دکتر عبدالرسول صداقت، رئیس انجمن رادیولوژی ایران در گفت‌وگو با همشهری گفت: گسترش علم به‌گونه‌ای است که رشته‌های مختلف پزشکی با دستگاه‌های مختلف رادیولوژی آشنا شده و مایلند از آن استفاده کنند
.این موضوع در ایران از رشته زنان شروع شده و برخی متخصصان زنان از سال 1370 دوره‌های کوتاه‌مدت 2 ماهه آموزشی را در بخش‌های رادیولوژی گذرانده‌اند؛ به‌طوری که بعد از آزمون قبولی، وزارت بهداشت به این افراد مجوز داده که از سونوگرافی در مطبشان به‌عنوان یک وسیله تشخیصی استفاده کنند نه به‌عنوان یک وسیله درآمد‌‌زا؛ در ضمن بابت این کار نباید از بیمار هزینه جداگانه گرفته شود.
براساس این گزارش، معاونت درمان وزارتخانه بخشنامه‌ای را با 5 شرط اعمال کرد که با توجه به آنها متخصصان زنان و زایمان می‌توانستند در مطب خود از دستگاه سونوگرافی استفاده کنند.
دکتر صداقت با بیان این عبارات می‌افزاید: شرط اول این بود که این متخصصان دوره آموزشی الزامی را گذرانده باشند و این دوره به تایید وزارت بهداشت رسیده باشد.
دوم اینکه متخصصان زنان اجازه نداشتند در سربرگ، مهر و تابلوی مطبشان کلمه سونوگرافی را ذکر کنند، چون این کار به‌عنوان تبلیغ محسوب می‌شد.
سوم اینکه سونوگرافی باید در حوزه تخصصی خودشان استفاده می‌شد یعنی اینکه اگر بیماری نیاز به سونوگرافی کلیه داشت، متخصص زنان حق انجام آن را نداشت.
وی ادامه می‌دهد: چهارمین شرط این بود که متخصصان زنان و زایمان فقط حق ویزیت بیماران خودشان را داشتند و ویزیت بیماران دیگر ممنوع بود و پنجم اینکه هیچ‌گونه ویزیت جداگانه‌ای از بیماران بابت سونوگرافی نباید گرفته می‌شد.
این بخشنامه به تمام کشور ابلاغ شد و معاونان دیگر وزارت بهداشت نیز در این چند سال آن را تایید و روی آن تاکید کردند، ولی به گفته رئیس انجمن رادیولوژی متأسفانه به‌دلیل اینکه بخشنامه مذکور در کشور ضمانت اجرایی درستی نداشت، هیچ وقت به آن عمل نشد.
وی به نکته دیگری نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: در این میان حتی از دستگاه‌های سونوگرافی معمولی برای انجام سونوگرافی سینه هم توسط این متخصصان استفاده می‌شود که این کار بسیار خطرناک است، چون این دستگاه‌ها وجود تومور در سینه را اصلا نشان نمی‌دهند و روی مطب متخصصان زایمان هیچ کنترلی حتی از نظر کیفیت دستگاه سونوگرافی صورت نمی‌گیرد.
در حالی که این امر بنا به گفته عضو هیأت انتظامی سازمان نظام پزشکی و نیز به گواهی تماس‌های مردمی، برخی موارد قصور پزشکی را نظیر تشخیص نادرست سن بارداری، تشخیص ندادن بموقع ناهنجاری‌های جنینی به‌دنبال داشته است.
گفت‌وگو با کارشناسان و مسئولان در این زمینه نشان می‌دهد که انجام سونوگرافی از سوی متخصصان غیراز تخصص رادیولوژی، از منظر وزارت بهداشت اگر برای کمک به تشخیص و درمان فرد تلقی شود، ایرادی ندارد اما اگر منجر به ارائه گزارش یا دریافت تعرفه و هزینه باشد، تخلف محسوب می‌شود.
با این حال وزارت بهداشت نیز در این زمینه بر سر دوراهی است و با علم به اینکه این کار موجب آشفتگی و نابسامانی درنظام سلامت و تضییع حقوق بیماران می‌شود، به‌دنبال اتخاذ تصمیم در این زمینه با استفاده از نظر کارشناسان معاونت سلامت، معاونت آموزشی، پزشکان و متخصصان رادیولوژیست است.
اما تا هنگام اخذ این تصمیم و صدور دستورالعمل مقتضی در این زمینه، چه بسا حق و حقوق بسیاری از بیماران در زمینه پرداخت تعرفه جدا از ویزیت برای انجام سونوگرافی توسط پزشکان معالج و نیز پیگیری خطاهای پزشکی که به‌دلیل نداشتن برگه گزارش سونوگرافی راه به جایی نمی‌برند، ضایع می‌شود.
دکتر قیامت، عضو هیأت انتظامی نظام پزشکی در این باره گفت: از منظر دستورالعمل‌های وزارت بهداشت انجام سونوگرافی و برخی خدمات تشخیصی از سوی پزشکان معالج اگر بدون دریافت تعرفه جداگانه و گزارش باشد، ایرادی ندارد اما گزارش‌ها حاکی از آن است که اکثر پزشکان معالج که سونوگرافی می‌کنند تعرفه جداگانه دریافت می‌کنند.
وی افزود: همچنین براساس گزارش‌ها و پرونده‌هایی که در سازمان نظام پزشکی وجود دارد شکایت‌های بسیاری به سازمان رسیده است، مبنی بر اینکه پزشک زنان نتوانسته ناهنجاری جنین را در ماه‌های اولیه بارداری تشخیص دهد؛ حتی پرونده‌ای به سازمان رسیده بود مبنی بر اینکه جنین ناقص بوده و یک دست نداشته است و پزشک زنان که خود مبادرت به سونوگرافی کرده، نتوانسته است این نقص را تشخیص دهد.
دکتر قیامت تصریح کرد: اینکه در حال حاضر بسیاری از پزشکان معالج، خود مبادرت به سونوگرافی می‌کنند از نظر دستورالعمل‌های وزارت بهداشت بدون دریافت تعرفه، بلامانع است اما از نظر کارشناسان، این دستورالعمل دارای اشکال است؛ چرا که حدود و ثغور این کار برای پزشکان معالج مشخص نشده است.
همچنین هیچ نظارتی بر حسن اجرای این دستورالعمل از سوی وزارت بهداشت صورت نمی‌گیرد به همین دلیل شاهد تخلفات بسیاری در این زمینه‌ایم که باید تصمیمی جدی اتخاذ شود.
احتمال قصور در تمام رشته‌های پزشکی وجود دارد اما قصور پزشکی در این مورد به‌دلیل نداشتن برگه گزارش، قابل پیگیری ازسوی بیمار نیست و حق بیمار ضایع می‌شود.
براساس دستورالعمل‌های وزارت بهداشت، پزشکان زنان و زایمان یا برخی تخصص‌ها برای تشخیص بهتر بیماری می‌توانند از برخی خدمات تشخیصی مثل سونوگرافی بهره ببرند، اما این پزشکان اجازه دریافت تعرفه یا ارائه گزارش را ندارند؛ فقط همان طور که ذکر شد می‌توانند برای کمک به تشخیص بیماری از آن بهره ببرند.
یک مسئول در وزارت بهداشت نیز در این باره گفت: اگر نظارت برعملکرد پزشکان دراین زمینه مستمر باشد و با پزشکانی که اقدام به دریافت تعرفه سونوگرافی می‌کنند برخورد شود، هیچ پزشکی حاضر به انجام سونوگرافی نخواهد بود و این پدیده کم کم از بین می‌رود.
وی افزود: وقتی پای منفعت اقتصادی به میان می‌آید برخی پزشکان، هم سونوگرافی می‌کنند، هم بیمار ویزیت می‌کنند و هم پانسمان و غیره انجام می‌دهند و در این صورت تخلفات پزشکی افزایش می‌یابد و دست بیماران نیز به جایی نمی‌رسد.
