به گزارش خبرنگار فارس، اولین نشست علمی ماهانه مرکز ایرانشناسی و اسلام‌شناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با موضوع «مکاتب و جریان‌های ایرانشناسی» عصر روز چهارشنبه 15 مهر در محل کتابخانه ملی ایران برگزار شد.
در این نشست علی‌اکبر اشعری رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی طی سخنانی گفت: قرار بود این مبحث را زودتر شروع کنیم.
اما از زمانی که آقای ابهری از کتابخانه مجلس آزاد شد و قرار شد با توجه به تجربه ایشان این قسمت را اداره کنیم این جلسات فعال شد.
وی با اظهار تاسف از این که غربی‌ها در زمینه شرق شناسی و ایران شناسی کارهایی کرده‌اند که خودمان نکردیم اظهار داشت: ده - پانزده سال پیش چنین نشستی در وزارت ارشاد برگزار شد اما ظاهرا هنوز اولویتی در آنجا احساس نشده که این موضوع را پیگیری کند.
اشعری با بیان اینکه یکی از وظایف کتابخانه ملی ایرانشناسی و گردآوری و ارائه آثار به محققان و انعکاس آنچه در جهان درباره ایران شناسی رخ داده گفت: از اول امسال به همت دکتر مرادی کارهای خوبی در این زمینه صورت گرفته است.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی بیان داشت: بانک اطلاعاتی مفصلی از منابع ایران شناسی و ایران شناسان فراهم شده و پایگاه اینترنتی ایران شناسی و اسلام شناسی هم به زودی راه‌اندازی می‌شود.
اشعری اظهار امیدواری کرد: این برنامه‌ها تداوم پیدا کند و دوستان برنامه طراحی شده و جلسات را به منزله جلسه‌ای برای انجام کار در نظر بگیرند.
وی خاطرنشان کرد: باید تلاش کنیم کتابخانه ملی پایگاه آمد و رفت همه فرهیختگان و نخبگان باشد و در یک مکان این چنینی همه نخبگان باید نقش داشته باشند.
* فانی: فکر تأسیس کتابخانه ملی با ایرانشناسی شروع شد
کامران فانی دیگر سخنران این جلسه نیز با بیان اینکه بحث ایران شناسی بسیار گسترده است، گفت: درباره ایران شناسی و اسلام شناسی همیشه ما خودمان ابژه بودیم. حالا نمی‌دانم چرا ما را سوژه کردند.
وی افزود: فکر نمی‌کنم بحث‌های نظری ما را به جایی برساند البته برای موضوعات دیگر بحث‌های نظری بخصوص برای ما که یک ذهن انتظاری و خیالباف داریم، خوب است اما باید وارد عمل شویم و امیدوارم آخر این جلسه تلفیقی از مباحث نظری و عملی بدست آید.
این پژوهشگر عنوان کرد: یکی از وظایف اصلی کتابخانه ملی وقتی که در سال 1316 به طور رسمی افتتاح شد همین توجه به متون ایرانی، علاقه به شناخت ایران، فرهنگ و خلق و خوی مردمان آن بود.
وی ادامه داد: کتابخانه ملی وقتی به طور رسمی افتتاح شد حاصل مجموعه‌های قبلی بود که در هر کدام از آنها مجموعه‌های ایران شناسی و اسلام شناسی موجود بود.
فانی اظهار داشت: سهم اغلب کتابخانه ملی مدیون کتابخانه دارالفنون بود. بعد از مرگ ناصرالدین شاه که بحث معارف داغ بود عده‌ای کتابخانه معارف را بنا نهادند که بعدها کتاب‌های آن کتابخانه به کتابخانه ملی منتقل شد.
این ایران‌شناس با بیان اینکه فکر تأسیس کتابخانه ملی با ایرانشناسی شروع شد، گفت: پس هسته ایرانشناسی و اسلام‌شناسی در کتابخانه ملی قبلا فراهم شده بود به این معنی کتابخانه ملی اولین مرکز ایرانشناسی و اسلام شناسی شد.
این پژوهشگر تاکید کرد: کتابخانه ملی هر کشوری وظیفه اصلی‌اش گردآوری آثار مربوط به آن کشور و یا آثار نوشته شده به زبان آن کشور است. هیچ وقت در اساسنامه اولیه کتابخانه ملی این قید نشده بود که هر کتاب فارسی که در هر جای دنیا منتشر شود حداقل باید یک نسخه‌اش در کتابخانه ملی باشد که این موضوع بعدها تصحیح شد.
کامران فانی به طرح پیشنهاداتی پرداخت و گفت: اول باید آثار ایرانشناسی گردآوری و بعد ساماندهی شود و سوم استفاده محققانه و مدبرانه از این منابع است که در اساسنامه جدید هم آمده است.
وی با بیان اینکه غیر از کتابخانه ملی چند جای دیگر هم آثار ایرانشناسی خوبی دارد گفت: کتابخانه شماره 2 مجلس شورای اسلامی آثار خوبی در این باره دارد و هدف از تاسیس آن که به همت تقی‌زاده بود این بود که مرجع ایران شناسی باشد.
به نظر من از نظر اهمیت آن مهمترین کتابخانه است که بعد از انقلاب هم از نظر جا و هم از نظر هدف سردرگم بود که آیا با کتابخانه شماره 1 مجلس تلفیق شود که خوشبختانه نشد.
فانی ادامه داد: دوم کتابخانه شخصی مجتبی مینوی که در تمام عمرش سعی کرد کتب ایرانشناسی را جمع آوری کند و اکنون در اختیار مرکز علوم انسانی است.
وی از کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران یاد کرد و افزود: بعد از انقلاب دو کتابخانه بنیاد ایران شناسی و مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی نیز فعال شده‌است که در کنار این‌ها کتابخانه‌های دانشنامه فارسی و فرهنگستان زبان هم کتابخانه‌های خوبی دارد.
وی با اشاره به سرنوشت نامعلوم کتابخانه بانک مرکزی و دانشکده حقوق که کتابخانه دکتر مصدق نیز به آن اهدا شده بود از اشعری خواست کتاب‌های موجود در این کتابخانه‌ها را جمعآوری کند چرا که وظیفه کتابخانه ملی که این آثار را داشته باشد.
وی به تحقیقات کشورهای غیر انگلیسی زبان درباره ایران اشاره کرد و خواستار شد: که کتابخانه ملی این آثار که به زبان‌های غیر انگلیسی جمع آوری کند.
وی تصریح کرد: این موضوع خیلی پیش پا افتاده‌ای است که کتابخانه ملی قبل از این که بخواهد جلسات ایرانشناسی داشته باشد باید مجموعه ایران شناسی خود را تکمیل کند چرا که اگر کسی بخواهد کتابی درباره ایرانشناسی پیدا کند نخستنی جایی که به ذهنش می‌رسد کتابخانه ملی است.
فانی بودجه و ساماندهی فهرست نویسی را از مهمترین مشکلات جمع آوری مجموعه‌های ایران شناسی برای کتابخانه ملی برشمرد و گفت: البته کتابخانه ملی در زمینه فهرست نویسی خوب عمل کرده است.
* امیری: تعریف‌های مختلفی از ایران وجود دارد
کیومرث امیری دیگر سخنران این نشست نیز با ارائه تعریف‌هایی از ایران شناسی گفت: جزئی از تمهیدات غرب برای استعمار شرق، مطالعه توسط غربیان، مطالعه منظم علمی فرهنگ و تاریخ ایران، کشورشناسی، علم شناخت ایران و خود شناسی و خویشتن شناسی همه می‌توانند تعریف ایرانشناسی باشند.
وی افزود: اما وقتی می‌گوییم ایرانشناسی منظور کدام ایران است؟ ماهی‌ها، فلات، دریاچه‌ها، نظام جمهوری اسلامی، حضرت امام، مقام معظم رهبری و ... ایران.
امیری با بیان اینکه سه ایران داریم گفت: نخست ایران تاریخی و فرهنگی، که اگر اوباما پیام می‌دهد به این ایران پیام می‌دهد.
وی ایران دوم را اینگونه تعریف کرد: ایران سرزمینی که ایرانیان خارج از کشور وقتی دلتنگ می‌شوند، دلتنگ همین ایران سرزمینی می‌شوند.
وی ایران سوم را، ایران سیاسی نامید که پس از انقلاب شکل گرفته است.
