به‌عنوان مثال با توجه به‌اینکه ساد‌ه‌ترین درمان بیماری‌های خونی و غدد بیش از 500 هزار تومان هزینه دارد، نیاز است که افراد با 2هزار تومان، سلامت خود را با انجام هر سه‌ماه یک‌بار تست سلامت تضمین کنند.اما اصلا تست سلامت چیست و چرا لازم است که مردم هر سه‌ماه یک‌بار اقدام به انجام آن کنند؟
دکتر علیرضا استقامتی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و متخصص غدد در پاسخ به این سؤال همشهری و با تأکید بر اینکه اصلا چیزی به نام تست سلامت وجود ندارد، می‌گوید: ما به تست‌های دوره‌ای که به‌صورت عام انجام می‌شود «چکاپ» می‌گوییم نه تست سلامت، علاوه بر این هیچ‌کس چکاپ را 3 ماه یک‌بار توصیه نمی‌کند.
وی ادامه می‌دهد: به‌طور کلی چکاپ و انجام آزمایش‌های دوره‌ای یک کلمه کلی است و این‌طور نیست که ما برای همه افراد آن را تقاضا کنیم؛ چون چکاپ‌ها هر 2 یا 3 سال و حتی هر 5 سال یک‌بار تکرار می‌شوند؛ مگر در مواردی از قبیل سنجش قند خون یا تری‌گلیسیرید.
به یک پروتکل ملی نیاز داریم
اما درحالی‌که متخصصان اذعان دارند که برای یک فرد عادی و سالم انجام چکاپ به‌صورت مکرر ضروری نیست و بسیاری از مردم، بیش از حد لزوم به این آزمایش‌ها اهمیت می‌دهند، به‌نظر می‌رسد که وجود یک پروتکل ملی برای غربالگری بیماری‌های شایع و چکاپ بیماران، که مشخص کند هر فرد در چه سنی انجام دهد، چه آزمایش‌هایی اقدام کند، ضروری است.اما آیا تا به حال چنین پروتکلی در ایران تدوین شده است؟
دکتر استقامتی با ابراز تأسف از اینکه به‌دلیل مشکلات اجتماعی و هزینه‌های بالا تا به حال نتوانسته‌ایم چنین پروتکلی را تدوین کنیم، ادامه می‌دهد: هنوز در کشور ما بر سر اینکه یک پروتکل جامع که مشخص‌کننده انجام تست‌های تعیین‌شده در سنین خاص باشد، توافق کلی میان متخصصان وجود ندارد.
وی می‌گوید: متخصصان رشته‌های مختلف هر کدام در این مورد نظر خاص خود را دارند و برای بیمار خود زمان خاصی را جهت انجام این تست‌ها تعیین می‌کنند، مثلا برای سرطان سینه در خانم‌‌های بالای 50 سال ماموگرافی یا برای پوکی استخوان هر دوسال یک‌بار تست تراکم استخوان تجویز می‌شود و این به معنای آن است که برای هر بیماری دستور خاصی جهت تجویز چکاپ وجود دارد.
به گفته وی در حال حاضر ما برای غربالگری اکثر بیماری‌ها از پروتکل‌های غربالگری تدوین شده در کشورهای دیگر استفاده می‌کنیم ولی با توجه به نیاز اجتماعی و شیوع بیماری‌های مختلف در کشور خودمان لازم است که خود اقدام به تدوین یک پروتکل جامع کنیم.
این در حالی است که در حال حاضر اجرای غربالگری برای نوزادان مبتلا به کم‌کاری تیروئید و یا تست ماموگرافی و خیلی از تست‌های دیگر براساس پروتکل‌های تدوین شده کشورهای دیگر صورت می‌گیرد که مسلما بر حسب شرایط اجتماعی آن کشورها تهیه شده است.
به عقیده دکتر استقامتی در همه جای دنیا برای بیماری‌های شایع و مهم غربالگری وجود دارد و اگرچه استفاده از این پروتکل‌ها تا به حال برای ما مشکلی ایجاد نکرده ولی استفاده مدام از آنها در کشور ما و بدون درنظر گرفتن شرایط بیماران به هیچ وجه استاندارد و علمی نیست و در دراز مدت مشکلاتی را از جهت هزینه- اثربخشی ایجاد می‌کند.
به‌عنوان مثال، اگر در کشوری مثل آمریکا تست قند خون هرسه سال یک‌بار انجام می‌شود، شاید در کشور ما باید این اتفاق هردو سال یک‌بار یا حتی زودتر بیفتد.در این میان، دکتر علی خانی، متخصص داخلی با اشاره به اینکه منظور از چکاپ ارزیابی عمومی وضعیت بدن است به همشهری می‌گوید: ما در هر سن تست خاصی داریم که بیانگر سلامت فرد در همان دوره زندگی است و انجام این تست‌ها در سنین کودکی، بزرگسالی و میانسالی کاملا با هم متفاوت هستند.
وی نیز با تأکید بر اینکه لزومی ندارد همه مردم را به انجام مکرر این تست‌ها تشویق کنیم، می‌‌افزاید: انجام چکاپ به‌صورت 3 ماه یک‌بار معنی ندارد مگر اینکه افراد به‌خصوصی داروهای خاصی را مصرف کنند.
دکتر خانی همچنین با بیان اینکه در حال حاضر ما طبق پروتکل‌های کشورهای دیگر برای سنین بالای 35سال تست ماموگرافی، تست گایاک (آزمایش مدفوع از نظر خون مخفی) برای سرطان روده را انجام می‌دهیم، ادامه می‌دهد: در حال حاضر مهم‌ترین مشکل ما برای انجام چکاپ‌های دوره‌ای هزینه بالای این تست‌هاست و شاید علت اینکه حتی در دوره‌های بلند‌مدت 2 تا 3 ساله هم مردم برای انجام این تست‌ها مراجعه نمی‌کنند، گران بودن آن‌هاست.
