داعش و استفاده از گرافیک اطلاع‌رسان

مریم سلیمی  یکی از مولفان کتاب گرافیک خبری و اطلاع رسان در گفت وگو با همشهری‌آنلاین اظهارداشت: داعش تاکنون چند گرافیک‌اطلاع رسان از عملکرد خود را ارائه کرده که در آن علاوه بر اعلام تعداد نیروها، تسلیحات و تجهیزات جنگی، به ارائه آماری از تعداد حملات انتحاری به روش‌های مختلف، تعداد عملیات‌ها و... اقدام کرده است.

مسئول گرافیک خبری و اطلاع رسان خبرگزاری نسیم گفت: این گرافیک‌های اطلاع رسان در دو زبان عربی و انگلیسی منتشر می‌شوند و در آنها به روشی ساده به یاری نقشک (آیکون) و آماری عددی، به ارائه اطلاعات اقدام می‌شود.

وی گفت: این آمار از سوی به اصطلاح "دولت اسلامی عراق و شام" (گروه تروريستي داعش)  و موسسه موسوم به الفرقان به انتشار می‌رسند. مؤسسه الفرقان که زیر نظر مرکز اصلی القاعده در افغانستان کار می‌کند از سال 2006 با اعلام موجودیت داعش، کار خود را آغاز کرد و از همان اول به ارگان رسمی تبلیغاتی القاعده در عراق تبدیل شد. الفرقان مؤسسه‌ای است که تولیدات آن، شامل سخنرانی‌های سران القاعده و گروه‌های تکفیری می‌شود. البته به تولیدات الفرقان باید گرافیک اطلاع رسان را نیز اضافه کرد.

سلیمی با بیان اینکه نیروهای داعش به توان و اثرگذاری بصری سازی اطلاعات پی برده و از آن نهایت بهره را می‌گیرند گفت: داعش در دو جنگ سخت و نرم به طور همزمان وارده شده است و به یاری ارائه آثار و مستندسازی بصری در تلاش برای اقناع از طریق انواع تکنیک‌های اقناع است.وی گفت: از جمله تکنیک‌های اقناع، تبلیغ، تلقین، تقلید، تصویرسازی، غفلت زایی، آموزش و اطلاع رسانی است.

سلیمی اضافه کرد: تروریست‌ها در دوره‌های مختلف و نیز در کشورهای متفاوت همواره تلاش کرده‌اند تا رسانه‌ها را به خدمت خود درآورده و با ابزار قرار دادن رسانه‌ها به اهداف خود جامه عمل بپوشانند.

وی افزود: در حال حاضر نیز داعش تلاش کرده تا از رسانه‌های نوین و ابزارهای ارتباطی به ویژه بصری، نهایت بهره گیری را در مسیر اهداف خود از طریق اقناع مخاطبان داشته باشد.

این پژوهشگر ارتباطات گفت: یکی از فنون اقناع ایجاد ترس است که بیش از بقیه فنون بر آن تمرکز کرده، در برخی حوزه‌ها برای اثرگذاری تلاش کرده است، چرا که باور دارد ترس تغییر نگرش را تسهیل می‌کند. ریشه بهره‌گیری از ترس با اهداف اقناعی را باید به تلاش‌ها و آزمایش‌های هاولند در بخش تجربی شاخه تحقیقات ارتش آمریکا مربوط دانست.

سلیمی با بیان اینکه یکی از تکنیک‌های اقناع، اطلاع رسانی است گفت: در حال حاضر داعش در راستای بهره‌گیری از این تکنیک از ابزار گرافیک اطلاع رسان بهره گرفته است.

وی اضافه کرد: از جمله قابلیت‌های گرافیک اطلاع رسان و خبری می‌توان به توان ساده‌سازی اطلاعات و امکان انتقال سریع و قابل فهم اطلاعات، عینی سازی و باور پذیر کردن اطلاعات و رویدادها برای مخاطبان اشاره کرد. به نظر می رسد یکی از اهداف اصلی داعش در بهره‌گیری از گرافیک اطلاع رسان، عینی سازی و باورپذیر کردن و به نوعی مستندسازی اطلاعات از این طریق است. اینکه واقعا چه میزان از اطلاعات آنها صحیح است خود بحث دیگری است.

این طراح گرافیک اطلاع رسان و خبری گفت: به باور صاحبنظران حوزه گرافیک اطلاع رسان و خبری، گرافیک اطلاع رسان، بصری سازی اطلاعات با پایبندی به اصول روزنامه نگاری است. یعنی باید با اتکا به واقعیت باشد. ولی باید دید که چقدر در خلق آثار گرافیک اطلاع رسان از سوی داعش پایبندی به واقعیت وجود دارد.

سلیمی گفت: شاید داعش را بتوان اولین گروه تروریستی دانست که توانسته از تمام ظرفیت‌های بصری عصر حاضر به خصوص در حوزه گرافیک اطلاع رسان بهره گرفته است.

وی اضافه کرد: ایده بهره‌گیری از توان نشریات مکتوب همچون مجله، استفاده از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی ، استفاده از گرافیک اطلاع رسان و... و نیز استفاده از تکنیک‌ها و فنون اقناع را باید در اتاق‌های فکری جستجو کرد که داعش را در جنگ نرم و سخت به ویژه جنگ نرم در مسیر اهدافی خاص هدایت می‌کند.