۰ کارگر در آن مشغول به کار هستند و روزانه حدود سه تن مسقطی تولید می‌کنند.
یک دسر مقوی
مهم‌ترین و رایج‌ترین حلوا مسقطی لاری زعفرانی یا به قول لاری‌ها «حلوا مقراضی» یکی از قدیمی‌ترین حلواهای در مناسب‌های مختلف مذهبی، جشن و سرور و سوگواری پخته می‌شود. حاج مهدی قناد می‌گوید: «افرادی که دچار ضعف جسمی هستند، می‌توانند به جای مصرف دسر یا شکلات، بهتراست مسقطی نوش جان کنند که مقوی است. مسقطی به دلیل قند، آهن، منیزیم و منگنز، باعث افزایش انرژی و رفع ضعف و خستگی در بدن می‌شود. هر ۳۰ گرم مسقطی ۱۳۳ کالری دارد.»
برگزاری جشنواره مسقطی لاری در ۱۴۰۴
نشان جغرافیایی انحصاری حلوا مسقطی لاری در سال ۱۳۹۲، مهارت پخت حلوا مسقطی لاری در سال ۱۳۹۸ در فهرست میراث ناملموس کشور و جشنواره حلوا مسقطی لاری در سال ۱۴۰۲ در فهرست رویدادهای گردشگری ایران به ثبت رسیده است. حاج مهدی می‌گوید: «ثبت ملی مسقطی باعث شد تا میزبان جشنواره مسقطی در لار باشیم و گردشگران بیشتری با سوغاتی لار آشنا شوند. بیشتر اوقات مسقطی لاری را به شیراز می‌فرستیم و بعد از آنجا به همه شهرهای کشور ارسال می‌شود.» جشنواره مسقطی لاری تنها رویداد ثبت‌شده حوزه گردشگری خوراک و سوغات در استان فارس است که به ثبت ملی رسیده و سبب معرفی لار به عنوان مقصد سفر و رونق گردشگری می‌شود. حاج مهدی می‌گوید: «جشنواره معمولا در ایام نوروز برگزار می‌شود. اما امسال به دلیل تقارن ماه مبارک رمضان و نوروز، جشنواره مسقطی لار بعد از ماه مبارک رمضان برگزار می‌شود.»
شیرین‌ترین خاطره
حاج مهدی قناد یکی از شیرین‌ترین خاطرات خود را انتخاب می‌کند و می‌گوید: «روزگار جنگ تحمیلی بود. هر یک از ما هر کاری از دستش برمی‌آمد برای رزمندگان انجام می‌داد. یادم هست قوطی‌های مسقطی را با خودم به اهواز می‌بردم. می‌خواستم اندکی کامشان شیرین شود و لبخندی به لبشان بیاید.»
نظر شما