احزاب مخالف حزب عدالت و توسعه تصور می‌کنند رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر این کشور با هر قدمی به‌دنبال افزایش قدرت بیشتر خود یا گسترش به‌اصطلاح اردوغانیسم در ترکیه است. به همین خاطر در همه‌پرسی اخیر اصلاحات قانون اساسی ترکیه، هر دو طرف نبردی تمام عیار برای پیروزی در میدان داشتند. حزب عدالت و توسعه توانست در این رقابت نفسگیر که با مشارکت چشمگیر 78 درصد واجدین شرایط انجام شد 58 درصد آرای مثبت را به دست بیاورد که یک موفقیت بزرگ برای این حزب و رجب طیب اردوغان به‌حساب می‌آید.
مخالفان، هدف حزب عدالت و توسعه را از این همه‌پرسی تضعیف جایگاه ارتش، محدود کردن قوه قضاییه و گسترش اسلامگرایی در ترکیه می‌دانستند و به همین خاطر از ماه‌ها قبل تلاش گسترده‌ای برای رای‌منفی مردم به اصلاحات قانون اساسی انجام دادند. سکولارها در طول سال‌های گذشته همواره تلاش کرده‌اند که از بحث گسترش اسلامگرایی یا اسلامیزه شدن به نفع خود در رقابت‌های مختلف سیاسی استفاه کنند.از زمان به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه و حتی در زمان حزب رفاه و فضیلت بحث اسلامیزه شدن ترکیه همیشه مطرح بوده است و سکولارها همواره از این موضوع برای ترساندن مردم و افزایش آرای خود استفاده می‌کردند.
قانون اساسی ترکیه میراث کودتای سال 1980 این کشور و طرفداران کمالیسم است و به همین خاطر براساس آن همچنان سایه سنگین نظامیان ترکیه در اداره این کشور به‌چشم می‌خورد. پس از اینکه دولت اردوغان نقشه‌های مختلف نظامیان سابق این کشور را برای بی‌اعتبار کردن حزب عدالت و توسعه کشف کرد و گروه‌های مخوفی مانند ارگنه‌کن متلاشی شد همه مقام‌های دولتی این کشور متوجه شدند که تغییر قانون اساسی این کشور برای طی مسیر برقراری دمکراسی یک نیاز حیاتی به حساب می‌آید.
حزب حاکم عدالت و توسعه در سال‌های اخیر با چالش‌های زیادی از سوی ارتش و سیستم قضایی و به‌طور خاص دادگاه قانون اساسی ترکیه روبه‌رو شد. در چند سال گذشته کمالیست‌ها به خاطر کاهش نقش سیاسی خود در ترکیه تلاش گسترده‌ای کردند که از قوه‌قضاییه به‌عنوان آخرین سنگر خود برای مقابله با حزب حاکم عدالت و توسعه استفاده کنند. ارتش ترکیه با وجود تمام سلطه‌ای که در گذشته داشت در سال‌های اخیر و به‌ویژه ماجرای کودتای پنهانی علیه دولت، ضربات حقوقی و سیاسی سختی دریافت کرد که حتی احزاب مخالف دولت هم دیگر قادر به تکیه دادن به نظامیان نبودند. با وجود این، کاهش قدرت ارتش در نظام سیاسی ترکیه همچنان احزاب سنتی ترکیه از جمله حزب جمهوریخواه خلق و حزب حرکت ملی را نگران می‌کند. از نظر این گروه‌ها، درصورت لزوم، این ارتش است که به‌عنوان بازوی مسلح قدرت اجرایی عمل می‌کند و سیاستمداران خاطی را سر جای خود می‌نشاند، ولی با این اصلاحات قانون اساسی، دامنه فعالیت ارتش محدود می‌شود و نهادهایی مانند پارلمان قدرت بیشتری پیدا خواهند کرد.
در نظام سیاسی ترکیه تا پیش از این دولت نقشی در انتخاب قضات نداشت. براساس اصلاحات قانون اساسی، پاسخگویی نظامیان این کشور در دادگاه‌های غیرنظامی بیشتر شد و پارلمان ترکیه قدرت بیشتری در انتصاب قضات خواهد داشت. براساس اصلاحات قانون اساسی همچنین مصونیت قضایی کودتاگران هم به‌صورت نمادین حذف شده است که به عقیده بسیاری مشروعیت کودتا را در این کشور از بین می‌برد.
اردوغان به خوبی حساسیت و ریسک بزرگ برگزاری این همه‌پرسی را درک کرده بود. وی از ماه‌ها پیش با سفر به شهرهای کوچک و بزرگ‌ترکیه در تلاش برای جلب آرای مثبت مردم بود و اکنون موفقیت او در این انتخابات را می‌توان به منزله پیروزی یک انقلاب آرام در ترکیه به حساب آورد. در واقع مقام‌های حزب عدالت و توسعه با تکیه بر محبوبیت این حزب پا در این رقابت حساس گذاشتند و حضور سیاسی خود را در بوته آزمایشی سخت قرار دادند. اردوغان به خوبی می‌دانست که این همه‌پرسی، مبارزه مرگ یا زندگی برای او و حزبش به‌حساب می‌آید. نخست‌وزیر ترکیه در جریان سفرهای خود اعلام کرده بود درصورتی که حزب عدالت و توسعه در این همه پرسی و انتخابات سال آینده نتواند پیروزشود با صحنه سیاست وداع خواهد کرد.
مقام‌های حزب عدالت و توسعه می‌دانستند که اگر می‌خواهند در قدرت باقی بمانند باید از سد سنگ‌اندازی‌های احزاب مخالف ترکیه با استفاده از قوه قضاییه و ارتش این کشور عبور کنند. به همین خاطر به دست آوردن 58 درصد آرای مثبت مردم برای اصلاح قانون اساسی در کشوری که تاریخ آن با نظامی‌گری و کودتا گره خورده است را بدون شک می‌توان انقلاب بی‌سرو صدای اردوغان با حمایت مردم این کشور دانست.
ارتش و قوه قضاییه ترکیه از سال 1960 با قدرتی که در اختیار داشتند 4 دولت را در این کشور سرنگون کرده‌اند و اکنون انقلاب بی‌سرو صدای اصلاحات قانون اساسی، نظام سیاسی ترکیه را بیش از گذشته به معیارهای دمکراسی نزدیک می‌کند. ارتش ترکیه به‌طور سنتی، برای بیش از ۷۰ سال، بازوی مسلح کمالیست‌ها در عرصه سیاسی این کشور بوده است. اکنون با اصلاح قانون اساسی از جمله با توانمند کردن محاکم غیرنظامی برای محاکمه فرماندهان ارتش و تبعیت محاکم نظامی از قوانین جزای عمومی، حزب عدالت و توسعه موفق شده است گام مهمی برای پاسخگویی بیشتر ارتش در برابر مردم و دیگر نهادهای ترکیه، بردارد.
به همین خاطر بسیاری عقیده دارند که رجب طیب اردوغان با پیروزی در این همه‌پرسی حساس که در سی‌امین سالگرد کودتای سال 1980 برگزار شد در واقع دو پیروزی مهم به‌دست آورده است. این پیروزی بیشتر از آنکه یک رای‌گیری برای تأیید اصلاحات قانون‌اساسی ترکیه باشد یک همه‌پرسی برای تأیید یا رد حزب عدالت و توسعه بود که اردوغان توانست از آن سربلند بیرون بیاید. علاوه بر این حزب حاکم این کشور حتی توانست بیش از انتظار همه کارشناسان آرای مثبت مردم را جلب کند. همچنین بررسی نقشه جغرافیایی آرای این انتخابات نشان می‌دهد که حزب عدالت و توسعه در حال تبدیل شدن به یک حزب فراگیر ملی در ترکیه است.
آمارها نشان می‌دهد که 63 استان ترکیه به این همه‌پرسی رأی مثبت داده‌اند و رأی تنها 18 استان منفی بود. 42 درصد رأی منفی به این همه‌پرسی در واقع بیشتر به خاطر تلاش‌های کمال قیلیچ دار اوغلو، رهبر حزب جمهوریخواه خلق(CHP) بود. با وجود این، آرای مردم نشان داد که محبوبیت این حزب حتی با استعفای دنیز بایکال و جایگزین شدن وی تفاوت زیادی نکرده و این حزب همچنان در سواحل دریای اژه و مدیترانه بیشترین محبوبیت را دارد. نتیجه و توزیع جغرافیایی آرای این همه‌پرسی در واقع ضربه‌ای به احزاب سکولار است که ادعا می‌کردند محبوبیت حزب عدالت و توسعه (AKP) بعد از انتخابات محلی سال ۲۰۰۹ رو به کاهش بوده است. نقشه جغرافیایی آرا در ترکیه اکنون مانند انتخابات در آمریکا(قرمز به‌عنوان نماد جمهوریخواهان و آبی نماد دمکرات‌ها) به دو بخش تقسیم شده است که اسلامگراها در این همه‌پرسی توانستند در آن، بخش‌های بیشتری را در مقابل سکولارها از آن خود کنند.
برای حزب حاکم ترکیه شخص رجب طیب اردوغان شخصیتی محوری و کاریزماتیک به حساب می‌آید که در پیروزی حزب عدالت و توسعه در این همه‌پرسی نقشی محوری داشته است. اردوغان در واقع مهارت ویژه‌ای در ارتباط برقرار کردن با مردم ترکیه دارد و کسی نمی‌تواند نقش مهم او را در این پیروزی انکار کند. هر چند بسیاری عقیده دارند که حزب عدالت و توسعه با برنامه و راهبرد خاصی در حال پیشبرد تدریجی اهداف خود است و افراد خاصی برای در اختیار گرفتن قدرت در این حزب وجود دارند اما در حال حاضر کسی نمی‌تواند آینده این حزب را بدون اردوغان پیش‌بینی کند.
