لایحه‌ای که در یک‌نگاه کلی تا 5سال آینده با حذف یارانه، قیمت‌ها را دچار تغییرات جدی خواهدکرد. اما این لایحه تاثیرات مستقیمی را بر شبکه حملونقل عمومی دارد که به‌زودی شاهد تغییرات قیمت در چرخه حملونقل خواهیم‌بود.
تصور این‌که قرار است تا 2، 3سال دیگر هر عدد و رقمی را ضرب در عدد5 کنیم، تمام معادلات‌مان را به‌هم می‌زند. مثلا اگر قیمت هر کیلو میوه‌ای که الان 1000تومان است را ضربدر عدد5 کنیم، رقم 5000تومان حاصل می‌شود. یا لباسی که 20هزار تومان قیمت دارد، ضربدر این عدد، قیمت آن به 100هزار تومان خواهد رسید.
البته شاید در این تصور بتوان قید لباس و میوه و برخی از کالاهای غیرضروری را زد، اما برخی ارقام و مخارج روزانه حتما باید در این فرمول قرار بگیرند. به‌طور‌مثال کرایه 400تومانی تاکسی را ضربدر 5 کنیم، 2000تومان خواهد‌شد. بلیت اتوبوس 20تومانی هم با ضرب بر این عدد 100تومان و کرایه اتوبوس‌های خصوصی هم بین 500 تا 700 تومان می‌شود.
ضمن این‌که هر رفتی برگشتی هم دارد، یعنی علاوه‌بر این‌که رقم کرایه وسیله نقلیه عمومی را باید ضرب در 5 کنیم، در‌نهایت باید آن را دو‌برابر کنیم. قطعا ارتباط این ضرب و تقسیم‌ها را با تصویب لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها می‌دانید. لایحه‌ای که پس از سال‌ها، این روزها تمام فکر و ذکر مجلس هشتم شورای اسلامی را درگیر خود کرده تا بهترین راهکار را برای اجرای آن طراحی کنند.
طرحی که به قول متولیان آن و همین‌طور نمایندگان مجلس هم‌چون یک‌عمل جراحی بر اقتصاد کشور خواهد‌بود تا طی 5سال با شاخص‌های اقتصاد جهانی هماهنگ شویم. حال این‌که شاه‌بیت این جراحی با اصل ضرب اعداد بر رقم 5 متوجه حامل‌های انرژی و به تبع آن حداقل، چند برابر شدن کاربران شبکه حملونقل عمومی می‌شود.
برای یافتن پاسخ سوالاتی که این روزها از علت تصویب این لایحه نقل هر محفلی است به سراغ نمایندگان مردم در خانه ملت می‌رویم. البته سوالاتی که بی‌پاسخ می‌ماند به این علت است که هنوز در مجلس مورد‌بحث قرار نگرفته و احتمالا طی روزهای آینده بررسی خواهد‌شد.
تا کی سوخت ارزان و اتومبیل گران
با تصویب لایحه هدفمند کردن یارانه، دوران و یارانه به‌سر می‌رسد. محمدتقی بختیاری، عضو کمیسیون عمران مجلس هشتم در این باره به همشهریمسافر می‌گوید: «اختصاص یارانه بر اغلب کالاهای مصرفی، روش غلطی بود که امروز اقتصاد کشور را به بن‌بست رسانده و اوضاع اقتصادی را از کنترل خارج کرده است.
لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها بعد از 5سال برای سامان بخشیدن این وضعیت تصویب شد و هم‌اکنون باید دید ماحصل آن در مجلس چه خواهد بود». بختیاری که معتقد است، هزینه پایین سوخت و قیمت بالای خودرو نقطه‌ضعفی برای حملونقل کشور است، می‌گوید: «تا کی باید روش ما کاملا برعکس کشورهای پیشرفته دنیا باشد.
با واقعی کردن قیمت سوخت، منابع دولت افزایش پیدا می‌کند و می‌تواند با صرفه‌جویی این منابع زیرساخت‌ها را بسازد». او که معتقد است، موضوع حملونقل ارتباط مستقیم با حامل‌های انرژی دارد، می‌گوید: «یکی از شاخص‌های اصلی حامل‌های انرژی، شبکه حملونقل است که تاثیرات افزایش قیمت را مستقیما دریافت خواهدکرد.
بنابراین افزایش هزینه حملونقل امری کاملا پیش‌بینی شده است». بختیاری درباره نگرانی مردم بابت افزایش قیمت‌ها می‌گوید: «سال‌ها از روی دلسوزی و ترحم و با نگاهی مقطعی از یارانه استفاده کردیم، اما امروز متضررترین افراد همین مردم هستند و عمده‌ترین استفاده‌ها را دیگران می‌برند».
مدیریت با دولت است
محمدحسین نریمان، یکی دیگر از اعضای کمیسیونی است که این روزها طرح‌ها و راهکارهای متعددی را برای مدیریت افزایش قیمت حملونقل در لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها بررسی می‌کند. نریمان که معتقد است، افزایش قیمت حامل‌های انرژی تاثیر مستقیم بر روی حملونقل دارد، می‌گوید:
«در‌حال‌حاضر تنها راهکاری که برای آسیب کمتر مردم تدبیر کرده‌ایم، این است که دولت به‌تدریج و تا پایان برنامه 5ساله قیمت‌ها را افزایش‌دهد. بنابراین مدیریت این‌که چه‌طور شیب افزایش قیمت تنظیم شود، به دولت بستگی دارد». هم‌چنین در خصوص یارانه‌های حملونقل عمومی، مجلس پیشنهاد‌هایی را به دولت داده که به گفته نریمان، طی این روزها بررسی خواهد‌شد.
یکی از این پیشنهاد‌ها مکلف کردن دولت برای پرداخت بخشی از این یارانه‌هاست. نریمان در این باره به همشهریمسافر می‌گوید: «در این صورت قیمت‌ها کنترل می‌شود و دهک‌های پایین جامعه از آسیب مصون می‌مانند و در‌مقابل دهک‌های بالای جامعه با قیمت‌های واقعی روبه‌رو خواهند‌شد. البته نقش دولت نیز در تنظیم شیوه‌نامه‌ها و طراحی راهکارها مهم است.
هم‌چنین دولت باید با اجرای برنامه‌های عمرانی و طرح‌هایی که در دست دارد، بخش زیادی از افزایش قیمت را جبران کند». به گفته نریمان، یارانه‌ها در تمام طول مدت اجرای برنامه 5ساله به مردم تعلق خواهد گرفت و هر سال بخشی از افزایش باید صورت بگیرد.
یک‌مدیریت خوب می‌خواهد
مدیریت در هر کاری حرف اول را می‌زند. نایب‌رییس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی نیز با تاکید بر مقوله مدیریت در لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها معتقد است: «لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها برای اکنون و آینده کشور خوب است، به شرطی که خوب مدیریت شود». او 3بار بر فعل «خدای ناخواسته» تاکید می‌کند و می‌گوید:
«اگر این لایحه خوب مدیریت نشود، مشکلات بسیار زیادی را برای مردم و جامعه خواهد‌داشت». حجت‌الاسلام محمد‌علی رضایی یکی از موضوعات اصلی هدفمند کردن یارانه‌ها را مربوط به مسأله حملونقل می‌داند و معتقد است: «یکی از بخش‌هایی که تحت‌تاثیر لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها با افزایش قیمت روبه‌رو خواهد‌شد، شبکه حملونقل در سراسر کشور است که البته تاثیرات چشمگیر آن در شهرهای بزرگ به‌خصوص تهران قابل‌مشاهده خواهد‌بود».
به اعتقاد رضایی، بعد از آزاد شدن قیمت انرژی مسلما هزینه حملونقل افزایش پیدا می‌کند و در این موقعیت بزرگ‌ترین کاری که می‌توان انجام داد، تقویت حملونقل عمومی است، زیرا دیگر مردم آن‌چنان توان مالی استفاده از وسایل نقلیه شخصی را نخواهند‌داشت.
بنابراین باید سرمایه‌گذاری عظیمی در این شبکه صورت بگیرد؛ ناوگان حملونقل عمومی نوسازی شود، راه‌های کشور تقویت و سامان‌دهی شود و مهم‌تر از همه خطوط مترو به‌سرعت در تهران و شهرهای بزرگ توسعه یابد. در این راستا اگر تاکنون هم کمک‌های دولت قابل‌توجه نبوده، باید از این پس باشد».
یک‌شوک بزرگ به حملونقل عمومی
اما تعبیر دیگر عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی از اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها، ایجاد شوک در حملونقل عمومی است. محمدرضا حسین‌نژاد که خود دورانی شهردار بوده، معتقد است: «با اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها، قیمت حامل‌های انرژی افزایش قابل‌توجهی خواهد داشت و فشار مضاعفی بر حملونقل عمومی در کلان‌شهرها از جمله تهران وارد خواهد‌شد».
او به دولت و مسئولان شهری هشدار جدی می‌دهد و می‌گوید: «باید نماینده‌های مجلس تدابیری را اتخاذ کنند تا حملونقل عمومی بتواند از افزایش قیمت حامل‌های سوخت سهم قابل‌قبولی ببرد تا در مقابل بتواند جوابگوی هجوم قابل‌توجه قشر وسیعی از جامعه به سمت استفاده از آن باشد». حسین‌نژاد با تاکید بر این‌که افزایش قیمت حامل‌های سوخت امری اجتناب‌ناپذیر است و یک‌بار باید این تصمیم جدی در کشور گرفته می‌شد، گفت:
«اگر بخواهیم قیمت سوخت را با قیمت جهانی هم‌تراز کنیم، قیمت بنزین در کشور به رقم قابل‌ملاحظه‌ای خواهد رسید و این نگرانی بجاست که با هجوم قشر متوسط جامعه به سمت حملونقل عمومی در تهران با یک‌بحران جدی مواجه شویم.
در طرح هدفمند کردن یارانه‌ها گرچه به 5دهک پایین جامعه یارانه نقدی داده می‌شود، اما به یقین طیف قابل‌توجهی از جامعه که حتی ممکن است قشر متوسط و مرفه هم باشند دیگر نمی‌توانند مانند گذشته از خودروهای خود استفاده کنند و تورمی که از این قانون در کشور به وجود می‌آید به اجبار فشار زیادی را به حملونقل عمومی به‌ویژه در تهران وارد خواهدکرد».
همشهری مسافر
