لباس‌های رنگی زنان، خودروهای مدل بالا که هرکدام دنبال جایی برای پارک می‌گردند و مامورانی که با بی‌سیم مراجعه‌کنندگان را هدایت می‌کنند، فضای هر روزه میدان امین‌السلطان در خیابان مولوی تهران را حسابی به هم ریخته است. این صحنه را در ذهن خود مجسم کنید تا دریابید که نخستین جشن ملی نوروز و اقوام ایرانی با چه حال و هوایی از یکشنبه 16 اسفند ماه در کاروانسرای خانات شروع شد؛ جشنی که پس از ثبت جهانی نوروز در فهرست میراث معنوی جهان، مسئولان تصمیم به برگزاری‌اش گرفتند و دیروز به پایان رسید.
فقط افرادی که دعوتنامه دارند حق ورود به مراسم افتتاحیه را دارند. این را می‌توان از میزهای گذاشته شده در دو طرف ورودی کاروانسرای خانات و ماموری که جلوی در کارت هویت مراجعه‌کنندگان را کنترل می‌کند، فهمید. قرار است مراسم از ساعت 9:30 آغاز شود. پس هنوز چند دقیقه‌ای وقت هست.
روز اول
کاروانسرای خانات از مجموعه‌های تاریخی و در امان‌مانده از تخریب است که با قدمتی چند صد ساله در خیابان مولوی تهران قرار گرفته است؛ جایی که زمانی دروازه شهر حساب می‌شده و کارایی آن به‌عنوان آخرین منزلگاه قبل از ورود به قریه تهران بوده است.این کاروانسرا با وجود اینکه حدود 2سال از بازسازی آن گذشته بود اما پذیرای مراسم رسمی یا گردشگری نبوده است.
پس از عبور از دالان ورودی که انواع تابلوهای خوشامد گویی نصب شده‌اند وارد صحن کاروانسرا می‌شویم که البته برای غرفه‌های نمایشگاه گردشگری استان تهران تجهیز شده‌اند. در گوشه‌ای دیگر نیز مسئولان، غرفه‌داران، عوامل اجرایی و همه در حال مهیا‌کردن مقدمات جشن هستند.
درست در مقابل سکوی اجرای مراسم، گروه موسیقی خوزستان مشغول اجرای مراسم است تا رضا موسوی، معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی کار را تأیید کند. البته به فاصله کمی و فقط چند متر آن طرف‌تر گروهی دیگر از استان لرستان مشغول تمرین و آماده‌سازی هستند. تلفیق صدای سرنا وساز عربی هم جالب و شنیدنی است.
با وجود اینکه ساعت آغاز مراسم ساعت 9:30 اعلام شده بود اما مشاهدات از آن حکایت دارد که تأخیر مثل مراسم‌های دیگر، چاشنی برگزاری این مراسم نیز هست. میهمان‌هایی که به موقع رسیده‌اند با دیدن وضعیت آشفته و نابسامان ترجیح می‌دهند گشتی در حجره‌های پشتی کاروانسرا بزنند که به استان‌ها و معرفی جاذبه‌های گردشگری و صنایع‌دستی اختصاص یافته است. عده‌ای دیگر هم روی صندلی‌ها می‌نشینند تا شاهد تمرین گروه‌های موسیقی و نمایش حرکات موزون استان‌ها باشند.
حال و هوای غرفه‌ها دیدنی‌تر است، غرفه‌دارها آماده استقبال از بازدیدکنندگان هستند. تماشای محصولات فرهنگی استان‌ها در یک نمایشگاه، حس خوبی در هر بیننده‌ای ایجاد می‌کند. تعدادی از غرفه‌داران نیز مشغول مرتب‌کردن لوازم مورد نیازشان هستند. شاید نخستین بازدیدکنندگان را بتوان غرفه‌داران استان‌ها نامید که البته هرازگاهی هم به غرفه استان‌های همجوار خود نیم نگاهی دارند و با مسئولان استان‌ها خوش و‌بش می‌کنند.
هنوز تأخیر
با وجود گذشت نیم ساعت از زمان اعلام شده برای شروع جشن هنوز هیچ‌چیز و هیچ کسی در جای خود نیست. گروه ارکستر با سازهای خود روی سن می‌آیند تا تمرین کنند. مجری ابتدای برنامه نیز که مدیر کاخ موزه نیاوران است گروه‌های موسیقی استان‌ها را به غرفه‌هایشان دعوت می‌کند تا مسئولان تمرین آزمون آنها را در غرفه‌ها تأیید کنند. صدای سینتی سایز از یک سو و سرنا و دهل از سوی دیگر در هم می‌آمیزد.
گروه خبری رسانه ملی نیز مشغول تهیه گزارش از گروه موسیقی آذربایجان است. صدای پیرمرد نوازنده هر چقدر هم که بالاتر برود باز هم در برابر صدای سینتی سایز به گوش نخواهد رسید.
اما کم‌کم نشانه‌های شروع‌رسمی مراسم دیده می‌شود. مجری مراسم می‌گوید: نوازندگان ننوازید. می‌خواهیم با نظم خاصی برنامه را شروع کنیم.
میهمانان منتظر برقراری نظم و اجرای مراسم هستند اما گروه ارکستر همچنان مشغول تمرین هستند. در همین زمان است که وقتی گروه کر سرود وطنم را تمرین می‌کند بادی می‌وزد و پارتیتورها روی زمین پخش می‌شوند... .
ساعت 10:30 دقیقه بالاخره میهمانان تشویق می‌شوند تا با استقرار در جایگاه، مراسم شروع شود. نخستین برنامه نیز اجرای سرود نوروز توسط گروه گیلکی است که روی سن وسط کاروانسرا برگزار می‌شود.
رضا موسوی، معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به‌عنوان نخستین سخنران مراسم با حضور در جایگاه، ثبت جهانی نوروز را یکی از اقدامات ارزشمند سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ارزیابی کرده و می‌گوید: تلاش ما در برگزاری جشنواره ملی استقبال از آیین‌های نوروزی این است که همراه با نمایش جلوه‌هایی از آداب و رسوم مردم ایران و فرهنگ‌های مختلف، امکان انتخاب مقاصد جدید سفر را در اختیار مسافران نوروزی قرار دهیم.
او به این مسئله هم اشاره می‌کند که گردشگری موجب فقر‌زدایی و رواج امنیت اجتماعی خواهد شد. موسوی در ادامه می‌افزاید: در این جشنواره، تمام استان‌ها به‌مدت یک هفته جذابیت‌های گردشگری، تاریخی و آیینی خود را با استفاده از اقلام مختلف تبلیغاتی، نمایش زنده صنایع‌دستی و جلوه‌های آیینی و آداب و سنن به مردم معرفی می‌کنند.
اما حمید بقایی، رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و عباسی، رئیس فراکسیون گردشگری مجلس شورای اسلامی نیز به‌عنوان میهمان در مراسم حضور دارند. بقایی عید نوروز را به‌عنوان تنها عید جهانی مطرح می‌کند که اخلاقیات انسانی به‌طور کامل در آن دیده شده است.
عباسی، رئیس فراکسیون گردشگری مجلس شورای اسلامی نیز تأکید می‌کند که مجلس در حوزه تسهیل و توسعه سفر و گردشگری از دولت حمایت می‌کند. وی می‌گوید: عید نوروز آغاز حرکتی جدید در زندگی ایرانی‌هاست.
اما در ادامه مراسم از تعدادی دست‌اندرکاران ثبت پرونده نوروز تقدیر می‌شود. مسئولان هم از غرفه‌های استان‌ها بازدید می‌کنند.
چند روز بعد
در میدان امین‌السلطان اوضاع مثل سابق است. تعداد زیادی از کارگران روی چرخ‌های باربری نشسته‌اند و به کاروانسرای خانات هیچ توجهی ندارند. حضور افراد مختلف برای آنها در چند روز گذشته عادی شده است. خودروهای باری هم در گوشه و کنار میدان پارک شده‌اند.
افرادی که دنبال کاروانسرای خانات می‌گردند پرسان پرسان خود را به مقصد می‌رسانند. در داخل کاروانسرا آرامش خاصی وجود دارد که علت آن، تعطیلی غرفه‌هاست. ساعت کار غرفه‌ها طبق گفته مسئولان اجرایی نمایشگاه از 8صبح تا 8 شب است اما معمولا از ساعت 9 کار شروع می‌شود. مینی بوسی از دانش‌آموزان هم که برای بازدید آمده‌اند همزمان با غرفه‌داران وارد نمایشگاه می‌شوند تا هیاهوی آنها فضای کاروانسرا را پرکند.
مسئول یکی از غرفه‌های استان‌های جنوبی کشور که نمی‌خواهد نامی از وی برده شود درباره نمایشگاه می‌گوید: اینجا فضای خوبی است اما از لحاظ قرار‌گیری در جنوب تهران دچار مشکل شده‌ایم. این مسئله‌ای است که بسیاری از بازدیدکنندگان هم به آن اشاره می‌کنند. اشاره وی به فضای نامأنوس بیرون کاروانسرا و البته کمبود فضای لازم برای پارک خودروهاست.
این غرفه‌دار در ادامه می‌گوید: با وجود اینکه امکانات خوبی مهیا شده است اما اطلاع رسانی آنطور که باید، نبوده است.
جمشید حسن‌پور نیز یکی از شهروندانی است که برای بازدید آمده است. وی با اشاره به علاقه شخصی‌اش نسبت به نوروز می‌گوید: مراسم نوروز ایرانیان در دنیا بی‌همتاست و باید نمایشگاه‌ها و جشن‌های بیشتری برای معرفی نوروز برگزار شود. این نمایشگاه هم برای تجربه اول بد نیست اما واقعا حساب کنید چطور می‌توانیم میهمان‌های خارجی را به این محل بیاوریم. دسترسی سخت، فضای شلوغ، خیابان پرترافیک مولوی و کمبود جای‌پارک از مشکلات اصلی است.
چادرهای عشایر استان اردبیل در فضای میانی کاروانسرا برپا شده است. در گوشه‌ای دیگر نیز تابلوهای سفره‌خانه و ثبت‌نام برای تورهای گردشگری به چشم می‌خورد اما هر آنچه هست فضای کاروانسرای خانات با معماری زیبایی که دارد آرامش را به بازدید‌کننده هدیه می‌دهد؛ جایی که با برپایی جشن ملی نوروز، هویت ایرانی را زنده می‌کند تا بدانیم که نوروز حرف کمی نیست.
