اطلس انرژی‌های پاک در ایران

برای نمونه کشورهای عضو اتحادیه اروپا برای تولید 12 درصد برق مورد نیاز در سال 2010 از طریق انرژی‌های نو هدف‌گذاری کرده‌اند.

در کشور ما نیز استفاده از انرژی‌های نو از حدود 15 سال پیش با تشکیل سازمان انرژی‌های نو ایران (سانا) وارد مرحله تازه‌ای شد. این سازمان در گام نخست استفاده از انرژی باد و خورشید را در اولویت برنامه‌های خود قرار داد. این گزارش علاوه بر معرفی انرژی‌های نو، شما را با توزیع جغرافیایی طرح‌های مرتبط با هریک از انواع انرژی آشنا می‌کند.

انرژی خورشیدی

با بهره گرفتن از خورشید که بزرگ‌ترین منبع انرژی جهان به شمار می‌آید، می‌توان به انرژی پاک، ارزان و بی‌پایانی دست یافت که در بیشتر مناطق زمین قابل استحصال است. برای مثال، در بیشتر مناطق ایران از 365 روز سال به‌طور میانگین 300 روز آفتابی است. محدودیت منابع فسیلی و پیامدهای حاصل از تغییرات زیست‌محیطی و آب و هوایی جهانی، فرصت‌ مناسبی برای رقابت انرژی خورشیدی با سوخت‌های فسیلی ایجاد کرده است.

سامانه‌های انرژی خورشیدی، مبتنی بر فناوری‌های جدیدی است که برای تامین گرما، آب گرم، الکتریسیته و حتی سرمایش منازل مسکونی، مراکز تجاری و صنعتی به‌کار می‌رود. تولید انرژی خورشیدی به 2بخش نیروگاه‌های حرارتی و کاربردهای غیرنیروگاهی تقسیم می‌شود.

به‌طور کلی، یک نیروگاه خورشیدی شامل تاسیساتی است که انرژی تابشی خورشید را جمع و با متمرکز کردن آن، درجه حرارت‌ بالا ایجاد می‌کند. انرژی جمع‌آوری شده از طریق مبدل‌های حرارتی، توربین ژنراتورها یا موتورهای بخار به انرژی الکتریکی تبدیل می‌شود.

انرژی زمین گرمایی

انرژی زمین‌گرمایی به انرژی حرارتی موجود در پوسته جامد زمین گفته می‌شود. این انرژی در نواحی شناخته شده آتشفشانی و زلزله‌خیز که دارای شکستگی‌ها و گسل‌های فراوانی هستند، از تمرکز بیشتری برخوردار است. به‌طور کلی هرچه از سطح زمین به سمت عمق پیش برویم، درجه حرارت افزایش می‌یابد و به‌طور متوسط به ازای هر 100 متر عمق، 3 درجه سانتی‌گراد دما بالا می‌رود. در ایران نیز با مطالعات انجام شده از طریق چاه پیمایی، 14 منطقه مستعد تعیین شده که از این میان فقط در یک منطقه اکتشاف با حفر 3 حلقه چاه، ظرفیت تولید انرژی معادل 250 مگا وات به‌دست آمده است. 

انرژی زیست توده

زیست توده شامل تمام موادی در طبیعت می‌شود که در گذشته نزدیک جاندار بوده یا بخشی از پیکر یک جاندار به شمار می‌رفته است. همچنین انرژی‌هایی که از فعالیت موجودات زنده و زایدات یا ضایعات آنها به دست می‌آید، انرژی زیست توده به شمار می‌رود. به عبارت ساده‌تر، زیست توده، تمامی اجزای قابل تجزیه زیستی از محصولات، فاضلاب‌ها و زایدات کشاورزی (مواد گیاهی و حیوانی)، صنایع جنگلی و دیگر صنایع مرتبط را شامل می‌شود. نخستین استفاده از این انرژی به زمانی باز می‌گردد که انسان اولیه آتش را شناخت و برای روشن نگاه داشتن آن از چوب و برگ خشک درختان به‌عنوان سوخت استفاده ‌کرد.
البته قابلیت‌های زیست توده فقط در تولید حرارت نیست و از این نوع انرژی در تولید سرما، سوخت‌های مورد نیاز برای حمل‌ونقل و تولید انرژی الکتریکی نیز استفاده می‌شود. 

انرژی باد

استفاده از انرژی باد در مقایسه با سایر منابع انرژی نو در بسیاری از کشورهای جهان رایج‌تر است. بهره‌گیری از فناوری توربین‌های بادی می‌تواند انتخابی مناسب در مقایسه با سایر منابع انرژی تجدید پذیر باشد، زیرا نصب توربین‌های بادی به نسبت تجهیزات لازم برای به دست آوردن دیگر صورت‌های انرژی، مقرون به صرفه‌تر است. در توربین‌های بادی، انرژی جنبشی باد به انرژی مکانیکی و سپس به انرژی الکتریکی تبدیل می‌شود.

در ایران نیز با توجه به‌وجود مناطق بادخیز، ساخت آسیاب‌های بادی از گذشته‌های دور رایج بوده است. مطالعات و محاسبات انجام شده در زمینه تخمین توان انرژی موجود در انرژی باد در کشور نشان داده‌ که فقط در 26 منطقه از کشور ظرفیت اسمی حدود 45 سایت، با در نظر گرفتن بازده کلی 33 درصد، در حدود 6500 مگاوات خواهد بود. این درحالی است که اکنون ظرفیت اسمی کل نیروگاه‌های برق کشور، 34 هزار مگاوات است.