هرگز در درمان چاقی خود از دارو استفاده نکنید، چرا که دارو غذا نیست و در هر حال دارای عوارضی است. ضمنا در درمان چاقی خود هیچ‌گاه عجله نداشته باشید. یادتان باشد که رژیم غذایی با کاهش وزن تدریجی علاوه بر اینکه قابل تحمل‌تر است، عوارضی نداشته، تقریباً غیرقابل بازگشت است.
چاقی با بسیاری از بیماری‌ها چه مستقیم و چه غیرمستقیم ارتباط دارد مانند: هیپرتانسیون (افزایش فشار خون)، آترواسکلروز (سخت‌شدن جداره رگ‌ها)، بیماری‌های کبدی و صفراوی (بیشتر سنگ کیسه صفرا)، آرتریت‌ها از جمله آرتروز (استخوان‌های هر شخص برای وزن سلامت او طراحی شده است)، اختلالات تنفسی، نقرس، واریس، نازایی، مسمومیت حاملگی، هیرسوتیسم (پرمویی‌زنان)، چربی بالای خون، فتق و از همه مهم‌تر احساس محرومیت اجتماعی و حقارت (البته در چاقی‌های شدید).
در مورد چاقی مانند هر بیماری دیگری، پیشگیری راحت‌تر از درمان خواهد بود و اثرات مطلوب‌تری خواهد داشت. اما یکی از سؤالات اساسی درباره کنترل وزن این است که ابتدا دلایل چاق شدن را پیدا کنیم و بعد ببینیم که از چه زمانی باید شروع به پیشگیری از چاقی و یا کنترل وزن کرد؟
علل چاقی:
الف) فشارهای درونی، استرس‌ها و افسردگی‌ها
ب) ابتلا به بیماری‌هایی از قبیل: هیپوتیروئیدیسم (کم‌کاری تیروئید)، اختلالات هیپوتالاموس
ج) مصرف بعضی داروها مثل داروهای ضد‌بارداری، ضدافسردگی و ضداضطراب و کورتون‌ها
د) اختلال تغذیه‌ای (دریافت بیشتر انرژی و کمی فعالیت)
ه) ژنتیک: 30درصد علت چاقی‌ها را شامل می‌شود.
زمان‌های حیاتی در کنترل وزن
به‌طور طبیعی امکان بروز چاقی و افزایش وزن، همراه با افزایش سن بیشتر می‌شود. اما آیا چاقی و بیماری‌های متابولیک وابسته به آن، فقط در سنین میانسالی گریبانگیر افراد می‌شود و باید بدان اهمیت داد؟ قطعا این طور نیست. اگرچه افزایش وزن و تجمع بافت چربی در سنین میانسالی شیوع بیشتری پیدا می‌کند ولی کنترل وزن در همه مراحل زندگی، مهم است و در این بین دوران‌هایی از زندگی دارای اهمیت بیشتری هستند.
چاقی مادر قبل از بارداری
خیلی از افراد چاق، علت چاقی خود را عوامل ژنتیک بیان می‌کنند. مطالعات نشان داده‌اند که در پدر و مادر چاق، احتمال داشتن فرزندان چاق بیشتر خواهد بود ولی در این مورد بیش از آنکه علت ژنتیک داشته باشد، چاقی به‌دلیل شیوه نادرست زندگی و تغذیه والدین رخ می‌دهد. لذا با توجه به شیوع روزافزون چاقی در کودکان و نوجوانان، کنترل وزن بایستی در مراحل اولیه زندگی و حتی قبل از بارداری آغاز شود. بر همین اساس توصیه می‌شود مادرانی که قصد بارداری دارند، حداقل 3ماه قبل از بارداری وزن خود را به مقدار طبیعی برسانند.
خانم‌هایی که چاقی مفرط دارند و نمی‌توانند در کوتاه مدت وزن خود را به حد مطلوب برسانند، کاهش 10 تا 15 درصد وزن قبل از بارداری، از عوارض دوران حاملگی می‌کاهد و از چاقی بیش از اندازه مادران در دوران حاملگی نیز جلوگیری می‌کند. مطالعات اخیر حاکی از آن است که کاهش وزن مادران چاق قبل از بارداری، در جلوگیری از چاقی کودک نیز مؤثر است.
چاقی کودکی و دوران بلوغ
پس از تولد، تغذیه با شیر مادر در جلوگیری از چاقی مادر و نوزاد نقش اساسی دارد. بررسی‌ها نشان داده است نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، علاوه بر بهره‌گیری از منافع فراوان دیگر، احتمال چاقی در زمان کودکی و بزرگسالی را نیز به‌مراتب کمتر خواهند داشت.
سن 2 تا 5سالگی از زمان‌هایی است که رشد قدی بیش از رشد وزنی است. در نتیجه خیلی از مادران تصور می‌کنند که کودکشان وزن کافی نمی‌گیرد و شروع به درمان‌های نابجا برای افزایش وزن می‌کنند که نتیجه آن چاقی خواهد بود.
همچنین به‌دلیل عدم‌تحرک بدنی و شیوع روزافزون بازی‌های کامپیوتری چاقی در سنین کودکی رایج شده است که معمولا باعث چاقی در دوران بلوغ خواهد شد.
به‌دلیل تغییرات هورمونی در دوران بلوغ به‌ویژه در دخترها، استعداد چاقی افزایش می‌یابد که همراه با عدم‌تحرک بدنی به بهانه‌های مختلف از جمله اشتغال به تحصیل، این چاقی افزایش می‌یابد.
چاقی در این دوران معمولا همراه با تغییرات هورمونی است که می‌تواند زمینه ساز مشکلات عدم‌باروری در بزرگسالی شود. از طرف دیگر این تغییرات هورمونی زمینه ایجاد سایر بیماری‌های متابولیک از جمله دیابت، فشار خون بالا و افزایش چربی‌های خون را در سنین جوانی فراهم می‌کند که این موضوع می‌تواند توجیه‌گر بروز این بیماری‌ها در عین ناباوری در سنین پایین و همچنین حمله‌های قلبی و عروقی در ایام جوانی باشد.
چاقی میانسالی
با افزایش سن حتی با مصرف همان میزان غذای قبلی، افزایش وزن به‌دلیل تغییرات دیگر از جمله کاهش سوخت و ساز بدن امری طبیعی به‌نظر می‌آید.
لذا با افزایش سن توجه به کاهش حجم غذا و نیز افزایش فعالیت بدنی در ثابت نگهداشتن وزن می‌تواند مفید واقع شود.
در خانم‌ها حدود سن 50سالگی و حتی قبل از شروع یائسگی که همراه با تغییرات هورمونی است، زمینه چاقی و سایر بیماری‌های متابولیک شدیدا افزایش می‌یابد و خطر بیماری‌های قلبی حتی به میزان مشابه آقایان در آن سنین می‌رسد. لذا توجه به کنترل وزن، اگرچه با مشکلات بیشتری نسبت به سنین قبل از آن همراه باشد، ضروری است.
در سالخوردگی به‌ویژه در آنان که زمینه چاقی را از قبل داشته‌اند، افزایش اشتها و نیز عدم‌تحرک بروز چاقی را بیشتر می‌کند که متأسفانه باید گفت در این سنین درمان چاقی با مشکلات بیشتری همراه خواهد بود.
کنترل برنامه غذایی در همه سنین دارای اهمیت است ولی دوران ذکر شده زمان‌هایی هستند که خیلی از افراد چاق، شروع چاقی خود را از آن زمان‌ها ذکر می‌کنند. شروع چاقی و بیماری‌های متابولیک در این دوره‌ها، در خانم‌ها بیش از آقایان است که شاید همین موضوع شیوع بیشتر چاقی را در خانم‌ها توجیه کند. لذا با یک برنامه غذایی صحیح و انجام تمرینات ورزشی می‌توان بدون اینکه به هیچ‌گونه دارو و شیوه‌های رایج کاهش وزن احتیاج پیدا کرد، به وزن ایده‌آل خود رسید.
