بیشتر کودکان – در هر سنی که باشند- بخش زیادی از وقت خود را مقابل صفحه تلویزیون می‌گذرانند؛ چندان که متوسط زمان صرف شده برای تماشای برنامه‌های تلویزیونی، غیر از زمان خواب و مدرسه، نسبت به هر فعالیت دیگری بیشترین وقت کودک را به‌خود اختصاص می‌دهد. خانواده‌هایی که به‌دلیل مسائل کاری، امور منزل، بیماری یا... نمی‌توانند وقت کافی برای کودک خود در نظر بگیرند، از تلویزیون کارکردی معادل «پرستار بچه» انتظار دارند.
از آنجا که دوره تولد تا3سالگی مرحله‌ای حساس در رشد ذهنی، عاطفی، اجتماعی و جسمانی کودک به حساب می‌آید، والدین در این مقطع باید به تاثیرات عمیق تلویزیون روی کودک خود کاملا واقف باشند. ارائه پاسخی مناسب به نیازهای احساسی، اجتماعی و ذهنی کودک شیرخوار فقط با مواردی امکان‌پذیر است که در آن هر 5 حس کودک فعال بوده و مبتنی بر تاثیر متقابل باشد. انتقال پیوسته حس محبت و مراقبت نسبت به کودک نیز در این میان از اهمیت بسزایی برخوردار است.
بسیاری از والدین در مقطع مذکور بارها و بارها کودک خود را حین مجذوب شدن به تصاویر سریع، رنگ‌های متغیر و صداهای متفاوت صفحه تلویزیون مشاهده کرده‌اند. صرف دقت و تمرکز کودک روی برنامه‌ها و پیام‌های تلویزیونی را نمی‌توان نشانه مفید بودن این وضعیت محسوب کرد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد مناسبات مادر و کودک و نیز ویژگی‌ها و پیام‌های محیط منزل بیش از برنامه‌های تلویزیونی در رشد ذهنی کودک نقش ایفا می‌کند. علاوه بر این ثابت شده که تلویزیون هیچ تاثیر مثبتی بر رشد ذهنی کودکان و به همین دلیل قرار دادن کودک زیر دو سال در برابر تصاویر، رنگ‌ها و صداهای جعبه‌ای که هیچ‌یک از نیازهای عاطفی و ذهنی وی را برآورده نمی‌سازد، به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.
حتی اگر پس از دوسالگی، کودک شما شروع به تماشای برنامه‌های تلویزیونی بکند و شما نیز با دقت تمام به انتخاب برنامه‌ها نظارت داشته باشید، نباید فراموش کنید که دستگاه تلویزیون قادر به انجام هیچ واکنشی در برابر واکنش‌های کودک‌تان نیست. تلویزیون وسیله ارتباطی یک طرفه‌ای است که نمی‌تواند فرصت‌هایی مثل تجربه کردن، بازی کردن و همکاری کردن را در اختیار کودک قرار دهد. علاوه بر این تداوم بمباران شدن کودک توسط پیام‌های یک طرفه، امکان دارد پس از مدتی نیاز اصلی وی در برقراری رابطه با محیط پیرامون را نیز دستخوش آسیب‌های جدی کند.
در سال‌های پیش از دبستان که کودک از فرصت محیط مدرسه و ارتباط با همکلاسی‌هایش برخوردار نیست، تلویزیون تاثیر منفی بیشتری روی ابعاد حسی، اجتماعی و جسمانی کودک برجا می‌گذارد. برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهد تلویزیون در بروز حالت توداری در بعضی کودکان نقشی مؤثر داشته است.
سادگی و مفرح بودن کشف تلویزیون توسط کودک (روشن- خاموش کردن و عوض کردن شبکه‌ها) با بزرگ‌تر شدن وی به عادت فزاینده تماشای تلویزیون بدل شده، باعث می‌شود کودک در برابر اصرار والدینش نیز حاضر به خاموش‌کردن تلویزیون نباشد. پس روشن کردن تلویزیون و نشاندن فرزند شیرخوار و خردسال در برابر آن با هدف پر کردن وقت وی، نه تنها کمکی به رشدش نخواهد کرد بلکه با تبدیل‌شدن این کار به یک عادت رفتاری، او را از عرصه فعالیت‌های اجتماعی و جسمانی هم دور نگه خواهد داشت.
علاوه بر موارد بالا پژوهش‌ها نشان می‌دهد کودکانی که مدت زمان طولانی‌تری به تماشای تلویزیون می‌پردازند، نسبت به سایر کودکان، بیشتر از مسئله اضافه وزن رنج می‌برند. آگهی‌های بازرگانی مربوط به مواد غذایی حاوی چربی و قند که کودکان را مخاطب قرار می‌دهد هم جزو عوامل منفی در تربیت و تغذیه آنها به حساب می‌آید.
توصیه‌هایی به والدین
1) برای تمـــاشای تلـــویــزیون محدودیت‌هایی را وضع کنید. به یاد داشته باشید کنترل تلویزیون به همان اندازه که وظیفه دولت‌هاست، وظیفه خانواده‌ها نیز محسوب می‌شود.
2) فراموش نکنید که تلویزیون پرستار بچه شما نیست.
3) برنامه‌های ویژه کودکان را برای تماشای آنها انتخاب و موقع تماشای تلویزیون، به‌خصوص در دوره خردسالی، تا حد امکان فرزند خود را همراهی کنید. تحلیل‌ها و پرسش‌های شما حین تماشای برنامه، فرزندتان را از موقعیت یک تماشاگر صرف و بی‌خاصیت خارج خواهد کرد.
4) تلویزیون را به عنصر اصلی منزل‌تان بدل نکنید.
5) قبل از قرار دادن تلویزیون در اتاق فرزندتان به این نکته توجه داشته باشید که این کار باعث کاهش ساعت خواب وی خواهد شد.
6) از خوردن غذا در برابر تلویزیون پرهیز کنید. بسیاری از کودکانی که در خوردن غذا دچار مشکل هستند، در دوره خردسالی عادت به خوردن غذا در برابر تلویزیون داشته‌اند.
روزنامه حریت، چاپ ترکیه
