موقعیت خاص این حوزه آبریز که یکی از 5 رودخانه حفاظت شده کشور محسوب می‌شود باعث شده که محیط زیست آن از سوی عواملی تهدید شود.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست کرج مهم‌ترین منبع آلودگی این رودخانه را نبود شبکه جمع آوری و تصفیه فاضلاب روستاهای در مسیر این رودخانه می‌داند و می‌گوید: «پخش و رها کردن زباله در حاشیه رودخانه امکان پراکنش و هدایت شیرابه‌های ناشی از آن را به رودخانه فراهم کرده است و همین موضوع از عوامل تهدید‌کننده سلامت آب رودخانه است.» به گفته حسن پسندیده اگرچه آلودگی آب رودخانه به مرز بحران نرسیده، اما موضوع آلودگی جدی است و بی‌توجهی به آن عواقب جبران‌ناپذیری برای محیط زیست منطقه و سلامت شهروندان به‌دنبال خواهد داشت. با او گفت و گویی در این باره کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
- پیش از این در گفت‌وگویی میزان آلودگی آب رودخانه را تهدید‌کننده ارزیابی کرده بودید، اکنون میزان آلودگی در چه حدی است؟
رودخانه کرج که در فاصله 40 کیلومتری تهران واقع شده، از کانون آبگیر فرسنگ کوه سرچشمه می‌گیرد و دارای طول تقریبی 75 کیلومتر و یکی از منابع اصلی تامین آب شرب شهروندان پایتخت است. این رودخانه که از بهترین زیستگاه‌های ماهیان آب شیرین محسوب می‌شود، دارای گونه‌های نادری از ماهیان از جمله قزل‌آلای خال قرمز است که بومی ایران است و تنها در محدوده‌ای از زیستگاه‌های آبی کشور مشاهده می‌شود. درباره میزان آلودگی هم با توجه به اینکه رودخانه کرج در اکثر نقاط به‌علت شدت جریان آب و گذر از مناطق صخره‌ای و سنگلاخی دارای قدرت خودپالایی و اشباع است. همین خصوصیت باعث شده با وجود بهره‌برداری بالا از آب رودخانه و قرار گیری در یکی از کانون‌های مهم تفرجگاهی کشور ،آلودگی آن به حد غیر قابل تحمل نرسد، اما واقعیت این است خطر آلودگی رودخانه با توجه به تامین آب شرب تهران بسیار جدی است.
- مهم‌ترین منابع آلوده‌کننده این حوزه آبریز چیست؟
براساس بررسی‌ها هم‌اکنون منابع بالقوه آلاینده این رودخانه متمرکز نیست و در کل مسیر رودخانه پراکنده است. اما مهم‌ترین منابع تهدید‌کننده و آلوده‌کننده رودخانه کرج، تعدادی از مراکز خدماتی، رستوران‌ها، باغ‌های خانوادگی، ویلاها، اماکن مسکونی، گرمابه‌ها و روستاهای مستقر در حاشیه این حوزه آبریز و سایر مواردی هستند که فاقد شبکه جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب مناسب هستند.
علاوه بر این نشت مواد نفتی ناشی از ذخیره سوخت در مخازن قدیمی و فرسوده به منظور تامین انرژی و گرمایش به‌ویژه در ماه‌های سرد سال و همچنین فعالیت‌های عمرانی در حال انجام در حوزه آبریز رودخانه منجر ِ آلودگی آب رودخانه خواهد شد. همچنین پخش و پراکنش زباله در حاشیه رودخانه از سوی تعداد معدودی از مردم و به‌جا‌گذاردن زباله در محیط پس از سپری کردن اوقات فراغت، جمع آوری نشدن و انتقال زباله این محور به کمک عوامل مربوطه و امکان پراکنش و هدایت شیرابه‌ها به آب رودخانه از جمله دیگر عوامل تهدید‌کننده سلامت آب رودخانه است. قطعا مشارکت شهروندان و گردشگران در حفاظت محیط زیست و جمع‌آوری به‌موقع و مکانیزه زباله به دست عوامل مربوطه در بخش آسارا در جلوگیری از آلودگی آب ناشی از این منبع مؤثر واقع خواهد شد.
- با توجه به اینکه این حوزه آبریز یکی از 5 رودخانه حفاظت شده کشور و تحت حفاظت کامل اداره محیط زیست کرج است، تاکنون چه اقداماتی برای ساماندهی رودخانه در دستور کار قرار داده‌اید؟
با توجه به اینکه اداره حفاظت محیط زیست وظیفه مراقبت و پایش زیست محیطی از منابع آب و جلوگیری از آلودگی را در جهت سالم ماندن آن به‌عهده دارد طی سال‌های اخیر با برنامه و مدیریت اصولی و نظام‌مند، اقدامات جدی و مؤثری درخصوص شناسایی، کنترل و نظارت بر منابع مهم و حساس ایجاد آلودگی آب با نمونه‌برداری از 24 ایستگاه متغیر در حاشیه رودخانه در طول سال گذشته انجام شده است. همچنین احداث، تجهیز و راه‌اندازی 2 ایستگاه ثابت سنجش کمیت و کیفیت آب رودخانه در منطقه پورکان و گچسر و در نهایت اقدامات قانونی و زیست‌محیطی در جهت توقف فعالیت و تعطیل مراکز آلاینده شناسایی شده از جمله دیگر اقدامات صورت گرفته در این زمینه است.
- به‌دلیل حساسیت رودخانه کرج قطعا اقدامات برای بهبود وضعیت رودخانه محدود به فعالیت‌های اداره محیط زیست نمی‌شود. در این زمینه همکاری کدام نهادها را ضروری می‌دانید؟
در مرحله نخست صاحبان، متصدیان و مالکان مراکز سکونتگاهی، خدماتی و... می‌بایست با احساس مسئولیت بیشتر در قبال حفاظت محیط زیست، به لحاظ آشنایی با تاسیسات فاضلاب و موتورخانه‌های موجود در واحد‌های خود، بررسی و نظارت مستمر بر تاسیسات را داشته باشند تا درصورت مشاهده هر گونه نشت آلودگی، نسبت به رفع آن اقدام کنند. در مرحله بعد باید به نحوه دفع فاضلاب روستاها به‌طور جدی توجه شود، چرا که در حال حاضر از 57 روستای موجود در این حوزه آبریز، فقط در تعداد بسیار محدودی سامانه تصفیه فاضلاب روستایی و شبکه جمع‌آوری فاضلاب اجرایی شده است.
به نظر می‌رسد در این زمینه حمایت‌های جدی و تامین منابع مالی مناسب از سوی تصمیم‌گیران در شهرستان، استان و کشور برای اجرای سامانه و شبکه جمع‌آوری فاضلاب روستاها که سهم عمده‌ای از منابع آلوده‌کننده آب رودخانه را به‌خود اختصاص داده‌اند می‌تواند کارگشا باشد. همچنین با تقویت هر چه بیشتر امکانات و تجهیزات نظارت و پایش مورد نیاز اداره محیط زیست و همچنین مشارکت سایر اداره‌های مرتبط از جمله مراکز بهداشت و درمان در کنار فعالیت‌های اداره محیط زیست، کنترل منابع آلاینده آب رودخانه بسیار مؤثرتر خواهد بود.
