رایحه تعالی؛ آشکار و نهان

البته گفته‌اند انفاق واجب، علنی باشد، اُولی است؛ انفاق‌های مستحب مخفی باشد، اُولی است. انفاق واجب، علنی باشد تا دیگران تشویق شوند، همانطوری که گفته‌اند نماز واجب را در مسجد بخوانید، نمازهای مستحب را در منزل.

ذات اقدس ‌اله در آیه‌271 سوره مبارکه بقره فرمود: «إن تبدوا الصَّدقات فنعمّا هی...» (اگر صدقات را اظهار کنید، همگان ببینند، بد نیست، خوب است) اما «و إن تخفوها و تؤتوها الفقراء فهو خیر لکم». (اگر مخفی نگه بدارید و در خفا به فقرا بدهید، این برای شما بهتر است). «و یکفّر عنکم من سیّئاتکم و‌الله بما تعملون خبیر»؛ همانطوری که درباره گیرندگان و مستمندان واقعی می‌فرماید: این خدمات و این صدقات برای کسانی است که «یحسبهم الجاهل اغنیاء من التعفف» .

به آن فقرایی بدهید که افرادی که از امور داخلی‌شان با خبر نیستند، اینها را توانگر می‌دانند. و ادامه می‌دهد: «و إن تخفوها و تؤتوها الفقراء فهو خیر لکم...»؛ یعنی یک عده هستند که خیلی آبرومندند، لباس ظاهری‌شان خوب است، رفت‌وآمد ظاهری‌شان خوب است. کسانی که از وضع داخلی اینها با خبر نیستند، جاهل به وضع داخلی‌اند، اینها را غنی و توانگر می‌پندارند چون آنها عفیفانه زندگی می‌کنند. از قول و فعل آنها، از رفتار و گفتار و کردار آنها اثر سؤال بر‌نمی‌خیزد.

«حسبهم الجاهل»، یعنی کسی که از وضع داخلی اینها خبر ندارد، جاهل به موضوع است؛ «یحسبهم الجاهل اغنیاء»؛ خیال می‌کند اینها غنی‌اند؛ صدقات برای این افراد است. اما این جشن عاطفه و امثال ذلک که تشکیل می‌دهند چون به شخص معیّن که نیست تا حیثیّت آن آسیب ببیند، این برای فقرای ناشناخته در این سرزمین است، آنگاه شرکت علنی باعث تشویق دیگران می‌شود... .

در نامه‌ای که وجود مبارک حضرت امیر‌(ع) برای فرزند بزرگوارش مرقوم می‌فرماید، این مضمون هست که « إن استطعت الا یکون بینک و بین‌الله ذو نعمه فافعل»... مُفت‌خوری بد است، دائم دست بگیرداشتن بد است. اگر می‌توانید کار کنید که هیچ وگرنه آن وقت بیت‌المال مأمور است و موظف است شما را تأمین کند. حضرت به پسرش فرمود: همة نعمت‌ها از خداست؛ «و إن کان الکل منه» . امّا اگر بتوانی مستقیماً از او بگیری یعنی کار کنی خوب است. اما اگر از کسی چیزی بخواهی... فرمود این خوی گدایی را هرگز در خودت راه مده!

یکی از دوستان ما، روحانی و پدر 2شهید است؛ او از طرف مقام معظّم رهبری مسئولیت پیدا کرد که روحانیون سالمند بازنشسته را شناسایی کند. تعریف می‌کرد روزی در همان منطقة آذربایجان، رفتم خدمت یکی از این بزرگواران سالمند آذری. گفتم از طرف مقام رهبری آمده‌ام، مسئولیت ما این است که روحانیون سالمند بازنشسته را چون خودشان مراجعه نمی‌کنند، از راه بیت‌المال تأمین کنیم. این روحانی بزرگوار آذری زبان شعر مرحوم شهریار را مطرح کرد و گفت: شهریار در وصف علی بن أبیطالب‌(ع) شعری گفت، افسوس که یک بیتش ناقص است و کمرنگ.

گفتم: کدام بیتش نقص دارد؟ گفت: «برو‌ ای گدای مسکین درِ خانه علی زن/ که نگین پادشاهی دهد از کرم گدا را» و بعد ادامه داد که این بسیار بد است! گفت: علی گداپرور نیست و کریم پرور است. ‌ای کاش شهریار می‌گفت: «مَرو‌ ای گدای مسکین تو درِ سرای مولا/  که علی همیشه می‌زد در خانة گدا را »؛ درِ خانه علی هم نرو، بگذار او بیاید! مگر علی(ع) گداپرور است؟ علی(ع) کریم‌پرور است... . علم می‌خواهی، شفاعت می‌خواهی، کرامت و مغفرت ذنوب می‌خواهی، برو در خانه علی(ع). اما دنیا می‌خواهی، او باید بیاید!