اهمیت شهرداری پایتخت فقط در این نیست که زندگی روزمره نزدیک به 15 درصد ایرانیان را سامان می‌دهد، بلکه طرح‌های شهری تهران، الگویی برای مدیریت شهری دیگر نقاط کشور محسوب می‌شود.اکنون بسیاری از نوآوری‌ها ابتدا در تهران بزرگ اجرایی می‌شود و سپس گستره کشوری می‌یابد. گزارشی که در ادامه می‌خوانید، به بررسی چند نمونه از این دست می‌پردازد.
بلیت الکترونیک
بلیت الکترونیک کارتی هوشمند است که ساز‌وکاری شبیه کارت‌های الکترونیک بانک‌ها دارد. کسانی که پیش از این بلیت کاغذی می‌خریدند، اکنون می‌توانند بلیت الکترونیک با مبلغ مورد‌نظر تهیه کنند و هر‌بار که سوار اتوبوس یا مترو شدند، بلیت الکترونیک را مقابل دستگاه کارت‌خوان بگیرند تا به‌صورت خودکار، کرایه مسیر از ارزش ریالی کارت اعتباری کاسته شود.
صرفه‌جویی در مصرف کاغذ و جلوگیری از انتقال بیماری‌های واگیردار ناشی از گردش فیزیکی پول، جزو مزایای این روش پرداخت به‌شمار می‌رود، اما مهم‌ترین مزیت استفاده از بلیت الکترونیک، صرفه‌جویی در زمان تهیه و سهولت در پرداخت است. به این ترتیب دیگر مسافران مجبور نیستند در صف‌ها انتظار بکشند و سپس برای رسیدن به اتوبوس با یکدیگر به رقابت برخیزند.
شهرداری تهران برای نخستینبار این بلیت‌ها را در مترو تهران به‌کار گرفت، در مرحله بعد با راه‌اندازی خطوط تندرو اتوبوسرانی از این امکان بهره برد و سپس نوبت به سایر اتوبوس‌های درون‌شهری رسید. استفاده از اعتبار بلیت الکترونیک در پارکینگ‌های عمومی، کیوسک‌های روزنامه‌فروشی، کتابفروشی‌ها و خرده‌‌فروشی‌ها از دیگر قابلیت‌های این کارت‌ها محسوب می‌شود که هنوز اجرایی نشده است.بعد از تهران در شهر‌های کرج، اصفهان، مشهد، همدان، قم، تبریز و کرمان نیز از بلیت الکترونیک استفاده شد.
سامانه 137
سابقه مدیریت شهری 137 به سال 79 باز می‌گردد که رسیدگی به مشکلات شهروندان، دریافت دیدگاه‌ها و ایجاد ارتباط بیشتر میان شهروندان و مدیران شهری از اهداف تشکیل این سامانه بود. پس از گذشت مدتی با افزایش آمار تماس‌های مردم، واحد 137 مورد بازبینی قرار گرفت و در مهر سال 81 امکان ارتباط با اپراتور انسانی مهیا شد. سرانجام سامانه مدیریت شهری 137 پس از طی 2 مرحله ابتدایی در سوم دی 84 با یک سایت ثبت پیام، کار خود را به‌طور جدی از سر گرفت. اکنون این سامانه در راستای سیاست‌های شهروند‌مداری و محله‌گرایی و با شعار سرعت، دقت و صحت، 24 ساعته در خدمت شهروندان است. سامانه 137 شهرداری اهواز، مشهد، اصفهان، ارومیه، کرج، تبریز و قم بعد از تهران راه‌اندازی شد.
سامانه 1888
سامانه 1888 شهرداری تهران نیز از اردیبهشت85 در کنار سامانه 137 فعالیت خود را آغاز کرد. این سامانه که بالا‌ترین مرجع نظارتی شهرداری تهران به شمار می‌رود، برای دریافت شکایات، انتقادها، پیشنهادها، اطلاع‌رسانی و پیگیری تماس‌ها با سامانه 137 دایر شده است.
دکتر قالیباف، شهردار تهران، در مراسم افتتاح این سامانه با یاد آوری جمعیت پایتخت خاطرنشان کرده بود: «از آنجا که دیدار رو‌در‌روی مدیران شهری با شهروندان تهرانی همواره در برنامه‌ای زمان‌بندی شده امکان‌پذیر نیست، شهروندان می‌توانند از طریق سامانه‌های 137 و 1888 مشکلات و دیدگاه‌های خود را اعلام کنند تا برای رفع مشکلا‌تشان برنامه‌ریزی
کنیم.»سامانه 1888علاوه بر تهران در شهرداری بندر عباس نیز راه‌اندازی شده است.
دفاتر خدمات الکترونیک شهر
ایجاد دفاتر خصوصی برای انجام برخی از کارهای اداری قابل واگذاری، از مدت‌ها پیش به‌عنوان راهبردی اولویت‌دار با هدف کاستن از هزینه‌ها، کم شدن سفرهای درون شهری، کوتاه‌تر‌شدن روند انجام امور اداری ودرنهایت بهبود سامانه‌های پاسخگویی به شهروندان مدنظر قرار داشته است.
در شهرداری تهران نیز برای نیل به این هدف، زیرساخت‌هایی طراحی و پی‌ریزی شد تا در دفاتر خدمات الکترونیک بخشی از امور مربوط به شهرسازی و معماری هر منطقه مانند صدور پروانه ساختمان و پایان کار انجام ، همچنین امکان پرداخت عوارض فراهم شود. در مرحله بعدی ارائه خدمات مربوط به مناطق شهرداری تهران از هریک از دفاتر خدمات الکترونیک واقع در شهر امکان‌پذیر می‌شود.
همچنین قرار است تمامی فعالیت‌های تصدی‌گری مرتبط با حوزه‌های شهرسازی، فنی و عمرانی، خدمات شهری و مالی و اداری به این دفاتر واگذار شود. اکنون شهرداری شهر‌های تبریز، همدان، کرج، یزد، مشهد و اصفهان دفاتر خدمات الکترونیک راه‌اندازی کرده‌اند.
ایزو 14001
ایزو 14001 استانداردی جهانی در زمینه برقراری نظام هماهنگ مدیریت زیست‌محیطی در یک سازمان است. این استاندارد معیار‌هایی به‌منظور توسعه و اجرای یک سامانه مدیریت زیست‌محیطی ارائه می‌کند که می‌تواند از سوی تمامی سازمان‌ها صرف‌نظر از بزرگی و کوچکی یا تولیدی و خدماتی بودن مورد استفاده قرار گیرد. تا‌کنون تنها منطقه 22 تهران موفق به دریافت گواهینامه این استاندارد جهانی شده است، اما دیگر شهر‌های کشور هم بعد این موفقیت، به فکر دریافت این گواهینامه بین‌المللی افتادند و اکنون در بسیاری از محدوده‌های شهری مراحل ممیزی ایزو 14001 در حال انجام است.
طرح ترافیک
از جمله طرح‌هایی که شهرداری تهران برای نخستینبار در کشور اجرا کرد، ایجاد محدودیت ترافیکی برای تردد وسایل نقلیه بود. این طرح از سال 1358 به‌صورت مرحله‌ای اجرا شده و از اواسط آذر سال 1384 علاوه بر محدودیت دائم ترافیکی در هسته مرکزی شهر، طرح تردد یک روز در میان خودروها نیز براساس پلاک زوج - فرد به‌دلیل آلودگی شدید هوای تهران در محدوده‌ای بزرگ‌تر به اجرا در آمده است.
اکنون برخی کلانشهر‌ها همچون مشهد و اصفهان برای کاهش ترافیک و جلوگیری از قفل شدن معابر، البته بیشتر به‌صورت مقطعی در تعطیلات نوروز و تابستان، محدودیت‌های ترافیکی اعمال می‌کنند.
فرهنگسرا
شهرداری تهران مراکزی را در گوشه و کنار شهر به‌نام فرهنگسرا راه‌اندازی کرده که وظیفه آنها ارائه خدمات فرهنگی به مردم است.
این مراکز مجهز به سالن‌های سینما، تئاتر، مجموعه‌های ورزشی، کتابخانه، نگارخانه و کلاس هستند و نقش مهمی در پرکردن اوقات فراغت نوجوانان و جوانان، همچنین ارتقای سطح فرهنگ و آموزش آنان دارند.
بیش از ۷۱ فرهنگسرا و خانه فرهنگ در تهران وجود دارد که مدیریت آنها بر‌عهده سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران است. بعد از تهران شهرداری‌های همدان، اصفهان، مشهد، یاسوج، شیراز، بندرعباس، تبریز و قزوین نیز تصمیم به راه‌اندازی چنین مراکزی گرفتند و حتی در برخی از شهرها سازمان فرهنگی و هنری وابسته به شهرداری نیز تاسیس شده است.
