با اسحاق جهانگیری، وزیر اسبق صنایع و معادن گفت‌وگو کرده‌ایم.
- تشکیل بنگاه‌های مالی و اقتصادی بزرگ براساس لایحه قانون برنامه پنجم توسعه با انتقادبرخی نمایندگان مجلس همراه شد. ایجاد چنین بنگاه‌هایی با توجه به شرایط اقتصادی کشور تا چه حد ضروری است؟
اگر تشکیل چنین بنگاه‌هایی توسط دولت مد نظر باشد یا اینکه مقرر شده تا شرایطی فراهم شود که نهادهای عمومی دولت به‌دلیل پشتوانه اقتصادی و مالی که دارند اینگونه بنگاه‌ها را ایجاد کنند، این موارد خلاف سیاست‌های ابلاغی اصل 44 قانون اساسی است.
با وجود این تشکیل بنگاه‌های مالی و اقتصادی بزرگ ضرورت انکارناپذیر اقتصاد هر کشور است چرا که بنگاه‌های بزرگ نقش لکوموتیو پیش‌برنده در اقتصاد را دارند. به همین دلیل اگر در اقتصادی بنگاه‌های بزرگ وجود نداشته باشند بنگاه‌های کوچک به تنهایی قادر به شکل‌گیری یا ادامه فعالیت نیستند بلکه بنگاه‌های کوچک باید سرویس‌دهنده و تامین‌کننده قطعات مورد نیاز بنگاه‌های بزرگ اقتصادی باشند.
طی سال‌های اخیر اشتباهی در بین برخی مسئولان سیاسی متداول شد که براساس آن فکر کردند به جای ارائه راه‌حل‌های درازمدت برای اشتغال، با حمایت از واحدهای کوچک و مخالفت با واحدهای بزرگ از طریق موضع‌گیری‌های منفی و حذف منابع مالی بنگاه‌های بزرگ به فکر چاره‌جویی برای رفع این مشکل باشند. این در حالی است که نباید حمایت از بنگاه‌های کوچک به قیمت از بین بردن بنگاه‌های بزرگ باشد چرا که این دو در کنار یکدیگر قادر به تشکیل اقتصادی بزرگ و توانا هستند و بدون وجود بنگاه‌های بزرگ نمی‌توان بنگاه‌های کوچک را تشکیل یا رونق داد.
- آیا ظرفیت‌های شکل‌گیری بنگاه‌های بزرگ در کشور وجود دارد؟
اکنون بخش خصوصی توانایی لازم برای ایجاد واحدهای بزرگ را دارد، با این روند علاوه بر اینکه دولت نباید در ایجاد بنگاه‌های بزرگ نقش محوری داشته و از سوی دیگر تشکیل این بنگاه‌ها ضرورتی انکارناپذیر است، این نکته نیز باید مد نظر قرار گیرد که در همه کشورهای دنیا بنگاه‌های بزرگ، بزرگ متولد نمی‌شوند و بخش خصوصی بدون هیچ فعالیتی واحد بزرگ چند صد میلیون دلاری را تشکیل نمی‌دهد بلکه بخش خصوصی با ایجاد واحدهای کوچک و در یک دوره زمانی، بنگاه‌های بزرگ را با بهبود توانایی مالی و دسترسی بهتر به بازار شکل‌‌می دهند.
این در حالی است که در کشورمان بنگاه‌های بزرگ دولتی یا شبه دولتی از همان ابتدا به شکل واحدهای بزرگ متولد شده و به همین دلیل در ادامه کار برای توسعه فعالیت‌های خود با مشکل مواجه می‌شوند. موضع‌گیری منفی و تامین نشدن منابع مالی بنگاه‌های بزرگ از جمله مشکلات رونق این بنگاه‌ها در سال‌های گذشته بوده و باید متناسب با ظرفیت تولید این بنگاه‌ها نهادهای بزرگ مالی نیز تشکیل شود اما طی سال‌های اخیر در واحدهای بزرگ سرمایه‌گذاری چندانی صورت نگرفته و اکنون با مشکلات جدی مواجه شده‌ایم. باید شرایطی فراهم شود که بخش خصوصی بتواند واحدهای بزرگ را در اقتصاد کشور ایجاد کرده و دولت نیز با سیاستگذاری، تامین منابع مالی و حمایت‌های لازم بخش خصوصی را یاری کند.
- آیا در شرایط تحریم، ایجاد بنگاه‌های بزرگ قادر به پرکردن خلأ بین‌المللی اقتصاد ایران خواهد بود؟
وقتی از تحریم بحث می‌شود نمی‌توان چندان از راهکارهای اقتصادی دم زد؛ این اتفاق افتاده به معنای آن نیست که تسلیم شرایط شویم بلکه باید به‌دنبال راهکارهای مطلوب در شرایط سخت باشیم. دسترسی به بازارهای مالی بین‌المللی از جمله پیش‌نیازهای اصلی تشکیل بنگاه‌های بزرگ است که با شرایط تحریم این دسترسی‌ها سخت‌تر شده است اما دولت باید راه حلی برای رفع این مشکلات بیندیشد.
