با اینکه مشخص نیست این موتور به تولید انبوه خواهد رسید یا خیر، اما طراحی این موتور با بودجه 20 میلیون دلاری وزارت نفت بیانگر دور برگردانی در راهبرد سوخت کشور است. در سال 1350 دولت تصمیم گرفت حرکت خودروهای دیزلی سواری را ممنوع کند تا از صنعت نوپای خودرو حمایت شود. در آن زمان گازوئیل بسیار ارزان‌تر از بنزین بود اما گویی اکنون این ممنوعیت عملا شکسته شده است.
این چرخش سیاستگذاری در صنعت خودروی کشور با پرسش‌های مختلفی مواجه بوده و کارشناسان مختلف دیدگاه‌های متفاوتی را در زمینه دستاورد‌ها و علل آن مطرح کرده‌اند. در حالی که مصطفی میرسلیم، رئیس هیأت مدیره شرکت تحقیقات موتور ایران‌خودرو معتقد است که شاخ بنزین را باید با گاز و گازوئیل شکست عباس کاظمی، رئیس سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت، گاز را سوخت سوم و بنزین و گازوئیل را سوخت نخست عنوان کرده است.
با جدی‌تر شدن مباحث مطرح در زمینه تولید موتور دیزلی در کشور و متعاقب آن عرضه خودروهای سواری گازوئیل‌سوز، پرسش‌های بسیاری در زمینه رفع ممنوعیت خودروهای دیزلی و تولید گسترده خودروهای سواری گازوئیل سوز در ایران مطرح است؛ برخی معتقدند با این گازوئیل پر گوگرد کشور، موتورها آسیب دیده و آلودگی افزایش می‌یابد یا برخی دیگر می‌‌پرسند این موتورهای پر سرو صدا در بازار خودرو کشور چه جایگاهی خواهند داشت، برای خودروهای سواری چگونه گازوئیل تامین می‌شود و آلودگی بالای اکسید ازت این خودروها چگونه جبران خواهد شد؟ در پاسخ به این پرسش‌ها مسئولان وزارت نفت اعلام کرده‌اند که از سال 1390 دیزل با گوگرد50 پی. پی. ام (یک دهم سوخت کنونی) در پالایشگاه بندرعباس تولید می‌شود که با این روند دیگر مشکل تامین سوخت برای سواری‌ها را نخواهیم داشت.
درباره تولید اکسید ازت و صدای بالای موتور نیز مسئولان صنعت خودرو خبر می‌دهند که از آنجا که در موتورهای جدید طراحی شده فشار پاشش بالا بوده و از طرفی قبل و بعد از پاشش اصلی، سوخت به‌صورت کمتر پاشیده می‌شود تا ضربه ناگهانی احتراق کاهش یابد، مشکل صدای زیاد موتور حل خواهد شد. از سوی دیگر با برگرداندن بخشی از سوخت نسوخته به اتاق احتراق، میزان تولید اکسید ازت در دمای بسیار بالا نیز تا حدودی کاهش می‌یابد.
در ضمن کاهش آلاینده‌های دیگر موتور، نسبت به بنزین و کاهش 25درصدی سوخت نسبت به موتورهای بنزین‌سوز سرفصل دیگر دفاعیاتی است که از اینگونه خودروها می‌شود.
در حالی که وزارت نفت در سال‌های گذشته حتی قصد داشت با ممنوع کردن یا سخت‌تر کردن تولید خودروهای بنزینی، گاز را سوخت نخست کشور کند اما اکنون مسئولان این وزارتخانه خبر از تغییر راهبرد مصرف سوخت می‌دهند. عباس کاظمی، رئیس سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت در این زمینه میگوید: بنزین، سوخت نخست و دیزل سوخت دوم خودروهای سواری خواهد شد و در سبد سوخت به سوخت‌های LPG و گاز طبیعی نیز نگاه می‌شود.
وی همچنین در زمینه علت تغییر ناگهانی و سریع راهبرد سوخت کشور از گاز به گازوئیل می‌افزاید: در سال 79 برنامه‌ای برای توسعه گاز پالایشگاه‌ها نبود اما اکنون با توجه به توسعه پالایشگاه‌ها، دولت وزارت نفت را موظف کرده که سبد سوخت را تعریف کند. بر این اساس و با توجه به مصرف و آلودگی پایین‌تر، دیزل را پس از بنزین به‌عنوان سوخت دوم در نظر گرفته و طراحی موتور دیزلی و پرداخت پول از سوی سازمان بهینه‌سازی برای طراحی موتور دیزل سواری در ایران‌خودرو نیز در همین چارچوب صورت گرفته است.
رئیس سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت می‌افزاید: از اول سال آینده واردات خودروهای دیزلی آزاد و سوخت مناسب آن نیز تأمین می‌شود. امیدواریم طی چند سال آینده تولید خودروی سواری دیزلی نیز با حمایت وزارت نفت آغاز شود. وی در پاسخ به این سؤال که اکنون روزی 10 میلیون لیتر گازوئیل وارد می‌شود اگر بخواهیم به این مقدار مصرف خودروهای سواری را نیز اضافه کنیم، با مشکلاتی روبه‌رو نمی‌شویم، میگوید: مقدا ر زیادی از گازوئیل را در نیروگاه‌های تولید برق مصرف می‌کنیم که باید از سوخت‌های دیگر برای تولید برق استفاده شود.
با استفاده از روش‌های دیگر برای تأمین برق، میزان مصرف گازوئیل کاهش یافته و از سوی دیگر برای خودروهای سواری، گازوئیل با کیفیت بالا وارد می‌کنیم و در کشور نیز در چند پالایشگاه گازوئیل با استاندارد یورو4 تا سال 1390 تولید خواهد شد که در خودروهای سواری مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین گازوئیل با کیفیت کمتر هم در خودروهای سنگین مصرف خواهد شد.
راهبرد سوخت تغییر نکرده
با وجود این دیدگاه‌ها، مصطفی میرسلیم، عضو مجمع تشخیص مصلحت و رئیس مرکز تحقیقات موتور ایران خودرو، نظر دیگری دارد؛ وی در پاسخ به این سؤال که چگونه راهبرد وزارت نفت از سوخت گاز به سمت دیزل، بنزین و LPG تغییر کرده میگوید: هنوز هم راهبرد سوخت کشور تغییر نکرده و گاز سوخت نخست، بنزین سوخت دوم و گازوئیل سوخت سوم است. این نظر شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت است که بنزین و دیزل، سوخت نخست سواری‌ها شود که برای این نظر هم دلایلی مانند آلودگی و مصرف کمتر دیزل، و در دسترس‌بودن تجهیزات سوخت‌رسانی کشور دارند. با این وجود معتقدم این بررسی‌ها درست نبوده و گاز را باید به‌دلیل سخت‌بودن صادرات آن در خودروهای داخلی مصرف و فراورده‌های نفتی را صادر کنیم.
میر سلیم می‌افزاید: از چند سال دیگر باید بین 7 تا 10درصد مجموع تولیدات صنعت خودروی کشور، خودروی سواری دیزلی باشد که با این روند سالانه بین70 تا 100 هزار خودروی دیزلی سواری در کشور تولید خواهد شد.
موتوری برای خودروهای دیزلی
با توجه به این دیدگاه‌ها، سوخت دیزل چه سوخت دوم یا سوخت سوم باشد، واقعیت آن است که تولید و واردات خودروهای سواری به‌زودی آغاز می‌شود و نخستین موتور برای این سوخت نیز با نام efd طراحی شده است. پس از طراحی موتور ملی با نام ef7 با مشارکت شرکت fev آلمان و موتور توربو شارژ ملی 4/1لیتری از خانواده موتور ملی، موتور دیزلی، چهارمین موتوری است که بر پایه موتور Ef 7 طراحی شده است. این موتور با نام efd با مشاوره شرکت شریک آلمانی زیر مجموعه شرکت بزرگ مهندسی موتور avl اتریش طراحی شده است. در این موتور قطر سیلندرهای موتور بنزینی ef7کاهش یافته تا حجم آن به 5/1 لیتر برسد. این موتور حدود 120 اسب بخار قدرت تولید می‌کند؛ یعنی با کاهش 200سی‌سی حجم نسبت به موتور پایه(ef7)، قدرت این موتور 10 اسب بخار افزایش و مصرف‌آن 25 درصد کاهش می‌یابد.
دلیل افزایش قدرت در سامانه پر فشار، پاشش دیزل و توربو شارژ قوی آن بوده و دلیل کاهش مصرف نیز راندمان بالاتر موتورهای دیزلی نسبت به‌خودروهای بنزینی است. گشتاور این موتور که نشان‌دهنده قدرت بالای آن است حدود 100 نیوتن متر بیشتر از موتور 1700 سی سی بنزینی است؛ یعنی با 200سی‌سی کمتر در حجم موتور، 100نیوتن‌متر گشتاور این موتور بیشتر از موتور بنزینی است.
این اعدادی است که شرکت ایپکو ارائه کرده اما با این همه موتور مذکور هم‌اکنون در اتاق تست موتور بوده و هنوز روی خودرو نصب نشده است. باید دید در شرایط واقعی عملکرد این موتور چگونه خواهد بود اما براساس اطلاعات روی کاغذ این موتور اگر روی خودرویی نصب شود، بهترین گزینه برای خرید خواهد بود چرا که با مصرف 25درصد کمتر، آلودگی کمتر و گشتاور و قدرت بیشتری دارد. برای این موتور دیزلی، سیستم پاشش مستقیم که دارای فناوری چند راهه فشار بالای سوخت است در نظر گرفته شده است. از سوی دیگر این موتور دارای شمع گرمکن، پرخوران هندسه متغیر و خنک کن میانی هواست.
این محصول مجهز به مجموعه باز‌خورانی دود (EGR)همراه با خنک کن بوده و مجموعه این قطعات پیشرفته و جدید، سبب شده تا تولید این موتور در ایران بسیار سخت باشد. با این روند بر‌آورد می‌شود برای تولید آن بیش از نیمی از قطعات باید وارد شوند البته پیش‌بینی می‌شود تولید این موتور بیش از 3سال دیگر به طول می انجامد. با این همه موتور ef7 تنها موتور دیزلی‌ای نخواهد بود که در ایران روی خودروهای سواری نصب می‌شود چرا که قرار است از موتورهای پژو نیز برای خودروهای سواری دیزلی استفاده شود. موتور پژو 206 یکی از این موتورهاست اما آیا این روند جدید به صلاح خواهد بود؟
با وجود این دیدگاه‌ها برخی کارشناسان با توجه به استفاده 50 درصدی از این نوع سوخت در قاره اروپا برای خودروهای سواری، این روش را در ایران نیز درست می‌دانند. بنا بر مطالعات انجام شده در مرکز تحقیقات موتور ایران‌خودرو، به‌طور متوسط استفاده از موتورهای دیزلی به‌جای بنزینی 30درصد صرفه‌جویی در پی داشته و خودروهای دیزلی بین 20 تا 65 درصد سوخت کمتری مصرف می‌کنند. گرچه امروزه در خودروهای سواری دیزلی صرف 4 لیتر به ازای هر 100کیلومتر معمول است اما در خودروهای سواری بنزینی مصرف 6لیتر در هر 100کیلومتر ایده‌آل‌ترین حالت محسوب می‌شود.
