رشد اقتصادی مفهومی کمی است در حالیکه توسعه اقتصادی دارای مفهوم کیفی است. رشد اقتصادی به بیان ساده عبارت است از افزایش تولید در یک سال خاص در مقایسه با مقدار آن در سال پایه. توسعه اقتصادی اما عبارت است از رشد همراه با افزایش ظرفیتهای تولیدی اعم از ظرفیتهای فیزیکی، انسانی و اجتماعی. در توسعه اقتصادی رشد کمی تولید حاصل میشود اما در کنار آن نهادهای اجتماعی نیز متحول خواهند شد، نگرشها تغییر خواهند یافت، توان بهرهبرداری از منابع موجود بهصورت مستمر و پویا افزایش یافته و هر روز نوآوری جدیدی انجام خواهد شد.
توسعه حد و مرز و سقف مشخصی ندارد و امری فراگیر در جامعه محسوب میشود؛ به عبارتی اگرچه ممکن است در یک بخش صورت بگیرد اما نمیتواند در آنجا محدود بماند و به سایر بخشها نیز تسری پیدا میکند. توسعه اقتصادی 2هدف عمده دارد: ا- افزایش ثروت و رفاه مردم 2- ایجاد اشتغال.
پتروشیمی ایران از معدود صنایعی است که با توسعه خود نه تنها میتواند در هر دو بخش (افزایش ثروت و رفاه مردم) و همچنین ایجاد اشتغال نقش بسیار مهم در کشور ایفا کند بلکه نمادی از توسعه صنعتی کشور در بعد جهانی نیز هست.
صنعتی که با تلاش متخصصان کشورمان تا این حد از رشد و بالندگی رسیده نیاز دارد برای نیل به اهداف برنامهریزی شده از مساعدت تمامی بخشهای کشور برخوردار باشد. خصوصیسازی، تحریمهای اقتصادی، مسائل و مشکلات مربوط به قوانین گمرکی و مالیاتی از جمله چالشهای اصلی پیش روی این صنعت است.
اما حرکت به سوی توسعه و جاودانگی پتروشیمی اصل مهمی است که همگی باید بر آن اتفاقنظر داشته باشند و در این راه از جمله ضرورتهایی که باید مورد نظر قرار گیرد، کمک به ایجاد دیدگاه مثبت و مؤثر در جامعه و سازمانهای مسئول برای همکاری و همراهی با پتروشیمی است. این مهم را نباید فقط از مسئولان فعلی پتروشیمی انتظار داشت، همه کسانی که به حقانیت این صنعت اعتقاد دارند باید در تحقق این هدف، صنعت پتروشیمی را یاری کنند و شاید مسئولیت خانواده بزرگ پتروشیمی در این رابطه بیشتر از دیگران باشد؛ این خانواده همه را شامل میشود.
آنهایی که اساس این صنعت را بنا نهاده و امروز در دوران بازنشستگی یا فعالیت در بخش خصوصی قرار دارند؛ آنانکه پتروشیمی را چون گوشت و پارهای از وجود خود یا خویش را بخشی از این پیکر بزرگ میدانند همه باید نسبت به حفظ بالندگی، پویایی و جاودانگی آن تعصب داشته باشند و در هر شرایطی در جهت نیل به این مهم بکوشند.
نمایندگان مجلس در کمک به اجرای طرحهای مصوب پتروشیمی نقش بسیار مؤثری دارند چرا که آنان همواره خواستار احداث حداقل یک واحد پتروشیمی در حوزه انتخابیه خود بودهاند. مردم استانهایی که کلنگ احداث واحدهای پتروشیمی در آنجا به زمین زده شده چشم انتظار راهاندازی این واحدها و توسعه و عمران منطقه خود هستند. مسئولین استانها باید از هر راه ممکن در تحقق اجرای این پروژهها به کمک پتروشیمی بیایند.
توقف توسعه پتروشیمی در هر یک از این مناطق میتواند مفهومی در حد توقف توسعه و آبادی آن منطقه را به همراه داشته باشد. متأسفانه معلوم نیست مسئولان و نمایندگانی که این همه مشتاق احداث پتروشیمی و توسعه و رونق منطقه خود بودند چرا حتی پیگیر این موضوع مهم نمیشوند که بانکها به چه دلیل بودجه تایید شده برای اجرای طرحهای پتروشیمی که مصوب بازدیدهای استانی هیأت دولت است را پرداخت نمیکنند؟ زیرا صنعت نفت و پتروشیمی با حضور در هرمنطقه موجب توسعه، عمران و آبادی آن منطقه میشود.
نگاهی مقایسهای به مناطقی مانند ماهشهر، آغاز و دالان، عسلویه و حتی بندرعباس قبل و بعد از احداث واحدهای پتروشیمی و پالایشگاهی به خوبی گواه واقعیت موجود در این رابطه است.
از جمله ویژگیهای مهم صنعت پتروشیمی این است که به ازای ایجاد هر شغل مستقیم قادر است تا 14 شغل غیرمستقیم در صنایع پایین دستی و پیرامونی خود ایجاد کند. لذا اهمیت کمک به توسعه پتروشیمی در مناطق مختلف کشور بهویژه از منظر کمک به جذب نیروهای مستعد، نخبه و در عین حال بومی منطقه و جلوگیری از مهاجرت این افراد به دیگر نقاط کشور و کمک به رشد و توسعه آن مناطق بسیار با اهمیت است.
پتروشیمی اگر قرار باشد از مجموعه صنعت نفت کشور جدا شود این قابلیت را دارد که در سطح یک وزارتخانه یا سازمانی مستقل با آزادی عملکرد بیشتر بهویژه برای جذب سرمایهگذاری خارجی و داخلی عمل کند نه اینکه از زیرمجموعه نفت خارجشده و در زیرمجموعه وزارتخانه دیگری قرار بگیرد. عملکرد گذشته پتروشیمی در احداث واحدهای جدید و توسعه شگفتانگیز طی برنامههای قبلی توسعه اقتصادی کشور نشانگر آن است که این صنعت مدرن و نوین جهانی با تکیه بر متخصصان توانمند ایرانی توانسته بهخوبی راهبری شده، در سطح جهانی از آنچنان اعتباری برخوردار شود که بدون نیاز به تضمین بانکهای ایرانی و تنها با تکیه بر اعتبار و برند جهانی خود اقدام به جذب سرمایهگذاری برای احداث طرحهای بزرگ جدید کند.
باید به این نکته مهم توجه داشت که در شرایط بحران جهانی و رکود شدید قیمتها که بسیاری از واحدهای پتروشیمی کشورها ناگزیر از توقف تولید شدند پتروشیمی ایران به خوبی توانست با ادامه موفق تولید و جذب مشتریان جدید حجم درآمد ارزی پیشبینیشده را به خوبی محقق ساخته و اعتبار بینالمللی خود ازجنبه عمل متعهدانه به تعهدات و قراردادهای بینالمللی فروش را محقق سازد.
پتروشیمی ایران صنعتی است که در حال حاضر کاملا مجهز به دستاوردهای نوین علمی برای اداره این صنعت است و بزرگترین سرمایه مورد نیاز هر کشور برای پیشرفت و توسعه یعنی برخورداری از نیروی انسانی توانمند و نخبه را بهطور کامل در اختیار دارد. اما در عین حال همچون تمامی شرکتهای بینالمللی برای حفظ توان رقابت با شرکتها و مؤسسات بزرگ بهویژه در کشورهای همسایه دغدغههایی نیز دارد.
این دغدغهها در درجه اول کاهش امکان جذب سرمایهگذاری خارجی بهدلیل شرایط ناشی از تحریمهای جهانی است. دغدغه دیگر قوانین، مقررات، تبصرهها و گاهی عمل نکردن مؤسسات و سازمانهای ذیربط به تعهدات و قولهای دادهشده برای تامین منابع مالی مورد نیاز پتروشیمی است. اگر دولت بتواند بخشی از موانع قانونی موجود در ارتباط با مسائلی مانند تبصرههای گمرکی و مالیاتی را برای واحدهای پتروشیمی تسهیل کند، این صنعت حتی قادر است بخش عمدهای از مسائل و مشکلات مربوط به جذب سرمایهگذاری بهدلیل تحریمها را رفع و بخشی از منابع مالی مورد نیاز خود را جذب کند.
باید برای متوجه کردن مسئولان ارشد کشور، قانونگذاران و نمایندگان مجلس به اهمیت کمک به توسعه صنعت پتروشیمی از هیچ تلاشی فروگذار نکنند. باید به همه نشان داد پتروشیمی در دوران جنگ چه ارزش والایی در مهندسی جنگ داشت و فرماندهان مهندسی دفاعمقدس چگونه طلایهدار توسعه صنعتی کشور شدند. باید برای همه به تصویر کشید که پتروشیمی در رفع بحرانهای اجتماعی و ایجاد اعتبار در مجامع بینالمللی چقدر مؤثر بوده و در شرایط حساس اعمال تحریمهای جهانی چگونه توانسته با امضای قراردادهای مشارکت با شرکتهای بزرگ بینالمللی از اعتبار کشورمان دفاع کند.
حمایت از توسعه پتروشیمی و کمک به اجرای طرحهای برنامهریزی شده برای مسئولان و دستگاههای تصمیمگیرنده ارشد کشور هزینه زیادی ندارد ولی بیشک توقف توسعه پتروشیمی یا عدمرفع دغدغههای مالی این صنعت و تاخیر یا توقف در اجرای پروژهها از بسیاری جهات هزینهها و زیانهای جبرانناپذیری بههمراه خواهد داشت.
کافی است به یاد آوریم که پتروشیمی چقدر در ایجاد خودباوری و اعتقاد بهتوان متخصصان کشورمان برای اجرای پروژههای بزرگ موفق و مؤثر عمل کرده و ایران در حال حاضر از نظر توان مشاوره مهندسی، طراحی، مهندسی پایه و تفصیلی و نصب واحدهای عظیم پتروشیمی به چه جایگاه ارزشمندی دست یافته است.
رسیدن به این جایگاه مانند کسب مقام قهرمانی در یک تورنمنت مهم است ولی آنچه بیش از خود قهرمانی اهمیت دارد کمک به مدیران توانمند وخبره پتروشیمی برای حفظ و صیانت از مقام ارزشمند کسب شده است.
هر کس در هر جایگاه و هر مقام خارج از هر گونه عقیده و گرایش اگر به حقانیت صنعت پتروشیمی اعتقاد دارد باید ارزشهای آن را با هر زبانی که میتواند بیان کند و برای جلب حمایت و همراهی کسانی که در این شرایط میتوانند به توسعه پتروشیمی کمک کنند، از هیچ تلاشی فروگذاری نکند.