قاره عجیب، گاهی هم غریب

شاید قاره‌های دیگر هم همین‌طور باشند، هر کدام ویژگی‌هایی دارند که با بقیه فرق می‌کند، اما به نظر می‌رسد شباهت‌های آفریقا با قاره‌های دیگر کمتر است و تفاوت‌هایش بیشتر. این تفاوت‌ها باعث شده ما کمتر این قاره و مردمش را بشناسیم و همه چیزش به نظرمان عجیب باشد و در عین حال غریب؛ مثلاً همین چیزهایی که در این صفحه می‌بینی. اینها وسیله‌های معمولی هستند که مردم جاهای مختلف آفریقا به‌طور روزمره از آنها استفاده می‌کنند، اما ما حتی نمی‌توانیم حدس بزنیم که آنها چه چیزهایی هستند! باور نمی‌کنی؟ خودت امتحان کن. اول حدس بزن، بعد بخوان!

می‌دانم که به‌راحتی نمی‌توانی حدس بزنی این وسیله برای چه کاری ساخته شده است. مردم «باگامویو»ی تانزانیا آن را از چوب‌هایی صاف ساخته‌اند، اما این چوب‌ها را طوری تراشیده‌اند که بینشان یک لولا شکل بگیرد و دو قسمت آن بتوانند باز و بسته شوند. آنها قسمت‌های مختلف این وسیله را هم تزیین کرده‌اند: دایره‌های تو در تو و شکلی شبیه به برگ گیاه. اما مربع‌ها و ضربدرهای وسط آنها فقط جنبه تزیینی ندارند. این مربع‌ها و ضربدرها به‌صورت برجسته تراشیده شده‌اند تا بتوانند نارگیل‌ها را خوب له کنند! بله این وسیله برای خمیر کردن نارگیل است و تیغه فلزی دسته آن هم برای تراشیدن نارگیل له شده از سطح دو تخته ساخته شده. همان‌طور که از تاریخی که روی آن تراشیده شده پیداست، این وسیله را در قرن نوزدهم میلادی درست کرده‌اند.

وقتی مردم اتیوپی این شیء زیبا را می‌ساختند، به این فکر نمی‌کردند که در آن شیرینی بچینند و از مهمانانشان پذیرایی کنند؛ آنها به این فکر می‌کردند که چه‌طور موقع خواب از خودشان پذیرایی کنند! هرچند برای ما که به متکا یا بالش‌های نرم عادت کرده‌ایم، تصور داشتن یک خواب راحت با چنین متکایی غیر ممکن به‌نظر می‌رسد.

این یکی را دیگر اصلاً نمی‌توانی حدس بزنی که چه چیزی است، مگر این‌که اهل بافندگی و پارچه‌بافی دستی باشی! این وسیله چوبی  تارگذران است؛ همان چیزی که بافنده‌ها نخ پود را به آن می‌بندند و با گذراندنش از میان تارها، پارچه را می‌بافند. مردم «سِنوفو» که در ساحل عاج زندگی می‌کنند، به این تارگذران، «استاد پرندگان» می‌گویند، چون هم نوکش شبیه به پرنده‌هاست هم آن‌قدر باهوش است که به بافنده‌ها در بافتن پارچه کمک می‌کند!

می‌دانی مردم «مانگ‌بِتو»ی کنگو، این شیء سبدمانند را برای چه کاری بافته‌اند؟ برای زیرانداز، درِ ظرف یا قابلمه، یا برای گذاشتن روی سر...؟ حقیقت این است که هیچ‌کدام اینها... این سبد بافته‌شده به عنوان بخشی از پوشش مردم این منطقه استفاده می‌شود.

شاید ما که بیشتر چیزهای چرمی‌ای که در زندگی‌مان دیده‌ایم کیف، کفش یا کُت بوده است، مشکل بتوانیم باور کنیم که بشود یک سپر محکم را هم از چرم بسازند؛ و مشکل بتوانیم باور کنیم این شیء چرمی یک سپر است! اما مردم «سوکوما» در تانزانیا این سپر را از چرمی ضخیم و محکم درست کرده‌اند، طوری که صاحب آن را در برابر تیزترین نیزه‌ها هم محافظت می‌کند.