ملائکه وسایل رحمت الهی اند، مدبّرات امرند به اذن خدا. برکات، وحی و روزی به‌وسیله اینها نازل می‌شود و همه اینها مدبرات امورند به اذن خدا. و خدای سبحان اینها را به‌عنوان رسول خود انتخاب کرد که فرمود: «جاعِلِ المَلائِکَهِ رُسُلاً اُولِی اَجنِحَهٍ مَثنَی وَ ثُلاثْ وَ رُباعْ»(1). لذا همگان علاقه‌مندند فرشته‌ها را ببینند.
دیگران، یعنی کفار و مشرکین تا با مرگ طبیعی نمیرند- که طبیب اجازه دفن صادر می‌کند، فرشتگان را نمی‌بینند. ولی مردان الهی، همان‌ها که وارثان راستین انبیایند، چون با مرگ ارادی مردند؛ مُوتُوا قَبلَ ان تَمُوتُوا (2)، ممکن است با فرشته‌ها در تماس باشند؛ و این هم جزو مهم‌ترین آرزوهای انسان است. اگر کسی با فرشته در تماس بود، دیگر قُبح گناه را می‌فهمد، طعم تلخ گناه را می‌چشد و دیگر به سراغش نمی‌رود.
در سوره مبارکه فرقان دارد که مشرکان، کافران، اینها می‌گفتند اگر ملائکه‌ای هست، پس چرا ما نمی‌بینیم؟ علاقه‌شان این بود که ملائکه را ببینند. ذات اقدس إله فرمود: «یُومَ یَرُونَ المَلائِکَه، امّا لا بُشری یُومَئِذٍ لِلمُجرِمینَ وَ یَقُولُونَ حِجراً مَحجُوراً» (3). روزی فرا می‌رسد که اینها فرشته‌ها را می‌بینند، اما آن روزی است که مردند چون در حال احتضار بالاخره فرشتگان قبض روح مأمور قبض ارواحند.
آنها شاید عزرائیل(س) را نبینند، چون کمتر کسی در حال مرگ او را می‌بیند. غالب مردم همان مأموران و زیرمجموعه حضرت عزرائیل(س) را می‌بینند، که فرمود: «تَوَفَّتْهُ رُسُلُنا»(4). آنهایی که مأموران جزء‌هستند، زیرمجموعه حضرت عزرائیل(س)اند، معمولاً با آنها برخورد دارند. جان را به آنها تسلیم می‌کنند و گاهی هم به آنها سخت می‌گذرد. این طور نیست که خود عزرائیل(س) برای قبض ارواح همگان مباشرت داشته باشد و همگان آن وجود مبارک را زیارت بکنند.
اما همین فرشتگان قبض ارواح وقتی هنگام قبض روح می‌آیند، نسبت به مؤمنین خوش‌برخوردند، نسبت به کفار بدبرخوردهستند. آن 2 تا آیه‌ای که در قرآن کریم است که فرشتگان هنگام قبض ارواح تبهکاران، «یَضرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ اَدبارَهُمْ»(5)، همین است. عده‌ای در هنگام قبض روح بسیار به آنها سخت می‌گذرد، خیلی بر آنها دشوار است، برای اینکه فرشتگان سیلی به‌صورت و پشت‌شان می‌زنند؛ یَضرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ اَدبارَهُمْ.
اما همین فرشتگانی که زیرمجموعه عزرائیل(س)اند، هنگام قبض ارواح مؤمنین به اینها سلام عرض می‌کنند. «سَلامٌ عَلِیکُمْ طِبتُمْ فَادْخُلُوهَا خالِدینْ»(6). «تَتَوَفّاهُمُ المَلائِکَهُ طَیّبینْ»(7). فرشتگان هنگام قبض ارواح اینها در کمال طیب و طهارت حضور و ظهور دارند. در کمال رفاه و امنیت جان اینها را قبض می‌کنند، به‌طوری که قبض روح مؤمن برای او مثل بوئیدن یک گل یاس است. هیچ زحمتی برای مؤمن نیست در هنگام جان دادن! چون تمام رنج‌ها و دشواری‌ها را مؤمن در حال حیات تحمل کرده است.
پی نوشت:
(1) سوره فاطر/ آیه 1- (2) بحار الأنوار/ جلد69/ صفحه59 - (3) سوره فرقان/ آیه 22- (4) سوره انعام/ آیه 61 - (5) سوره محمّد/ آیه 27 -
(6) سوره زمر/ آیه 73- (7) سوره نحل/ آیه 32.
