و بودن در فضای بی‌وزنی را تجربه کنند، اما این تنها برای تعداد کمی از آدم‌ها میسر می‌شود.
برای همین بازگو کردن خاطره‌ها و تجربه‌های سفر فضانوردان ارزش زیادی دارد. به همین دلیل دوچرخه امسال تصمیم گرفت برای اولین بار یک مسابقه ویژه راه دانشی در سال جهانی نجوم برگزار کند و از نوجوان‌های علاقه‌مند به فضا بخواهد هر سؤالی که دارند بنویسند و با این کار، هم در مسابقه بهترین سؤال فضایی شرکت کنند و هم جواب آنها را از زبان خود فضانوردها بخوانند. 251 پرسش در جشنواره مطبوعات به دست ما رسید که از بین آنها نه تا را انتخاب کردیم که برندگان اصلی هستند و شش نفر هم به قید قرعه انتخاب شدند. زحمت رساندن سؤال‌ها به فضانوردان و گرفتن پاسخ آنها را سیروس برزو، همراه همیشگی دوچرخه کشید و برای ما از روسیه ارسال کرد. ما هم پاسخ پنج فضانورد به سؤال هایتان را همراه زندگی‌نامه کوتاهی از آنها، در ویژه نامه تولد دوچرخه به شما هدیه می‌دهیم.
تصویر کامپیوتری از یک مدارگرد
برندگان اصلی مسابقه: سارا بیگلری، افسانه بیمون‌نژاد، هستی زهتاب مینویی ، محمد محسن شکری، پویا شیرزادی ، علی کلکی، بهاره کنجکاوفرد، مهتاب ملا، میلاد نوروز زاده.
برندگان به قید قرعه: دانیال نسرین‌فر، حدیث نظری، محمد اسماعیل نظری، الهام مصطفوی، فروغ موحدزاده، سید سینا میرمبینی.
***
پاول وینوگرادوف
پاول وینوگرادوف در 31 آگوست 1953 میلادی در شهر ماداگان روسیه به دنیا آمد. در مؤسسه هوانوردی مسکو درس خواند و سال‌ها به عنوان مهندس طراح در مؤسسه فضایی انرگیا کار کرد. پس از آن در تاریخ 1993 برای سفر به فضا انتخاب شد و وظیفه مهندسی پرواز را به عهده گرفت. اما اولین بار در سال 1997 یعنی در سن 44 سالگی همراه با سایوز، تی.ام -26، به فضا رفت و 3 راه‌پیمایی فضایی انجام داد. وینوگرادوف سیصد و شصتمین فضانورد جهان و هشتاد و هفتمین فضانورد روسیه است.او مجموعه‌ای از نقاشی‌های استاد فرشچیان را به فضا برد.
1-محمد محسن شکری: آنجا چه غذایی می‌خورید؟ خوردن و خوابیدن در فضا چه فرقی با روی زمین دارد؟
پاول وینوگرادوف: در سال‌های اول تاریخ فضانوردی، سرنشین‌های سفینه‌ها از غذاهایی استفاده می‌کردند که به صورت خمیر در تیوب‌هایی شبیه خمیردندان تهیه می‌شد. روش خوردنشان هم به این صورت بود که فضانورد پس از باز کردن در تیوب، آن را به دهان می‌گذاشت و با فشار دادن محتویاتش را می‌خورد. سال‌های بعد، از غذاهای منجمد استفاده می‌شد که در کیسه‌های پلاستیکی قرار داشتند و با استفاده از یک تپانچه آب‌فشان، آب گرم را به داخل آنها وارد می‌کردند و بعد آن را می‌خوردند. اما هم اکنون ما در ایستگاه‌های فضایی سفره رنگینی داریم که شامل انواع کنسروهای گوشتی و غیر گوشتی، میوه، آب میوه، مربا و ... است. ما در آنجا یخچال و اجاق داریم و می‌توانیم غذا را گرم کنیم و یا نوشیدنی‌ها را سرد بنوشیم. به دلیل نبودن جاذبه، مایعات را حتماً باید از کیسه‌های پلاستیکی دربسته که خودشان نی یا لوله دارند بنوشیم.
برای خوابیدن هم از کیسه خواب استفاده می‌کنیم. چون آنجا جاذبه وجود ندارد، عمودی و افقی بودن وضعیت کیسه خواب فرقی نمی‌کند و احساس « دراز کشیدن» یا « آویزان بودن» نداریم.
وینوگرادوف و تیورین سر میز غذاخوری ایستگاه فضایی بین المللی
خوابیدن در فضا
2- میلاد نوروز زاده :آیا سفر به فضا کار خطرناکی است؟ چرا دوست دارید به فضا بروید و اصلاً علت این سفرها چیست؟
پاول وینوگرادوف: سؤال خیلی خوبی است. سفر کردن به فضا کار خطرناکی است،اما مگر سفر در روی زمین خطرناک نیست؟! شاید برای شما جالب باشد بدانید که به دلیل بررسی‌های دقیقی که روی سفینه‌ها انجام می‌شود، خطر آنها کمتر از بعضی وسیله‌های نقلیه زمینی است! اما با وجود خطرهای زیاد، به دلیل فایده‌هایی که سفرهای فضایی برای انسان دارند، نمی‌شود آنها را کنار گذاشت. شما می‌دانید که برای بالا بردن دانش بشر و شناخت بیشتر از کره زمین، انسان‌های زیادی خطر کرده‌اند و به سفر در منطقه‌های خطرناک رفته‌اند و بعضی هم جان خود را در این راه از دست داده‌اند. متأسفانه امروز رسانه‌ها کمتر درباره نتیجه‌های مسافرت‌های فضایی می‌نویسند، به همین دلیل برای شما و خیلی‌های دیگر این سؤال پیش می‌آید. فضانوردی کمک‌های زیادی به بهبود زندگی انسان کرده است که می‌توان درباره آنها کتاب نوشت. از ساخت دستگاه‌های مختلفی که برای زندگی بهتر لازم است تا داروها و روش‌های درمانی و ...امیدوارم در آینده نشریه شما در این‌باره مقاله‌ای بنویسد و به طور جامع دلیل فعالیت‌های فضایی و فایده پرواز انسان را برای شما شرح دهد.
آناتولی سالاویف
آناتولی سالاویف، کیهان‌نورد روس، در بین تمامی کسانی که تاکنون در فضا راه‌پیمایی کرده‌اند، پیشتاز است. او در 16 ژانویه 1948 در شهر ریگا به دنیا آمد. وی که خلبانی برجسته بود، در یکم دسامبر 1978 به عنوان کیهان‌نورد انتخاب شد. نخستین پرواز مداری خود را با ناو کیهانی سایوز تی.ام -5، در تاریخ 7 تا 17 ژانویه 1988 انجام داد و نام خود را به عنوان
دویست و پنجمین فضانورد جهان و شصت و پنجمین فضانورد شوروی به ثبت رساند. پروازهای بعدی سالاویف نه تنها طولانی‌تر بلکه پیچیده‌تر و همراه با راه‌پیمایی‌های فضایی، برای تعمیر و تعویض قطعه‌های بیرون از ایستگاه مداری بود. او در جریان پروازهای مداری با به دست آوردن رکوردی معادل 72 ساعت و 28 دقیقه، نام خود را در تاریخ کیهان‌نوردی به عنوان فضانوردی با بیشترین تعداد و زمان راه‌پیمایی به ثبت رساند. به همین دلیل می‌توان گفت که بهترین نفر برای پاسخ دادن به این سؤال بود.
3- هستی زهتاب‌مینویی: راه رفتن با لباس‌های فضایی سخت است؟ بدون آن لباس‌ها چه اتفاقی برایتان می‌افتد؟
آناتولی سالاویف: راه‌پیمایی فضایی کاری بسیار سخت است و خطرناک. در مورد سخت بودنش شما خودتان می‌توانید آزمایش کنید. در نظر بگیرید چه تفاوتی بین انجام کارهای سخت در یک هوای متعادل و خوب است تا همان کار در زمستان سرد، که شما مجبور هستید چند لباس را با هم بپوشید و با دستکشی ضخیم کارتان را انجام دهید. این لباس سنگین و ضخیم، تحرک را از شما می‌گیرد. تصور کنید اگر یک مسابقه فوتبال در منطقه قطبی انجام شود و بازیکنان مجبور شوند چند لباس ضخیم پشمی روی هم بپوشند، تفاوت سرعت کارشان و میزان خستگی آنها چه‌قدر با مسابقه‌های معمولی تفاوت خواهد داشت. در کنار سخت بودن، راه‌پیمایی فضایی خطرناک هم هست.
یک کیهان‌نورد با سرعتی در حدود 30 هزار کیلومتر در ساعت به همراه ایستگاه فضایی حرکت می‌کند. حالا تصور کنید برخورد یک ذره کوچک از زباله‌های فضایی با سرعتی در حدود 10 برابر سرعت یک گلوله به او چه بلایی می‌تواند سرش بیاورد. حتی اگر به بدن فضانورد نرسد و تنها سوراخ کوچکی در لباس او ایجاد کند، باعث خروج هوا و کمبود اکسیژن می‌شود و کیهان‌نورد جانش را از دست می‌دهد.
بر خلاف آنچه مردم فکر می‌کنند راه‌پیمایی فضایی و کار در محیط بیرونی ایستگاه‌های مداری، انرژی زیادی می برد و قدرت بدنی کیهان‌نوردان را به شدت کم می‌کند، چون هر ساعت کار در فضای آزاد برابر چند ساعت کار بسیار سخت در زمین، از فضانورد انرژی می‌گیرد.
در مورد بخش دوم سؤال باید بگویم که اصلاً فکرش را هم نمی‌شود کرد. در محیطی که هوا نیست، درجه حرارت در سایه به کمتر از 200 درجه سانتی‌گراد و در سمتی که به طرف خورشید است، تقریباً 200 درجه بالای صفر است. پس نداشتن لباس فضایی
یعنی نابودی کامل.
الکساندر لاویکین
الکساندر لاویکین در 21 آوریل 1951 در شهر مسکو به دنیا آمد. سال 1974 دانشگاه فنی عالی بائومان را در رشته مهندسی مکانیک با گرایش «تولید دستگاه های فضایی» به پایان رساند و در دفتر طراحی مؤسسه تولیدات فضایی انرگیا مشغول به کار شد. 4 سال بعد به عنوان کیهان‌نورد انتخاب شد. تنها پرواز فضایی را در 30 ژانویه تا 6 فوریه 1987 انجام داد و در جریان این پرواز، سه راه‌پیمایی انجام داد.
4-سارا بیگلری:آرزوی یک فضانورد بعد از دیدن فضا چه چیز دیگری است؟
الکساندر لاویکین: برگشتن به زمین و ملاقات با خانواده و دوستان. من از آن بالا وقتی به زمین نگاه می‌کردم، دلم برای بعضی چیزها تنگ می‌شد. باید قبول کنیم که زمین خانه ماست و ما به آن عادت کرده‌ایم. کسانی که دوست داریم، دوستان، آشنایان، خانواده‌مان و هم‌نوعان ما در این سیاره هستند.
5-افسانه بیمون‌نژاد:شماچگونه‌خبرهای روی زمین را دنبال می‌کنید؟مثلاً روزنامه می‌خوانید و تلویزیون می بینید؟
الکساندر لاویکین: امروز دیگر خبررسانی زمینی و فضایی یکسان است و چه در فضا و چه در زمین، شما می‌توانید با استفاده از اینترنت، در هر لحظه به اخبار دسترسی داشته باشید. از طریق اینترنت امکان دسترسی به رادیو، تلویزیون، روزنامه و دیگر وسیله‌های ارتباط جمعی وجود دارد.
انوشه انصاری
انوشه انصاری اولین ایرانی‌ای است که به فضا رفت و اولین زنی که به عنوان یک گردشگر فضایی توانست آرزوی دوران بچگی‌اش را به واقعیت تبدیل و از فضا به زمین نگاه کند. انصاری در تاریخ 11 شهریور 1385 در پایگاه فضایی بایکنور واقع در کشور قزاقستان، به فضا پرتاب شد. یعنی درست از جایی که 48 سال پیش یوری‌گاگارین - اولین انسانی که پا به فضا نهاد - از آنجا راهی مدار زمین شد و از همین جا بود که در سال 1963 نخستین زن فضانورد دنیا یعنی والنتینا تروشکوا، سفر خود را به فضا آغاز کرد. موفقیت های انصاری در
کلاس های آموزشی قبل از پرواز به اندازه‌ای بود که بخشی از تحقیق‌های سفر فضایی به او واگذار شد و او توانست در مدت اقامت خود در فضا آزمایش‌های زیادی در جهت بهبود سلامت انسان انجام دهد و با دستی پر و نگاهی تازه به زمین بازگردد. انوشه انصاری در مصاحبه‌ای که پس از بازگشت از فضا انجام داد، به دو سؤال زیر پاسخ داد و از آنجا که بسیاری از نوجوانان دوچرخه‌ای این دو سؤال را پرسیده بودند، جواب آنها را برایتان آورده‌ایم.
6-بهاره کنجکاو فرد: وقتی از آن بالا به زمین و کیهان لایتناهی نگاه می‌کردید چه احساسی داشتید و به چه فکر می‌کردید؟
انوشه انصاری: وقتی از درون ایستگاه فضایی به جهان بی‌کران نگاه می‌کنید، واقعاً زیباست. زمین سیاره‌ای سراسر صلح، به دور از جنگ و درگیری‌های قومی، نژادی و مذهبی به نظر می‌رسد. سرشار از انرژی مثبت. و از آنجا می‌توانیم ببینیم که چه اندازه چیزهایی که برایشان به جنگ می‌پردازیم بی‌اهمیت و بی‌ارزش هستند. همین‌طور تماشای آسمان شب بی‌نهایت زیباست. شما می‌توانید میلیون‌ها ستاره درخشان را ببینید که تعدادشان آن قدر زیاد است که دیگر نمی‌توانید صور فلکی را پیدا کنید.
7-مهتاب ملا: چه پیشنهادی برای نوجوانان‌های علاقه‌مند به سفرهای فضایی دارید؟
انصاری: پیشنهاد من این است که تمام توجه خود را متوجه کسب تحصیل کنند و دانشی را که از این راه به دست می‌آورند، صرف رسیدن به هدف نهایی خودشان سازند؛ خواه این هدف دست‌یابی به تحصیلات بالا و تخصصی و رسیدن به مقام در یکی از سازمان‌های فضایی باشد، یا موفقیت در زمینه‌ای دیگر.
گئورگی گرچکو
گئورگی گرچکو در تاریخ 25 می 1931 در لنین‌گراد به دنیا آمد. در رشته مهندسی مکانیک درس خواند و دکترا گرفت و به عنوان مهندس طراح دستگاه‌های فضایی مشغول کار شد. در سال 1968 تحت آموزش‌های فضایی قرار گرفت و در سال 1975، همراه با سایوز-17 به عنوان هفتاد و پنجمین فضانورد جهان و سی و چهارمین فضانورد شوروی سابق به فضا پرتاب شد. بعد از آن دو بار دیگر در سال‌های 77 و 85 به فضا رفت. گرچکو سال 86 به ایران سفر و از شهرهای اصفهان و شیراز دیدن کرد.
8-پویا شیرزادی: در سفینه‌های شما برای چند روز اکسیژن وجود دارد؟
گئورگی گرچکو: طولانی‌ترین پرواز یک سفینه معمولی سرنشین‌دار به طور مستقل حدود 18 شبانه‌روز است. در این مدت نه فقط اکسیژن، بلکه آب و غذا هم برای دو فضانورد در سفینه وجود دارد. اما با پرتاب ایستگاه‌های فضایی این مدت زیاد و زیادتر شد.
هم اکنون سال‌هاست که برای ساکنان ایستگاه‌های فضایی، به وسیله ناوهای باربری بدون سرنشین، آب، غذا، اکسیژن و دیگر مواد مورد نیازشان فرستاده می‌شود. پس می‌توان گفت که امروزه در جایی که فضانوردان زندگی می‌کنند یعنی ایستگاه‌های فضایی، تا هر زمان که بخواهند اکسیژن و آب و غذا وجود دارد.
9- علی کلکی: در فضا غروب آفتاب چگونه است؟
گئورگی گرچکو: طلوع و غروب خورشید در فضا مثل روی زمین نیست. چون سفینه‌ها و یا ایستگاه‌های فضایی، هر 90 دقیقه یک بار مدار خود را به دور زمین تکمیل می‌کنند، خورشید در طول هر دور مداری یک بار طلوع و غروب می‌کند و به این ترتیب فضانورد می‌تواند هر شبانه‌روز زمینی، 32 بار طلوع و غروب زیبای خورشید را تماشا کند!
