مشکلی که علاوه بر نگرانی شهروندان تهرانی، توجه نمایندگان مجلس را هم به خود جلب کرده تا برای حل همیشگی این مشکل راهکارهایی اندیشیده شود. برای باخبر شدن از جدیدترین طرح نمایندگان مجلس به سراغ 2تن از اعضای کمیسیون‌های برنامه و بودجه و عمران رفتیم.پیش از مطالعه این گفت وگو‌ها پیشنهاد می‌کنیم که این خبر پر اهمیت را هم بخوانید:یک فوریت طرح استفاده از تسهیلات صندوق ذخیره ارزی جهت تهیه تجهیزات مورد نیاز خطوط مترو تهران به تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی رسید.
در صورت تصویب نهایی این طرح، دولت مکلف خواهد شد یک میلیارد دلار برای تامین تجهیزات مورد نیاز خطوط متروی تهران ومبلغ یک میلیارد دلار جهت تامین تجهیزات مورد نیاز سایر قطارهای شهری از محل حساب ذخیره ارزی به صورت تسهیلات تا پایان سال 88 اختصاص و در اختیار شهرداری‌های بالای پانصد هزار نفر جمعیت (کلان‌شهرها) قرار دهد. بر اساس این تبصره این طرح حکم بند (و)ماده 1 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در خصوص این ماده واحده لازم الرعایه نمی‌باشد.
این روزها مترو برای شهروندان تهرانی نه راه پیش گذاشته و نه راه پس. تا زمانی که وسیله‌ای سریع، بدون ترافیک و ارزان‌قیمت به نام «مترو» در چرخه حمل‌ونقل کلان‌شهر تهران وجود نداشت، مردم برای رسیدن به مقصد راه‌های دیگری را هر چند سخت‌تر انتخاب می‌کردند،
اما از زمانی که این وسیله حمل‌ونقل ریلی شرق و غرب و شمال و جنوب تهران را به هم وصله کرده، دیگر تحمل ساعت‌ها انتظار در اتوبوس و مینی‌بوس و تاکسی برای مسیرهای طولانی غیرممکن شده است، اما اگر مترو‌سوار باشید، حتما این روزها یا دنده‌هایتان از فشار جمعیت خرد و خمیر شده و یا تنگی‌نفس گرفته‌اید از کمبود اکسیژن.
گرچه مترو به مناسبت‌های مختلف مثل عید نوروز و ماه‌رمضان و تعطیلی‌های یکی، دوروزه به صورت موضعی شلوغ می‌شد، اما این‌بار گویا بهانه گشایش مدارس و دانشگاه‌ها مترو را برای همیشه تبدیل به یک قفس تنگ کرده است. شاید در ساعاتی از روز پیش‌تر روی آرامش و خلوتی را در مترو می‌شد دید، اما این روزها از 5 و 6صبح تا ساعات پایانی کار مترو تنها چیزی که دیده می‌شود شلوغی و سیل جمعیت معترض و گلایه‌مند است.
مسافرانی که دایم می‌گویند چرا واگن‌های مترو افزایش پیدا نمی‌کند... اما انعکاس گلایه‌ها و اعتراض مردم فاصله زیادی با بهارستان نداشته و نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی هر روز به دنبال پیدا کردن چاره‌ای برای آسایش و رفاه موکلان‌شان هستند. یکی از این راهکارها گزارش کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی درخصوص اختصاص بودجه مصوب به شرکت مترو بوده که در پی آن طرح پیشنهادی کمیسیون عمران راهی صحن علنی مجلس می‌شود.
کمیسیون عمران باید پیگیر باشد
«در تمام کشورهای دنیا، مترو به عنوان اولین وسیله حمل‌ونقل عمومی مطرح است و مهم‌ترین نقش را در چرخه حمل‌ونقل ایفا می‌کند. در ایران و علی‌الخصوص کلان‌شهر تهران نیز ضرورت توسعه حمل‌ونقل ریلی احساس می‌شود». موسی‌الرضا ثروتی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس هشتم شورای اسلامی با بیان این مطلب به همشهری‌مسافر می‌گوید:
«هر سال بودجه‌ای به شهرداری تهران بابت توسعه قطار شهری اختصاص داده می‌شود، اما تاکنون دولت همکاری لازم را در بحث توسعه نداشته است. در همین زمینه مدیرعامل مترو به کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات آمد و با بیان مشکلات پیش‌روی مترو خواستار رسیدگی به این امر شد، اما این جلسات نیز نتیجه‌ای دربرنداشت.
در ادامه رضا عبداللهی، رییس کمیسیون برنامه و بودجه و دکتر علی لاریجانی، رییس مجلس شورای اسلامی نیز مذاکراتی با یکدیگر داشتند که این مذاکرات هم به نتیجه نرسید. آن‌چه روشن است، اختلاف‌نظر است که این اختلافات باعث شده توسعه و ساخت و ساز مترو با مشکل مواجه شود».
پیش از این نیز کمیسیون برنامه و بودجه گزارشی را در اجرای بند6 ماده33 آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی درخصوص مشکلات مالی و اعتباری شرکت مترو ناشی از عدم اجرای قوانین مصوب در صحن علنی قرائت کرده بود. در شرایطی که مترو شلوغ‌ترین روزهای خود را سپری می‌کند و با اتفاق‌نظر تمام مسافرانی که هر روز اعتراض بیشتری به ناهنجاری‌های مربوط به شلوغی مترو دارند، نمایندگان این کمیسیون خواستار اجرای تعهدات دولت در قبال مترو شدند.
در این گزارش علاوه بر امکان استفاده از بانک‌های عامل از طریق تعهدات مالی و اعتباری دولت و شهرداری و استفاده از تسهیلات مالی خارجی(فاینانس) در برخی از دوره‌های زمانی، برداشت از صندوق ذخیره ارزی مطرح شده است. با توجه به عدم امکان استفاده از تسهیلات خارجی در شرایط کنونی، شورای اسلامی شهر تهران در تاریخ 24اردیبهشت‌ماه سال گذشته برداشت 1500میلیون دلاری شرکت مترو تهران از حساب ذخیره ارزی را تصویب کرد.
بد نیست بدانید در حال حاضر 160دستگاه واگن به مبلغ یک میلیارد و 160میلیون تومان توسط شرکت مترو خریداری شده، اما به علت عدم تخصیص ارز از حساب ذخیره ارزی تاکنون قرارداد اجرا نشده است. با وجود پیگیری‌های صورت گرفته از طریق کمیسیون برنامه و بودجه، ثروتی معتقد است ادامه راه را باید کمیسیون مربوطه یعنی کمیسیون عمران طی کند و در صورتی که مجلس موفق به ملزم‌کردن دولت برای اجرای تعهداتش نشود،
این کمیسیون بودجه‌ای را مستقیما به شهرداری اختصاص دهد. همان‌طور که برای دانشگاه‌ها به طور مستقیم بودجه اختصاص داده شد، در این مورد نیز چنین کاری باید انجام شود. او هم‌چنین با اشاره به آلودگی هوای تهران، ترافیک سرسام‌آور و شلوغی خیابان‌ها معتقد است،توسعه مترو یکی از ضرورت‌هاست، در حالی که تاکنون قانون حمل‌ونقل عمومی در کشور ما اجرا نشده است.
قانون اختصاص بودجه مستقیم در آستانه تصویب
گویا کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی هم بیکار ننشسته و با توجه به عدم توجه دولت به گزارش کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات، راهکارهایی را اندیشیده است. مهرداد بائوج‌لاهوتی، عضو کمیسیون عمران مجلس در این‌باره به همشهری مسافر چنین می‌گوید:
در قانون حمل‌ونقل کشور، 75درصد جابه‌جایی‌ها باید از طریق وسایل نقلیه عمومی صورت بگیرد که از این رقم 30درصد برعهده مترو است. این در حالی است که تاکنون تنها 20 تا 25درصد از حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌شود و در بخش مترو این رقم زیر 5درصد است که این موضوع به دلیل کندی روند توسعه خطوط مترو است.
زیرا در حال حاضر از 290کیلومتر خط مترو که برای کلان‌شهر تهران پیش‌بینی شده بود، تنها 112کیلومتر احداث شده که فقط 50کیلومتر آن مربوط به خط تهران-کرج است و هیچ تاثیری در ترافیک شهر تهران ندارد. با این حساب در حالی‌که ساخت مترو از سال53 آغاز شده، به صورت میانگین سالانه 3کیلومتر مترو ساخته شده که اگر قرار باشد ادامه مراحل احداث مترو با همین روند پیش برود تا 30-40سال دیگر هم گرفتار ساخت چند خط مترو خواهیم بود.
بنابراین بهتر است قضیه را برای مردم هم شفاف کنیم. به آن‌ها بگوییم که چرا امکان توسعه سریع خطوط مترو وجود ندارد یعنی متاسفانه کشور ما توانایی ساخت مترو را ندارد. او هم‌چنین با اشاره به بودجه سال گذشته مترو می‌گوید: در سال گذشته برای اولین‌بار 1100میلیارد بودجه به احداث قطار شهری در کلان‌شهرهای کشور اختصاص داده شد که 290میلیارد تومان از این مبلغ نیز باید در اختیار مترو تهران قرار می‌گرفت و طبق قانون حمل‌ونقل عمومی صد‌درصد بودجه به شرکت مترو تهران پرداخت می‌شد، اما متاسفانه 72درصد از این مبلغ پرداخت شد که عدم همکاری دولت جای گله داشت.
امسال هم حدود 320میلیارد تومان اعتبار اختصاص داده شده که تا زمان معینی پرداخت شود، اما با توجه به نیاز مترو، این پول‌ها کافی نیست و نمی‌تواند مترو را به نتیجه برساند. چنان‌چه در بودجه سال87 اجازه استفاده از تسهیلات صندوق ذخیره ارزی به شهرداری‌ها داده شد و به همین استناد 160واگن خریداری شد، اما به خاطر عدم تخصیص بودجه امکان ترخیص واگن‌ها وجود نداشت.
لاهوتی با اشاره به طرح کمیسیون عمران می‌افزاید: براساس قانون، سالیانه 4000میلیارد دلار از صندوق ذخیره ارزی باید در اختیار مترو قرار بگیرد که تاکنون اتفاق نیفتاده است. کمیسیون عمران نیز با توجه به مشکلات موجود، طرحی را تهیه کرده که براساس آن سالانه یک میلیارد دلار بودجه از محل صندوق به مترو تهران و یک میلیارد دلار نیز به شهرهایی که طرح احداث قطار شهری را در دست اقدام دارند، به طور مستقیم و بدون دخالت دولت اختصاص داده شود. با این وصف دیگر دولت مکلف است تا بودجه موردنیاز برای مترو را در اختیار شهرداری‌ها قرار دهد.
همشهری مسافر
