حادثهها نه تنها برای تذکر بیثباتی جهان است، بلکه عاملی است تا انسان به دنیای پیرامونش از دید تازهای بنگرد. بنا به اعتقاد روانشناسان اجتماعی، تصادف و حادثه امری اجتنابناپذیر و ممکن است و فقط انسانها آن دسته از حوادث را درک میکنند که احتمال وقوعشان کم یا به همراه ضایعه و فقدانی باشد.
بنابر این واکنش لحظهای و آنی فرد در برابر حادثه نیست که نشان دهنده ویژگی شخصیتی اوست، بلکه برداشت و عکسالعمل منطقی افراد است که تفاوت آنها را از یکدیگر امکانپذیر میسازد.پس از حادثه هوایی سال گذشته که آن هم نزدیک به سقوطی دیگر بود و همچون امسال مقارن با سقوط تازهای است، عمدتاً بحث برسر آن بود که چرا خبرنگاران به لحاظ کاری از امنیت شغلی مناسبی برخوردار نیستند و آمار جانباختگان خبرنگار، هر روز رشد تصاعدی دارد.
از طرفی کارشناسان رسانهای اذعان دارند عکاسان، همان نویسندگان مقاله و مخبران خبر به وسیله تصویر یا همان عکس هستند و فقدان گروه عکاسان خبری شهید شده در حادثه آذر 84 نه تنها جامعه مطبوعاتی، بلکه گروه هنرمندان عکاس را داغدار کرد.
بنابر این بازتاب مطبوعاتی حادثه سقوط هواپیمایی که در آن تعدادی عکاس و خبرنگار جان باختند، به دو دلیل حائز اهمیت است.
اول آن که برای مردم و حتی مسئولان مطبوعاتی کشور یادآوری شود که حوزه کار خبری، موقعیت پرحادثهای است و احتمال بروز هر گونه حادثه و ضایعهای میرود و خبرنگاران و عکاسانی که همچون چشم یک جامعه عمل میکنند و اولین عضوی هستند که به خاطر مشاهده حوادث در خطر بروز هر اتفاقی هستند، آیا نباید همچون چشم به عنوان عضو مفید و حساس مورد لطف و مهر جامعه قرار گیرند؟
و اما نکته دوم، در بعد هنری بودن عکسهای خبری است. هر عکاس حتی وقتی در فضایی آرام و امن مثلاً از مردم در پارک عکاسی میکند، جدای از اصول زیباییشناسی و کادربندی به انتقال مفاهیم و احساسات به عموم مردم فکر کرده و به دنبال ارایه هر چه بهتر آن به مردم است.
انتخاب سوژه برای عکاس گاهی از چنان اهمیتی برخوردار میشود که جای خود را به هر گونه خلاقیت متعارف هنری میدهد، از این رو عکاسان خبری به خلاقیت غیرمتعارف و در لحظه میرسند که به نوعی کشف و شهود بیواسطه هنری است و گاهی آنقدر در این لذت هنری غرق میشود که خود، سوژه عکسهایش میشود و گاهی نیز سوژه عکس دیگران.
عکاسان خبری در مطبوعات همواره با نوعی عدم درک موقعیت شغلیشان مواجه هستند. از یک طرف آنها به عنوان چشمان حساس و تیزبین جامعه، نمایندگانی پیگیر و سختکوش باید در تمام رویدادها و حوادث مهم خبری حاضر باشند و از سوی دیگر علایق هنری عکاسان ایجاب میکند هر از گاهی و بنا به طبع و سلیقهشان در شهر و روستا، جادهها و مناظر طبیعی، در میان انسانها و پوشش گیاهی به دنبال عکسهای بدیع و جذاب باشند تا زینتبخش و بازگوکننده مفهوم تصویری مقالات و گزارشهای متعدد نشریات باشد.
از طرفی مدیران مطبوعاتی همواره با عکاسان برخوردی متناقض دارند، چرا که آنها را فردی بین یک کارمند خبری و عضوی از یک آژانس عکاسی میدانند و عکاس باید هر دو خواسته آنها را برآورده کند.
از این رو وقتی خواستیم شمارهای به عکسهای عزیزان از دست رفته در سانحه هوایی آذر ماه سال گذشته اختصاص دهیم، مواجه با مجموعههای گوناگونی شدیم که در جراید چاپ شده و کمتر بازگوکننده سبک شخصی آنها در عکاسی است.
پس این عکسها نه عکسهای برگزیده که به نوعی دربرگیرنده بحث تصادف و حادثه و رویکرد انسان معاصر در مواجهه با آن است.
در عکسی از شهید علیرضا برادران (خبرگزاری فارس) پیرمردی بدون توجه به عبور سریع مرد جوان چشم از دیدن حادثهای عادی فروبسته و نمیبیند که هر لحظه و در حادثهای نامحسوس او پیرتر و پیرتر میشود و جامعه با شتابی روزافزون به سمت مسیری نامعلوم میرود.
در عکس شهید حسن قریب (خبرگزاری ایسنا) عکاس به طرز باورنکردنی در محل یک سانحه هوایی حاضر شده و بدون توجه به سرنوشت خودش که او نیز حدود هفت ماه بعد، قربانی حادثهای مشابه خواهد شد، از هواپیما عکسی گرفته که نشاندهنده جاری و ساری بودن چنین سانحههای سالیانه در تاریخ حوادث هوایی کشور است و پویایی عکس دلیلی بر زنده بودن آن دارد.
در عکسی از شهید میرافضلی (خبرگزاری ایرنا) نیز گوشهای اندک از یک بلای طبیعی به گونهای عکاسی شده تا عمق و گستردگی زلزله را به بیننده آن انتقال دهد.
اگرچه کار عکاس خبری حضور مداوم در حادثه است و باید برایش، دیدن عواقب و ضایعات ناشی از یک حادثه عادی شده باشد، اما روحیه خبری باعث میشود عکاس خبری خود را جای مردم گذاشته و تیزبین و حساس عکسی بگیرد تا برانگیزاننده عواطف و احساسات بشری در برخورد با این گونه مسائل باشد.
اما آرامش موجود در عکس شهید محمد کربلایی احمد (همشهری) نه تنها میتواند نقطه پایانی بر مطلبی در باب یادآوری این عزیزان هنرمند باشد، از طرفی نشاندهنده حضور زنده و جاوید این دوستان در یاد و خاطره همکاران و بازماندگان آنهاست.روحشان شاد و یادشان پایدار.