بهره جمعی این انزوای ناخواسته، فراموشی است؛ فراموشی بزرگی که از یک شهر با خیابان و محلاتش به تک‌تک شهروندان رسیده است. اینجاست که از معضل آلودگی هوا و صدا و عوارضش گرفته تا گرفتاری‌های روزمره ناشی از ترافیک، هر روز و هر روز در مغز شهروندان به آن قسمت از حافظه رانده می‌شود که ضمیر ناهشیار لقب گرفته و یادآوری هر کدام از موضوعات قرار‌گرفته در آن، به تلنگری از سوی آدمی نیاز دارد.
زلزله و تاکید بر آن در شهری چون تهران که آرام روی گسل‌های ناآرام نشسته است یکی از موضوعاتی است که هر از گاه تحت تاثیر یک اتفاق تازه مورد توجه قرار می‌گیرد؛ چندی رسانه‌ای می‌شود و بعد دوباره به فراموشی سپرده می‌شود، این در حالی است که مدیران و دست‌اندرکاران مدیریت شهری در پایتخت همچنان برای پیشگیری از روی آوردن شهروندان به فراموشی این موضوع تلاش می‌کنند؛ موضوعی که در صورت وقوع آن شهر تهران با مشکلات بی‌شماری مواجه می‌شود.
کارشناسان و دست‌اندرکاران مدیریت بحران شهر تهران برای تقویت توان شهر، پیشگیری از وقوع رخداد‌های نگران‌کننده و آموزش خود‌امدادی و دگر‌امدادی در بین شهروندان چندی است که رویکرد خود را از نگاه کلی به شهر به سمت محلات آن تغییر داده‌اند. در این رویکرد محله‌گرا، جست‌وجو در نیاز‌های محلات و ارتقای توانمندی مردم آن به‌عنوان یکی از کوچک‌ترین واحد‌های تقسیم‌بندی جغرافیای شهری مورد توجه قرار گرفته تا از طریق آماده‌سازی 374محله، توان شهروندان را برای برخورد درست با حوادث و سوانحی چون زلزله افزایش دهند. در این طرح اولویت‌های کلیدی، آموزش شهروندان، ایجاد گروه‌های داوطلب مدیریت بحران در محله و پیش‌بینی تجهیزات امداد و نجات و اسکان اضطراری در محله است. با راه‌اندازی ستاد‌های مدیریت بحران در سطح نواحی و محلات نیز موضوع مدیریت بحران و تامین امکانات و تجهیزات مورد نیاز در این سطح برطرف می‌شود.
تلاش برای کاهش مشکلات زندگی در شهر بزرگ تهران، اگرچه امر دشواری است اما تلاش دست‌اندرکاران امور شهری طی سال‌های اخیر نشان داده که می‌توان با استفاده از ظرفیت‌های موجود و برنامه‌ریزی درست بر این مشکلات فائق آمد و تهران بزرگ را به شهری با استاندارد‌های مناسب برای زندگی تبدیل کرد. پیشگیری از حوادث و وقایع ناشی از زلزله‌های احتمالی نیز در چنین بستری امکان‌پذیر است. نمی‌توان دست روی دست نهاد و خطرات را به فراموشی سپرد. تاکید بر نقش محلات از سوی مدیران سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران یکی از اقدامات مدیریت شهری است تا با توانمندسازی شهروندان، ایمنی و امنیت بیشتر را در سطح زندگی شهری افزایش دهند.
«عزیزالله رجب‌زاده» رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران به جایگاه ویژه و خاص پایتخت و نیز الگو بودن اقدامات شهرداری تهران برای سایر شهر‌ها اشاره کرده و می‌گوید: برنامه‌هایی که امروز در این حوزه در تهران اجرا می شود زمینه‌ساز حرکت‌های کلان و سراسری خواهد شد، بنابراین باید در سطح ویژه و خاص به آن نگریسته شود.
وی میافزاید: سازمان‌های تخصصی شهر تهران نیز در زمان‌های عادی در سطوح مختلف تا سطح منطقه و محلات متولی ارائه خدمات تخصصی هستند و در شرایط وقوع بحران وقتی شهردار منطقه مسئول و فرمانده مدیریت بحران منطقه است واحد‌ها و سازمان‌های تخصصی در همان سطح ملزم‌اند تحت نظر رئیس مدیریت بحران منطقه عمل کنند تا قانون اجرا و هدف قانون‌گذار تامین شود.
وی با اشاره به مسائل و مشکلات موجود از جمله گستردگی بافت‌های فرسوده، واقع شدن شهر روی گسل‌های لرزه‌خیز، کمبود گروه‌های امدادگر و تجهیزات تخصصی و در عین حال اهمیت شهر تهران می‌گوید: مدیران سطح مناطق باید از توانمندی‌های همدیگر مطلع شوند و برای مقابله با پیامد‌های زلزله‌های به نسبت شدید، طرح و برنامه داشته باشند و از برخورد انفعالی پرهیز شود.
رجب‌زاده با بیان12اولویت مصوب امسال سازمان، به طرح بهینه‌سازی ساختار مدیریت بحران در سطح مناطق، ایجاد این ساختار در سطح نواحی و ایجاد واحد‌های عملیاتی در محلات اشاره کرده و ادامه می‌دهد: تهیه بانک اطلاعات دربرگیرنده توانمندی‌ها و وضعیت موجود هر محله، ساماندهی و عملیاتی ساختن یکصد پایگاه موجود مدیریت بحران نواحی تهران، طراحی پایگاه‌های کوچک مدیریت بحران ویژه محلات، اجرای برنامه‌های آموزشی برای آگاهی مردم نسبت به آنچه باید قبل، حین و بعد از زلزله انجام دهند، تعیین سطح‌بندی جدید مدیریت بحران شهر تهران و تهیه طرح تخلیه امن و اسکان اضطراری برای تمامی 374 محله تهران از جمله برنامه‌های در دست طراحی و اجراست.
رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران میافزاید: در طرح پایلوت بهینه‌سازی ستاد‌های مدیریت بحران مناطق که در 6منطقه تهران، شامل هر منطقه یک ناحیه و هر ناحیه یک محله، آغاز شده است، شهرداری‌های مناطق و سازمان‌های تخصصی محور هستند و باید براساس ماموریت‌ها و شرح وظایف خود تقویت ساختار مدیریت بحران را در دستور کار قرار دهند تا نقاط ضعف و قوت و نیاز‌ها مشخص شود.
انتظار می‌رود با اجرای کامل این طرح یکی از مشکلات جدی پایتخت در حوزه پیشگیری و مدیریت بحران به‌شکلی اساسی حل شود. حضور در محلات و تلاش برای آماده‌سازی شهروندان اقدامی اساسی در جهت حل بحران‌های احتمالی ناشی از وقوع حوادث و سوانح طبیعی است.
از سوی دیگر ایجاد ستاد‌های مدیریت بحران در 22 منطقه تهران و زیر نظر شهرداران مناطق به‌عنوان روسای ستاد‌های مدیریت بحران با ترکیبی از سازمان‌ها و نهاد‌های مدیریت شهری و خدمات اضطراری از جمله شرکت‌های تامین کننده شریان‌های حیاتی چون آب، برق، گاز، اورژانس، هلال‌احمر، نیروی انتظامی، مخابرات و ... با عنوان اعضای این ستاد تجربه جدیدی در مدیریت شهری به شمار می‌آید که مسئولیت شهرداران مناطق را دو چندان می‌سازد. به این ترتیب شهردار منطقه علاوه بر آنکه در شرایط عادی محور و مرکز ارائه خدمات شهری با هماهنگی سازمان‌های دیگر منطقه است، در شرایط بحران و وقوع حوادث و سوانح قابل توجه نیز کماکان محور و در واقع فرمانده حادثه است. در حقیقت قانون‌گذار با پذیرفتن و دریافت نقش کلیدی و گستردگی خدمات شهرداری، مسئولیت و وظیفه هماهنگی، راهبری و فرماندهی حادثه را به شهردار تهران و به تبع آن شهرداران مناطق سپرده است که فعال‌ترین بخش مدیریت شهری هستند و مسئولیت آنها از سازمان‌ها و نهاد‌های دیگر متنوع‌‌تر است.
مهندس احمدی بافنده، شهردار و رئیس ستاد مدیریت بحران منطقه یک که منطقه‌‌اش در طرح پایلوت فعال‌سازی ستاد‌های مدیریت بحران قرار دارد در نشست ستاد مدیریت بحران این منطقه واقع در پایگاه ویژه مدیریت بحران ازگل می‌گوید: منطقه حتی در شرایط عادی مشکلات خود را دارد و با 150کیلومتر حریم و جاذبه گردشگری در ارتفاعات البرز، در حوزه امداد و نجات کوهستان بر اساس مصوبه شورای شهر اقدام کرده‌ایم و ایجاد ناحیه کوهستان و تمرکز امور در این حوزه از آن جمله است.
وی می‌گوید: در زمینه احداث محل فرود هلی‌کوپتر در پناهگاه کلکچال و بهره‌گیری از خدمات فدراسیون کوهنوردی نیز اقدامات خوبی انجام شده است اما برای مقابله با زلزله تلاش‌های بیشتری با توجه به تراکم جمعیت و وجود بخش‌هایی از منطقه در بافت فرسوده نیاز است. ضمن آنکه منطقه یک با مخاطره سیل در 7رود دره و خطر سقوط سنگ‌ها نیز مواجه است.
به گفته شهردار منطقه یک، منطقه یک از شمال و تا حدودی غرب به کوهستان محدود شده و بن‌بست است. ساختمان 5بیمارستان ضد زلزله نیست و حتی آرامگاه ندارد اما در پارک‌های موجود و در حال احداث مثل پارک مهرگان می‌توان محل اسکان اضطراری و سرویس‌های بهداشتی و خدمات مورد نیاز را پیش‌بینی کرد تا در زمان زلزله و تخلیه اضطراری به کارمان بیاید.
