در حال حاضر این سرانه 19 مترمربع برای هر نفر از فضای‌سبز 500 هکتاری است. البته این رقم بدون احتساب فضای‌سبز خصوصی است که در شرکت‌ها، پادگان‌ها، مراکز درمانی و باغ‌های خصوصی وجود دارد که با اضافه کردن این مقدار، سرانه فضای‌سبز به 26 مترمربع به ازای هر نفر افزایش می‌یابد که به گفته رئیس اداره فضای‌سبز شهرداری منطقه 21، این مقدار سرانه «خوب» است.
اما آنچه بیش از همه اهمیت دارد نحوه آبیاری و نگهداری از این فضاهاست. «مهرداد زنگنه» رئیس اداره فضای‌سبز شهرداری منطقه 21 با اشاره به بحران آب در منطقه 21 به بخشی از اقدامات این اداره در آبیاری مناسب فضای‌سبز منطقه به مواردی اشاره می‌کند.
به گفته رئیس اداره فضای‌سبز منطقه، فضاهای سبز با اهداف خاصی ایجاد و توسعه داده می‌شوند. ایجاد فضای‌سبز در رمپ و لوپ‌ها به منظور زیبایی بصری، تلطیف هوا و استفاده عمومی از فضاهای سبز بویژه در پارک‌ها از جمله مواردی‌اند که باعث می‌شوند فضای‌سبزی احداث شود اما برای حفظ شادابی و طراوت فضاهای سبز ایجاد شده، نیاز به تأمین آب کافی است.
زنگنه در این باره می‌گوید: «قبل از آنکه بخواهم به مقوله آبیاری و آبرسانی به فضای‌سبز اشاره کنم، توجه شما را به این نکته جلب می‌کنم که منطقه 21 به لحاظ تأمین آب شرب و خام با مشکلات عدیده‌ای روبروست، به طوری که سازمان آب و فاضلاب وردآورد برای تأمین آب سایر محله‌ها، ناچار است شبکه‌های آبرسانی خود را توسعه دهد.
اما در مورد آبیاری و آبرسانی فضاهای سبز باید به این نکته اشاره کنم که آبرسانی مثل حلقه‌های زنجیر به هم متصل است و اگر یک حلقه نباشد، سایر حلقه‌ها نیز کارایی خود را از دست می‌دهند. تأمین منابع آبی، ایجاد شبکه‌های آبرسانی که خود به بخش‌های مختلف ازجمله احداث استخر تقسیم می‌شود، احداث ایستگاه پمپاژ آب، لوله‌گذاری، انتخاب روش آبیاری از جمله قطره‌ای، بارانی و... بخشی از حلقه‌های این زنجیر است.
«زنگنه» در ادامه به روش‌های تأمین مناب آب اشاره می‌کند و می‌افزاید: اداره فضای‌سبز به 3 طریق منابع آب مورد نیاز خود را تأمین می‌کند. نخست احیای قنات‌هایی است که در منطقه وجود دارند. این قنات‌ها شناسایی شده و در مرحله احیا قرار دارند. مثل قناتی که در جنوب اتوبان تهران ـ کرج، پشت ساختمان محیط‌زیست قرار دارند.
استفاده از چاه‌هایی که در قالب رهن، سازمان آب و فاضلاب در اختیار اداره فضای‌سبز قرار می‌دهد روش دوم است و روش سوم کف‌شکنی چاه‌های عمیق و قدیمی است که در محله ما وجود دارند. علاوه بر این شیوه‌ها به تازگی طرحی در اداره فضای‌سبز در حال اجراست و آن استفاده از پساب بعضی از شرکت‌ها و کارخانه‌هایی است که با اصول استاندارد ما مطابقت دارند و قابل استفاده برای آبیاری فضای‌سبزند.
با احداث «استخر ذخیره پساب» در تعدادی از شرکت‌ها از جمله بهنوش توانسته‌ایم بخشی از آب مورد نیاز فضای‌سبز خود را تأمین کنیم. در حال حاضر 13 هزار و 750 مترمکعب مخزن در منطقه احداث شده است که می‌تواند یک میلیون و 375 هزار مترمکعب آب ذخیره کند.
این در حالی است که از سال 85 تا سال 87 نیز 246 کیلومتر برای آبیاری فضای‌سبز لوله‌کشی شده است. به گفته رئیس اداره فضای‌سبز شهرداری منطقه تا قبل از سال 85 نرخ آبیاری توسط لوله‌کشی 8 درصد بود و 92 درصد نیز توسط تانکر انجام می‌شد. این میزان در سال 85 به 15 درصد توسط شبکه آبیاری و 85 درصد تانکر افزایش پیدا کرد.
سال 86 این رقم به 30 درصد توسط شبکه‌های آبیاری و 70 درصد توسط تانکر تغییر پیدا کرد. سال 87 نیز با تمهیداتی که اندیشیده شده است این رقم به 47 درصد توسط شبکه آبیاری و 53 درصد توسط تانکر رسیده است و مسئولان این اداره در تلاشند در سال جاری این رقم به 59 درصد آبیاری شبکه‌ای و 41 درصد توسط تانکر افزایش پیدا کند. در سال 85، 15 تانکر کار آبیاری فضای‌سبز منطقه را انجام می‌دادند که این تعداد در سال 88 به 5 تانکر کاهش پیدا کرده است.
روش‌های مناسب آبیاری
امروزه روش‌های مختلفی برای آبیاری فضاهای سبز و درختان وجود دارد که از هدر رفتن آب جلوگیری می‌کند. زنگنه در این باره می‌گوید: در گذشته نه چندان دور فضای‌سبز با شیلنگ آبیاری می‌شد. آب بی‌دلیل چند ساعت از روز پای درختان رها می‌شد. در این روش 70 درصد آب به هدر می‌رفت و تنها 30 درصد مورد استفاده گیاه قرار می‌گرفت، اما امروزه با تغییر در شیوه‌های آبیاری، هدررفت آب به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کرده است.
در روش بارانی 70 درصد آب جذب گیاه شده و ممکن است حدود 30 درصدآن به هدر برود. این در حالی است که روش‌های دیگری مثل «قطره‌ای» نیز وجود دارد. البته استفاده از این روش‌ها بستگی به خصوصیات آب و تکنولوژی دارد و در همه جا بازدهی خوبی ندارد اما اداره فضای‌سبز منطقه علاوه بر توسعه روش آبیاری بارانی در نظر دارد به صورت آزمایشی، از روش قطره‌ای در قسمتی از رفیوژ میانی بزرگراه آزادگان تا سه‌راه بهنوش استفاده کند که در صورت موفقیت طرح در سایر قسمت‌ها نیز از آن استفاده شود.
صنعتی بودن منطقه و افزایش آلاینده‌های زیست‌محیطی در این منطقه از یکسو و بحران آب از سوی دیگر باعث شده این منطقه در وضعیت مناسبی به سر نبرد اما اداره فضای‌سبز با توسعه فضای‌سبز در بخش‌های مختلف منطقه سعی دارد به پاکیزگی هوا کمک کند. رئیس اداره فضای‌سبز در توضیح بیشتر این مطلب می‌گوید: «ایجاد فضای‌سبز رابطه مستقیمی در کاهش آلودگی هوا دارد. استفاده از گونه‌های گیاهی، بستگی به نوع آلاینده دارد.
به عنوان مثال برای کاهش آلودگی حاصل از احتراق ناقص بنزین دارای سرب که چند سال پیش در شهر تهران مشهود بود از گیاهی به نام «ترون» استفاده می‌شد و با از بین رفتن این مشکل، کاشت درختچه ترون در شهر تهران کاهش پیدا کرده، اما درباره منطقه 21 باید به این نکته توجه کنیم که با وجود کارخانه‌ها و شرکت‌های بزرگ صنعتی در این منطقه و به تبع آن افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی به این منطقه به دلیل وزش باد از سوی شهریار، به همراه منطقه 22 تهران، از هوای بسیار پاکی برخوردار است.
اداره ساماندهی هم با نظارت بر روی واحدهای صنعتی و جلوگیری از افزایش آلاینده‌های آن سعی دارد به پاکی هوای منطقه کمک کند. اما نکته‌ای که باید به آن توجه بیشتری داشته باشیم، میزان پراکندگی فضای‌سبز در سطح منطقه است. باید به این موضوع توجه داشته باشیم که تمام سطح منطقه دارای فضای‌سبز مناسبی باشد و تعادل و توازن در این رابطه برقرار شود.
زنگنه در این باره می‌گوید: سعی ما بر این است که پس از تعامل با شهرک‌های محصور و در اختیار گرفتن فضاهای سبزشان و رسیدگی به آنها به این مهم دست پیدا کنیم. توسعه فضای‌سبز در کارخانه‌ها از دیگر مواردی است که بسیار مورد توجه مسئولان اداره فضای‌سبز است و همکاری‌های بین بخشی بسیار خوبی هم در این رابطه انجام شده است. چرا که آنها علاوه بر ایجاد فضای‌سبز در محیط کارخانه و شرکت در آبیاری و نگهداری آن نیز تلاش می‌کنند.
همشهری محله - 21
