که به 2دسته دارویی و غیر دارویی تقسیم می‌شوند که عبارتند از: الف)- روشهای غیر دارویی شامل سایکوپروفیلاکسی (لاماز، رفیکسولوژی ) ، تمرکز - ماساژ، موزیک - آروماتراپی، هومئوپاتی - گیاه درمانی، طب فشاری - طب‌سوزنی، تحریک الکتریکی عصب از راه پوست، استئوپاتی - هیپنوتیزم، ورزش، استفاده از گرما یا سرمای موضعی، گذراندن مراحل قبل از زایمان در وان آب گرم یا زایمان در آب، انتخاب وضع‌های مختلف زایمانی، بیوفیدبک - دعا - انرژی درمانی - آموزش - حمایت روحی، حمایت حین زایمان توسط همراه و... ب) -روشهای دارویی، شامل استنشاق هوشبرها، استنشاق انتونکس، داروهای عضلانی، داروهای وریدی، تزریق پوستی. بیش از 100روش طی 2قرن اخیر در دنیا برای تسهیل زایمان بدون درد یا کم درد استفاده شده و می‌شود که در آن میان تکنیک هیپنوتیزم و خود هیپنوتیزم به‌علت قدرت و گستردگی‌ای که در عالم ذهن دارد روز به روز بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
زایمان بی‌درد با هیپنوتیزم یا خودهیپنوتیزم، یک روش بسیار علمی و کاربردی است که به سهولت و ارزانی می‌تواند مورد استفاده بسیاری از خانم‌های باردار قرار بگیرد. برای انجام این کار، کافی است ، این قبیل افراد را با هیپنوتیزم یا خودهیپنوتیزم آشنا کرد تا زایمان بی‌درد یا کم‌دردی را انجام دهند. اگر خانم‌های بارداری که استعداد هیپنوتیزم‌پذیری متوسط یا خوبی دارند، با خودهیپنوتیزم و روشهای ایجاد بیدردی با آن، آشنا شوند، در خانه، درمانگاه یا بیمارستان، حتی بدون کمک هیپنوتیزور، می‌توانند زیر نظر پزشک یا ماما، خود را در شرایط بیدردی قرار دهند و وضع حمل کنند.
مطالعات و تحقیقات انجام شده در سال‌های اخیر ثابت کرده است که بیش از7۰درصد از زنان هر جامعه‌ای می‌توانند جهت کنترل عوارض بارداری (تهوع و استفراغ ماه‌های اول ) و تسکین دردهای زایمان از فواید تمرینات خودهیپنوتیزم بهره‌مند شوند از این‌رو توصیه می‌شود زنان جوانی که در سنین بارداری هستند قبل از حاملگی یا در ماه ششم بارداری نسبت به آموزش تمرینات فوق‌الذکر اقدام کنند تا زایمانی بسیار راحت و آرام را تجربه کنند. ترس از زایمان طبیعی و دردهای ناشی از آن و روش نادرست زایمان طبیعی در شرایط فعلی از عوامل اصلی روی آوری خانم‌های باردار به سزارین در ایران است. در حقیقت زایمان مادر در محیطی آرام و امن، اهرمی برای تبلیغ زایمان طبیعی است که امروزه در کشورهای پیشرفته روز به روز تمایل زنان باردار برای زایمان طبیعی به‌علت محاسن بسیار آن بیشتر و بیشتر می‌شود.
مصرف دارو
در تحقیقی که در بریتانیا بر روی 45زائو تحت هیپنوز صورت گرفت در 55درصد آنها از هیچ‌گونه دارویی برای تسکین دردهای مرحله اول و دوم استفاده نشده. این در حالی است در گروه تحت نظر این رقم تنها22 درصد گزارش شد.
در دو تحقیق ترکیبی دیگر روی 1000 تولد متوالی در850 زن حامله‌ای که تحت هیپنوز بودند این میزان عدم استعمال دارو 58 درصد اعلام شد. در 5 تحقیق دیگر این میزان به 60 الی 79 درصد رسید. تفاوتی که در این بین در نتایج مشاهده می‌شود به‌دلایل مختلفی است؛ یکی تبحر و تجربه هیپنوزکننده، دیگری خصوصیات اجتماعی، اقتصادی و متفاوت گروه‌های تحت بررسی اما
هر چه که باشد این میزان کمتر از 50 درصد نخواهد بود.
نرخ مداخله جراحی
در یک تحقیق انجام شده در ایالت فلوریدا که روی 42 مادر نوجوان صورت گرفت به‌دلیل شرایط جسمی خاص که این قبیل مادران دارند 22نفر آنها تحت تاثیر هیپنوتیزم نیاز به هیچ‌گونه مداخله جراحی پیدا نکردند یعنی تنها6/47 درصد آنها تحت عمل سزارین قرار گرفتند این در حالی است که در گروه 20نفره تحت کنترل 12نفر از آنها تحت عمل جراحی قرار گرفتند (60درصد). اما تفاوت محسوس‌تر در میزان سپری‌کردن زمان و هزینه‌های اقامت و درمان بیمارستانی بود در گروه اول تنها یک نفر بیشتر از 2روز را در بیمارستان سپری کرد (4/2درصد) در حالی‌که در گروه دوم این تعداد از 20 نفر به 8 نفر رسید (40درصد).
هارمون و هینان و تییر در سال 1990 در مطالعه‌ای که روی زنان اول‌زای تحت آموزش هیپنوز انجام دادند، متوجه شدند نمره آپگار آنها بالاتر رفته و استفاده از دارو نیز به‌شدت کاهش یافته است. در ضمن 84درصد از زنان تمایل خود را برای زایمان طبیعی نشان داده‌اند که این بالاترین نرخ تولد برای مادران اول‌زای به ثبت رسیده است.
افسردگی پس از زایمان
مک کارتی در سال1998 در تحقیقاتی که روی 600 زن حامله که تنها 5جلسه 30دقیقه‌ای تحت هیپنوز بودند انجام داد، مشاهده کرد هیچ‌گونه افسردگی پس از زایمان در آنها وجود ندارد. این در حالی است که در حالت معمول 10 الی 15 درصد زنان به افسردگی‌های پس از زایمان دچار می‌شوند. این مشاهدات نشان داد حتی یک مداخله ساده توسط هیپنوتیزور اثرات گسترده‌ای هم در بعد پزشکی و هم در بعد اجتماعی بر جای می‌گذارد.
انجمن پزشکی بریتانیا در سال1993 اعلام کرد یک‌چهارم از زنان حامله آن کشور از درمان‌های مکمل برای زایمان بهره می‌برند و بیش از یک قرن است که هیپنوتیزم برای زایمان در دنیا استفاده می‌شود. مطمئنا اگر آمارهای سال 2010 منتشر می‌شد با توجه به آگاهی مادران این رقم هم اکنون به حداقل 50درصد نیز می رسید.
