آلودگی صوتی، یکی از معضلات توسعه شهرها و شهرنشینی است که ابعاد آن با گذر زمان بیش از پیش نمایان شده و توجه مسئولان ذی‌ربط و طراحان شهری را به خود مشغول کرده است.
احداث بزرگراه‌های درون‌شهری و خیابان‌های دسترسی که با هدف روان‌سازی جریان ترافیک درون شهرها صورت می‌پذیرد، خود موجب بروز مشکلات دیگری می‌شود که آلودگی صوتی ناشی از سیستم حمل‌ونقل و فعالیت‌های اقتصادی در زمره آنهاست. اگر شدت آلودگی‌های صوتی، بیش از حد آستانه‌های مجاز باشد موجب کاهش قدرت شنوایی، افزایش فشار خون، سردرد، خستگی، تندمزاجی، عصبانیت، اختلال در مکالمات، کاهش قدرت یادگیری در کودکان، افزایش سقط جنین و کاهش وزن نوزادان هنگام تولد نیز خواهد شد.
کارشناسان شرکت کنترل کیفیت هوا معتقدند اگرچه ممکن است ساکنان منازل حاشیه اتوبان‌ها و اماکن پرسروصدا از روی عادت، مشکل زیادی برای خوابیدن نداشته باشند ولی به طور یقین، آلودگی صوتی، اثرات نامطلوبی بر جسم و روح فرد می‌گذارد. آمارها نشان می‌دهد که 22درصد افراد ساکن در اطراف فرودگاه، به خاطر آلودگی صوتی ناشی از پرواز و فرود هواپیماها، دچار اختلال خواب شده و در صورت مواجهه با سطح زیادتری از سروصدا، تا حدود 50درصد، دچار اختلال در خواب می‌شوند.
بانک جهانی در جدیدترین گزارش خود از وضعیت هوا در تهران اعلام کرد آخرین برآوردها نشان می‌دهد خسارت سالانه آلودگی هوا در ایران 14هزار و 420میلیارد ریال معادل 6/1درصد تولید ناخالص داخلی است.
بر اساس این گزارش، آلودگی هوای شهرهای ایران به‌ویژه تهران که دارای تعداد زیادی وسیله نقلیه با عمر بیش از 20سال است، از اتومبیل‌هایی که دود بسیار غلیظ و سیاه دارند تولید می‌شود.
تاثیر سرب ناشی از آلودگی هوا بر کودکان، تاثیرات آلودگی هوا بر سلامت و بروز امراض، میزان مراکز تفریحی که در اثر آلودگی هوای شهرها از بین رفته‌اند و میزان تاثیرات داخلی آلودگی هوا از جمله مرگ‌ومیرهای ناشی از بیماری‌های عفونی و تنفسی و بیماری‌های گوناگون دیگر، در این گزارش مورد مطالعه قرار گرفته است.
بر اساس گزارش بانک جهانی، برآورد خسارات سالانه آلودگی هوا در ایران، نشان می‌دهد که خسارت مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوای شهری، سالانه 640میلیون دلار معادل 5هزار و یکصد میلیارد ریال یعنی 57/0درصد از تولید ناخالص داخلی است. همچنین نشانه‌های بیماری ناشی از آلودگی هوای شهری، 520میلیون دلار معادل 4هزار و یکصد میلیارد ریال و 46/0درصد از تولید ناخالص داخلی در سال است.
بیماری‌های ناشی از آلودگی هوای شهری نیز سالانه 260میلیون دلار معادل 2هزار و 100 میلیارد ریال و 023/0درصد از تولید ناخالص داخلی ملی به اقتصاد ایران خسارت وارد می‌کند.
از سوی دیگر هزینه آموزش در این زمینه 25میلیون دلار معادل 200میلیارد ریال و 02/0درصد از تولید ناخالص داخلی و خسارات ناشی از آلودگی هوای شهر به مراکز تفریحی 50میلیون دلار معادل 390میلیارد ریال و 04/0درصد از تولید ناخالص داخلی است.
این مطالعات همچنین نشان می‌دهد هزینه مرگ‌ومیر ناشی از تاثیرات داخلی آلودگی هوا، سالانه 200میلیون دلار معادل یکهزار و 600میلیارد ریال معادل 17/0درصد از تولید ناخالص داخلی است. همچنین بروز نشانه‌های بیماری تاثیرات داخلی آلودگی هوا 60میلیون دلار معادل 500میلیارد ریال و 06/0درصد از تولید ناخالص داخلی در سال است.
از سوی دیگر بیماری‌های ناشی از تاثیرات داخلی آلودگی هوا سالانه 55میلیون معادل 430میلیارد ریال و 05/0درصد از تولید ناخالص داخلی به اقتصاد ایران خسارت وارد می‌کند. بانک جهانی همچنین اعلام کرد: در مجموع، خسارت سالانه آلودگی هوا در ایران، یکهزار و 810میلیون دلار معادل 14هزار و 420میلیارد ریال است که 6/1درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص می‌دهد.
یوسف رشیدی - مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا - در خصوص انواع آلودگی هوا گفت: آلودگی هوا به 2 بخش آلودگی هوا در محیط‌های بسته و آلودگی هوا در محیط‌های شهری تقسیم می‌شود.
رشیدی افزود: در خصوص آلودگی هوا در محیط‌های بسته می‌توان به دود سیگار، آلودگی ناشی از پخت‌وپز، استفاده از حشره‌کش‌ها، مواد شوینده فرش و موکت و... اشاره کرد.
مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا اظهار کرد: سالانه حدود 2میلیون و 289هزار و 762تن انواع آلاینده‌ها تنها از منابع متحرک به هوای تهران وارد می‌شود که از این رقم حدود یک میلیون و 976هزار تن آلاینده منوکسیدکربن، حدود 21هزار تن آلاینده ذرات معلق، بیش از 105هزار تن اکسیدهای ازت و 180هزار تن هیدروکربن است.
تعطیلی ایستگاه سنجش آلودگی هوا
در حالی که فرارسیدن فصل سرما احتمال بروز وارونگی هوا را در تهران افزایش می‌دهد، با گذشت 93 روز همچنان اطلاعات منوکسید کربن چهار ایستگاه سنجش آلودگی هوای «تجریش»، «قلهک»، «بهمن» و «آزادی» که در نقاط پرتردد و آلاینده شهر تهران واقعند، قطع است و دفتر طرح جامع کاهش آلودگی هوای تهران به دلیل «عدم تخصیص بودجه لازم برای اجرای طرح» پس از 5سال از ایجاد، در آستانه تعطیلی و انتقال وظایف به وزارت کشور قرار گرفته و مجری طرح جامع کاهش آلودگی هوای تهران نیز استعفا داده است.
رئیس سازمان محیط زیست هم گفته است که به‌زودی شهرک‌های صنعتی جدیدی که قابلیت استقرار صنایع را دارند، در تهران مشخص می‌شوند.
خبر جدیدتر هم اینکه مدیر کل محیط زیست استان تهران اعلام کرد که امسال حتی یک ریال هم برای کاهش آلودگی هوا و پالایش صنایع آلاینده در استان تهران در اختیار این اداره کل قرار نگرفته و این در حالی است که بر اساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوا در سال جاری تا پایان آبان‌ماه، در 25درصد روزها شاخص کیفی هوای پایتخت در وضعیت ناسالم به بالا قرار داشت!
بزرگ‌ترین معضل شهر
سازمان محیط زیست ملل متحد در حالی جدیدترین گزارش خود را ارائه داده است که بسیاری از کشورهای در حال توسعه در آسیا و آمریکای لاتین در معرض خطرات جدی آلودگی هوا قرار دارند و بر اساس گزارش شاخصه‌های عملکرد زیست محیطی PILOT در سال 2006میلادی که اخیرا منتشر شده، ایران در جدول شاخص هوا با کسب نمره 1/31 در میان 133 کشور جهان در رتبه 117 جای گرفته و بر اساس گزارش بانک جهانی نیز خسارات سالانه آلودگی هوا در ایران 14هزار و 420میلیارد ریال معادل 6/1درصد تولید ناخالص داخلی است.
بر اساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوا، سالانه حدود یک میلیون و 645هزار تن انواع آلاینده‌ها تنها از منابع متحرک به هوای تهران وارد می‌شود که از این رقم، حدود یک میلیون و 354هزار تن آلاینده منوکسید کربن، حدود 19هزار تن ذرات معلق، بیش از 109هزار تن اکسیدهای ازت و 156هزار تن هیدروکربن است.
کاهش عوارض آلودگی هوا
مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا معتقد است که نصب دیوارهای صوتی در اطراف بزرگراه‌ها و در مناطقی که در معرض آلودگی شدید صوتی قرار دارند تا حد زیادی از اثرات منفی آلودگی صوتی بر ساکنان منطقه می‌کاهد.
رشیدی از نصب دیوارهای صوتی برای کاهش آلودگی صوتی بزرگراه‌ها در حاشیه مناطق مسکونی پس از پایان مطالعات کارشناسی آن خبر داده و می‌گوید: فعلا در حال بررسی و مطالعه بزرگراه‌ها و وضعیت و موقعیت مناسب بزرگراه‌ها برای نصب این دیوارها هستیم.
به گفته وی برخی از کشورها پس از موفقیت در راه کاهش آلودگی هوا به مقابله با معضل آلودگی صوتی پرداخته و در این راستا به انجام راهکارهایی همچون نصب دیوارهای صوتی در اطراف بزرگراه‌ها و دورکردن مناطق حساس مانند بیمارستان‌ها از محل آلودگی صوتی دست زده‌اند و همین مسأله، لزوم توجه و سرمایه‌گذاری برای مقابله با آلودگی صوتی در مناطق شهری را بیش از پیش آشکار می‌سازد.
در همین راستا مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران از نصب 4 ایستگاه جدید سنجش آلودگی هوا در پایتخت تا پایان سال خبر داد و گفت: با نصب این ایستگاه‌های جدید، تعداد ایستگاه‌های فعال سنجش آلودگی هوای پایتخت تا پایان امسال به 10 ایستگاه افزایش خواهد یافت.
رشیدی با اشاره به وجود 6 ایستگاه فعال شهرداری تهران در مناطق فاطمی، بازار، آزادی، اقدسیه، شهرری و فرودگاه افزود: در حال حاضر بررسی‌های مطالعاتی و تجزیه و تحلیل داده‌ها از سوی کارشناسان این مجموعه برای مکان‌یابی 4 نقطه بر اساس نیازسنجی برای نصب ایستگاه‌های جدید در حال انجام است که به محض اتمام این مطالعات، ایستگاه‌های جدید در محل‌های تعیین‌شده نصب خواهد شد.
وی در خصوص عملکرد ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا در سطح شهر گفت: این ایستگاه‌ها با هدف تجزیه و تحلیل وضعیت آلودگی هوا و آلاینده‌های موجود در آن راه‌اندازی شده و این قابلیت را دارد که میزان آلاینده‌ها را به طور مستمر و در طول 24ساعت اندازه‌گیری کند.
