شاید اگر آمار و ارقامی که چند سال پیش از کمبود و نقص سرویس‌های بهداشتی مدارس کشور خبر می‌داد، به بیرون درز نکرده بود، وضع سرویس‌های بهداشتی مدارس هنوز شبیه به چند سال پیش بود؛ روزهایی که نوبت دستشویی گرفتن یکی از مهم‌ترین دغدغه زنگ تفریح دانش‌آموزانی بود که باید در صف‌های بلند دستشویی می‌ایستادند و فضای آلوده آن را تاب می‌آوردند.
این روزها مدارس کشور با ضوابطی پیش می‌روند که آنها را قدم به قدم به شرایط استاندارد نزدیک‌تر می‌کند. سرویس‌های بهداشتی مدارس منطقه ما هم از این قاعده مستثنا نیستند. در گزارشی که پیش‌رو دارید، در گفت‌وگو با مدیران مدارس منطقه به این موضوع پرداخته‌ایم.
مسئول بهداشت آموزش و پرورش منطقه8 حرف‌های بسیاری در این باره دارد. مهناز خوش منظر، در آغاز می‌گوید: «دستشویی‌های مدارس این روزها از همیشه سالم‌ترند.» او که از چند ماه قبل تا به حال بر ساخت و اصلاح فضای سرویس‌های بهداشتی مدارس منطقه نظارت داشته، ادامه می‌دهد:
«سرویس‌های بهداشتی مدارس ارتباط نزدیکی با سلامت دانش‌آموزان دارد و نامناسب بودن وضع بهداشتی آنها، مشکلات ساختاری، ناکافی بودن صابون مایع و... می‌تواند جمعیت چندصد نفری یک مدرسه را در آستانه بیماری قرار دهد. به همین دلیل یکی از مواردی که همیشه به دقت در آموزش و پرورش منطقه ما مورد بررسی قرار می‌گیرد، همین سلامت سرویس‌های بهداشتی و آبخوری‌ها است.»
او می‌گوید: «خوشبختانه اکنون ما در منطقه به ایده‌آل‌های سرویس‌های بهداشتی خیلی نزدیکیم و تمام مدارس ما چه در محدوده شهر و چه حومه که زیرنظر آموزش و پرورش منطقه 8 قرار دارد دستشویی‌های کافی دارند و مشکلات تمام این دستشویی‌ها برطرف شده است.»
این در حالی است که به گفته خوش‌منظر در سال‌های اخیر، آموزش و پرورش منطقه 8 تمام مدارس را ملزم به جداسازی آبخوری از دستشویی کرده و هیچ‌کدام از مدارس منطقه از این نظر مشکلی ندارند. چندی پیش بود که «علی عباسپور تهرانی» رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس از آموزش و پرورش درباره وضع سرویس‌های بهداشتی مدارس توضیح خواست و گفت:
«آموزش و پرورش موظف است فعالیت‌هایی را که برای حل مشکل سرویس بهداشتی مدارس انجام داده به کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس گزارش دهد.» حساسیت نسبت به وضع سرویس‌های بهداشتی مدارس از سال گذشته شروع شد. وقتی که آمار و ارقام خبر از وجود 7 هزار و 758 مدرسه فاقد سرویس بهداشتی در مدارس کشور می‌داد. بعد از آن بود که مجلس 25 میلیارد تومان برای ساخت سرویس‌های بهداشتی مدارس کشور اختصاص داد.
با این حال،، براساس مصوبات سازمان نوسازی و بهسازی مدارس، در تمام مدارسی که از سال82 ساخته شدهاند ساخت آبخوری و لوله‌کشی صابون مایع ضروری بوده و مدارس برای خرید صابون می‌توانند از سرانه دانش‌آموزی استفاده کنند. خوش‌منظر درباره استانداردهای یک سرویس بهداشتی سالم می‌گوید: «طبق ضوابط و مقررات به ازای هر 40 نفر باید حداقل یک سرویس بهداشتی وجود داشته باشد.
به عبارتی تقریباً دانش‌آموزان هر کلاس باید یک توالت داشته باشند. علاوه براین، ارتفاع دستشویی‌ها باید متناسب با سن و قد دانش‌آموزان باشد تا در زمان استفاده به مشکلی برنخورند.» او ادامه می‌دهد: «کمبود توالت‌ها در سال‌های گذشته یکی از مشکل‌سازترین کمبودهایی بود که سلامت بچه‌ها را تهدید می‌کرد.
بچه‌ها مجبور بودند تمام مدت زنگ تفریح را در صف طولانی توالت بایستند و این مسئله برای آنها عوارض جسمانی زیادی مثل عفونت ادراری داشت. تفکیک نشدن آبخوری‌ها از سرویس‌های بهداشتی هم باعث آلودگی و بیماری‌های روده‌ای و انگلی می‌شد که با بهسازی مدارس و جدا کردن این دو بخش، مشکل تا حد زیادی برطرف شده است.» او همچنین می‌گوید:
«توالت استاندارد باید مجهز به سیفون باشد، سطل زباله دردار و قابل شست‌وشو داشته باشد و روزانه تخلیه شود، تهویه مناسب هم یکی دیگر از ویژگی‌های سرویس بهداشتی استاندارد است.» مسئول بهداشت مدارس منطقه 8 آموزش و پرورش به استاندارد آبخوری‌های مدارس اشاره می‌کند و می‌گوید:
«به ازای هر 45 دانش آموز باید یک آبخوری وجود داشته باشد. علاوه بر این، مکان‌یابی آبخوری در مدرسه باید صحیح باشد و با توالت‌ها فاصله داشته باشد. پیش از این در خیلی از مدارس آبخوری با دستشویی یکی بود. این بیشتر در مدارسی دیده می‌شود که ساخت قدیم هستند.
ما در سال‌های اخیر تعمیرات مربوط به جداسازی آبخوری و توالت‌ها را انجام داده‌ایم، اما مدارس نوسازتر مشکلی از این لحاظ ندارند.» خوش‌منظر می‌گوید: «کف محوطه آبخوری و دیوار لبه آن و دیواره‌های اطراف باید قابل شست‌وشو باشند و شیب کافی و مناسب به طرف مجرای فاضلاب داشته باشند.
آبخوری عمومی دانش‌آموزان باید به شیرهای مناسب یا آب سردکن مجهز شود و حداقل برای هر 45 نفر یک شیر آبخوری پیش‌بینی شود. ارتفاع شیر آن هم متناسب با سن دانش‌آموزان در دوره‌های مختلف تحصیلی بین 75 تا 100 سانتیمتر از سطح زمین در نظر گرفته می‌شود.»
این در حالی است که براساس مقررات، آبخوری باید خارج از سرویس‌های بهداشتی و با فاصله حداقل 15 متر احداث شود. مسئول بهداشت آموزش و پرورش منطقه می‌گوید: «اگرچه مدرسه موظف به فراهم کردن شرایط استاندارد بهداشتی برای دانش‌آموزان است، اما نقش خانواده‌ها در آگاه کردن بچه‌ها نسبت به استفاده از وسایل، فضاها و امکانات مدرسه اهمیت بیشتری دارد و خانواده‌ها باید فرهنگ استفاده از این مکان عمومی را به شکل صحیح به فرزندان خود آموزش دهند.»
به گفته خوش‌منظر، مدارس موظف شدهاند که هر روز سرویس‌های بهداشتی را ضدعفونی کنند و این مسئله در سرکشی‌های هفتگی به مدارس مورد بررسی قرار می‌گیرد: «تیم‌های نظارتی ما دو روز در هفته به تمام مدارس منطقه سر می‌زنند و وضع بهداشتی آنها را چک می‌کنند و در صورت وجود کوچک‌ترین مشکل، آن را گزارش داده و ترتیب اثر می‌دهند.»
بیماری خوش قدم،
با شایع شدن بیماری آنفلوانزای نوع A و احتمال همه‌گیری آن که در فصل پاییز بیشتر می‌شود، سازمان آموزش و پرورش وارد عمل شد و مقررات سختگیرانه‌ای را برای مدارس تعیین کرد. به همین دلیل، چندی پیش معاونت عمرانی وزارت آموزش و پرورش موظف شد که سرویس بهداشتی را در مدارسی که آبخوری‌های آنها با دستشویی‌هایشان مشترک است، اصلاح کند و آبخوری‌های جدیدی برای آنها تأسیس کند تا از گسترش ویروس بیماری آنفلوانزای A جلوگیری شود.
علاوه بر این، تجهیز سیستم لوله‌کشی صابون مدارس هم به مدیران گوشزد شد و بودجه مورد نیاز آن در اختیار مدارس قرار گرفت. اما پیدا شدن سر و کله این ویروس نتایج مثبتی هم برای مدارس ما در بر داشت. با شیوع آنفلوانزای نوع A شهرداری منطقه 8 به آموزش و پرورش پیوست تا هم بهداشت مدارس را ارتقا دهد و هم از شیوع بیشتر این بیماری در مدارس پیشگیری کند.
مسئول بهداشت آموزش و پرورش منطقه8 در این باره می‌گوید: «قبل از شروع سال تحصیلی، شهرداری لیست مدارس ما را گرفت تا عملیات عمرانی مورد نیاز آنها را انجام دهد که بخشی از این عملیات مربوط به رفع نواقص و کمبودهای سرویس‌های بهداشتی بود.» او ادامه می‌دهد:
«شیوع و انتقال آنفلوانزای نوع A با رعایت بهداشت در مدارس تا حد زیادی قابل کنترل است اما به شرطی که دانش‌آموزان به اندازه کافی با این بیماری آشنا باشند و بهداشت فردی‌شان را در مدرسه رعایت کنند. به همین دلیل شهرداری به کمک ما آمد و تأمین صابون مایع مدارس را به عهده گرفت.
از سوی دیگر با توزیع بروشور و اقلام فرهنگی به اطلاع‌رسانی در این زمینه کمک کرد. این بروشورها که اطلاعات لازم را درباره پیشگیری از آنفلوانزا می‌دهند به تعداد دانش‌آموزان منطقه تکثیر شده و در اختیار آموزش و پرورش قرار گرفته است و ما آنها را در تمام مدارس منطقه توزیع کرده‌ایم.»
همشهری محله - 8
