گرم شدن بیش از حد زمین و در نتیجه به وجود آمدن تغییرات آب وهوایی، با فعالیتهای انسانی ارتباط مستقیم دارد. اما آیا تا به حال فکر کردهاید که ما چه کارهایی انجام میدهیم که باعث به وجود آمدن این پدیده میشود؟
زمانی که تلویزیون نگاه میکنیم، چراغها را روشن میکنیم، لباسهایمان را میشوییم و خشک میکنیم، خانه خود را گرم و یا سرد میکنیم و حتی هنگامی که رانندگی میکنیم، در همه این مواقع، مستقیم و غیر مستقیم به تولید این گازها کمک میکنیم! شاید با خود بگویید که تمام این کارها در زندگی روزمره همه انسانها انجام میشوند و هر انسانی در زندگی خود به آنها نیاز دارد، پس چگونه میتوانند باعث گرم شدن زمین شوند؟ انسانها با انجام این فعالیتها به تولید گازهای گلخانهای کمک میکنند و با ایجاد بیش از حد آنها در هوا، باعث گرم شدن زمین و تغییر آب و هوا میشوند. پس در ابتدا باید بدانیم گازهای گلخانهای چه هستند که دانشمندان میخواهند از تولیدشان در هوا جلوگیری کنند. برخی از مهمترین این گازها از این قرارند:
بخار آب یکی از متداولترین گازهای گلخانهای است که گاهی به صورت طبیعی و گاهی از راه فعالیتهای انسانی تولید میشود.
با استفاده از انرژی خورشیدی زمین کمتر گرم می شود
دیاکسیدکربن مهمترین گاز گلخانهای است که در نتیجه استفاده از سوختهای فسیلی به وجود میآید. همواره مقداری دیاکسیدکربن برای زندگی موجودات بر روی زمین لازم است و ما به این گاز در اتمسفر نیاز داریم، اما سؤال اینجاست که چه مقدار؟! در حال حاضر اتمسفر 387 قسمت در میلیون، دیاکسیدکربن دارد ( واحد قسمت در میلیون، تعداد مولکولهای دیاکسیدکربن در هر میلیون را نسبت به سایر مولکولها در اتمسفر بیان میکند). دانشمندان میگویند که این مقدار دیاکسیدکربن بالاترین حد نسبت به هر زمان دیگری در کره زمین است. بالاترین سطح مجاز دیاکسیدکربن در کره زمین، 350 قسمت در میلیون است.
متان دیگر گاز گلخانهای است که هم میتواند توسط حیواناتی که ما برای شیر و گوشت آنها را پرورش میدهیم ایجاد شود و هم با ریختن زباله و تجزیه شدن آن تولید میشود.
اکسید نیتروژن یکی دیگر از گازهای گلخانهای است که به طور طبیعی مقداری از آن در محیط زیست ما وجود دارد، اما فعالیتهای انسانی مقدارش را افزایش میدهد. مثلاً استفاده از کودهای شیمیایی باعث تولید بیشتر آن میشود.
حالا این سؤال مطرح میشود که چرا به این گازها، گازهای گلخانهای میگویند؟
استفاده از انرژی های سبز یعنی نجات زمین
گلخانهها شبیه یک خانه شیشهای هستند. از آنها برای رشد گیاهان استفاده میشود و به خصوص در فصل زمستان کاربرد بیشتری دارند. گلخانهها با نگه داشتن گرمای حاصل از نور خورشید در درون خود کار میکنند. شیشههای گلخانه نور را از خود عبور میدهند اما گرما را نگه میدارند و اجازه خارج شدن به آن را نمیدهند و این عمل باعث گرم شدن درون گلخانهها میشود. برای درک بهتر میتوانید ماشینی را تصور کنید که زیر نور آفتاب پارک شده است.
در واقع جو و هوای اطراف ما نیز مانند گلخانه عمل میکند. گازهای گلخانهای در جو زمین مانند شیشههای یک گلخانه هستند. نور خورشید نیز پس از عبور از لایههای گلخانهای وارد جو زمین میشوند. زمانی که نور خورشید به سطح زمین میرسد مقداری از انرژی گرمایی توسط خاک، آب و سایر موجودات دیگر جذب میشود و مقداری نیز در جو زمین میماند و باقی مانده آن به فضا برمیگردد. اگر مقدار این گازها از حد طبیعی بالاتر باشد انرژی کمتری بر میگردد و دمای کره زمین بالاتر میرود. اثر گلخانهای، کره زمین را به حدی گرم نگه میدارد که برای تمام موجودات قابل سکونت شود اما اگر این اثر بیشتر شود ممکن است دمای زمین آن قدر افزایش یابد که ما و دیگر موجودات نتوانیم گرمای آن را تحمل کنیم و زندگی عادی خود را داشته باشیم. اگر گازهای گلخانهای در جو زمین وجود نداشتند، دمای کره زمین 33 درجه سانتیگراد سردتر میشد، اما حالا افزایش بیش از حد آنها کره زمین را دچار مشکل کرده است.
امروزه نیاز به انرژی برای حرکت ماشینها و فعالیتهای انسانی، به طور مداوم افزایش یافته است. برخی از انرژیها، از غذایی تأمین میشود که میخورید، اما انرژی ای که مثلاً برای حرکت ماشینها و گرم و سرد کردن خانهها استفاده میشود، از سوختهایی مانند
زغال سنگ و مواد نفتی تأمین میشود که به سوختهای فسیلی معروفاند. در گذشته مقدار استفاده از این نوع سوختها کم بود و در نتیجه تولید گازهای گلخانهای در کره زمین ناچیز بود. اما با افزایش جمعیت و استفاده از سوختهای فسیلی و قطع درختان جنگلی و ... باعث شدهایم تا مقدار این گازها بیشتر شود.
اکثر فعالیتهایی که برای کم کردن گازهای گلخانهای میتوانیم انجام دهیم بسیار ساده هستند، فقط کافی است که به آنها توجه کنیم. یکی از سادهترین آنها استفاده بیشتر از وسایل نقلیه عمومی مثل مترو و اتوبوس و.. است. در بعضی شهرها حتی استفاده از دوچرخه بسیار رواج دارد. با خاموش کردن وسیلههای برقی در زمانهایی که از آنها استفاده نمیکنیم میتوانیم هم صرفهجویی کنیم و هم به طور غیر مستقیم از به وجود آمدن بیشتر این گازهای مضر جلوگیری کنیم. کاشت درخت روش مهم دیگری است که میتواند هم تفریح محسوب شود و هم برای جبران جنگل زدایی قدم مثبتی تلقی شود. برای کاهش تولید گازهای گلخانهای، بازیافت یکی از بهترین کارهایی است که میشود انجام داد. خرید محصولاتی که قابل بازیافت هستند، تفکیک زبالهها و ...از جمله این کارهاست.
تعداد کارهایی که برای کمک به محیط زیست میتوانیم انجام دهیم خیلی زیاد هستند اما مهم این است که در این زمینه مطالعه و دانستهها و اطلاعات خود را به روز کنیم و در اختیار دیگران هم قرار دهیم تا در سالهای آینده دچار مشکلهای جدیتر و خطرناکتر نشویم.