کتاب گرانسنگ الغدیر علامه شهیر مرحوم امینی و کتاب حماسه غدیر دانشمند ارجمند محمدرضا حکیمی از جمله این منابع معتبر بوده و صدها کتاب و هزاران مقاله در این باب نگاشته شده که محل مراجعه اهل تحقیق است. در اینجا فقط به یک نکته قابل تأمل به‌عنوان تبرک و تیمن از کلام حضرت مولی الموحدین علی‌ابن ابیطالب(ع) اشاره می‌کنم. در اندیشه سیاسی امیرالمومنین(ع) یکی از نکات برجسته، موضوع حق و تکلیف متقابل والی و مردم است که راهنمای عمل بسیار مناسبی برای مدیران جامعه، از جمله مدیریت شهری است.
حضرت امیر در خطبه 216 نهج‌البلاغه در باب حکومت و حق حاکم و حقوق مردم می‌فرمایند: بزرگ‌ترین حقی که خداوند در عالم جاری کرده است حقی است که مردم بر والیان و والیان بر مردم دارند. امروزه درنظریه مدیریت خصوصا مدیریت شهری فقط بر حقوق شهروندان تاکید نمی‌شود بلکه بر تکالیف شهروندان هم تاکید می‌شود.
اگر شهروندان به تکالیف و وظایف خود در قبال مدیریت شهر عمل کنند، حقوق متقابل مدیران و شهروندان در مجرای صحیح قرار می‌گیرد. نتیجه این تعامل و مشارکت،داشتن شهری آباد، سالم، با نشاط و توسعه یافته در همه زمینه‌ها خواهد بود. این امر در ادامه کلام حضرت امیر نیز اینگونه بیان شده است: «هنگامی که رعیت (شهروند) حق والی را ادا کند و والی حق رعیت را بگزارد، حق عزت می‌یابد، قواعد دین برقرار می‌شود و نشانه‌های عدل، اعتدال می‌یابد و راه سنت‌های صحیح هموار می‌گردد» (نهج‌البلاغه خطبه 126 ترجمه دکتر شهیدی)
2ـ از سوی سازمان بهداشت جهانی سال 2010 به‌عنوان سال شهرنشینی و سلامت با شعار 1000 شهر، 1000 زندگی نامیده شده است. به همین مناسبت مرکز توسعه سلامت سازمان بهداشت جهانی مستقر در شهر کوبه ژاپن، از سازمان‌های بین‌المللی شهری، مسئولان دولتی، شهرداران، دانشمندان و کارشناسان ارشد سلامت بیش از 100 کشور جهان دعوت به عمل آورد تا به‌منظور تبادل تجربیات، ارائه راهکارها و تنظیم بیانیه اجرایی در جهت تقویت سلامت شهری در اجلاس 3روزه‌ای که در شهر کوبه ژاپن برگزار می‌شد، شرکت نمایند. متأسفانه شهردار تهران به دلایل کاری نتوانستند در این اجلاس شرکت کنند و اینجانب به همراهی آقای دکتر نیکنام قائم مقام وزیر بهداشت در امور بین‌الملل و دکتر گلمکانی مدیرکل سلامت شهرداری در این اجلاس شرکت کردم.
3- اینجانب در روز اول اجلاس تحت عنوان «بررسی تقویت نظام‌های سلامت شهری» سخنرانی کردم. در این سخنرانی 2موضوع را مورد بحث قرار دادم؛ اول، رویکرد محله محوری در تمام سطوح و دوم، رویکرد مشارکت مردم در تمام فعالیت‌ها و در چارچوب این دو رویکرد، برنامه‌ها، اهداف و چشم‌انداز فعالیت‌های شهرداری در حوزه سلامت برای حضار ترسیم شد. همچنین این موضوع مورد تاکید قرار گرفت که در جمهوری اسلامی ایران، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی متصدی تأمین و ارتقای سلامت شهروندان است اما با توجه به چالش‌های ارائه خدمات سلامت در شهر بزرگی مانند تهران، شهرداری با تاسیس خانه‌های سلامت در 374 محله تهران و به‌کارگیری بیش از 2 هزار سلامت و 20هزار داوطلب سلامت برنامه‌های پوششی سلامت شهروندان را به اجرا گذاشته است.
3 ـ سنجش عدالت در شهر از دیگر مباحثی بود که در این اجلاس به آن پرداخته شد. سازمان بهداشت جهانی همزمان با پروژه‌های متعدد مطالعاتی سلامت در شهرداری تهران، پروژه urban heart که اصالتا در همین مرکز (کوبه) طراحی و به‌صورت آزمایشی در سال 2008 در 3 شهر دنیا از جمله تهران به کار گرفته شد، در تلاش است تا الگویی با کاربری آسان برای 2منظور زیر در اختیار سیاستگذاران و تصمیم‌گیران در سطوح محلی و منطقه‌ای قرار دهد:
ـ تعیین تفاوت‌های زندگی بهینه میان ساکنان مناطق نابرخوردار با سایر مناطق شهری.
ـ اتخاذ راهبردها، مداخلات و اقداماتی که برای کاهش نابرابری‌ها میان مردم ساکن در مناطق مختلف یک شهر می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
برای این منظور شاخص‌های 65 گانه در 6 حیطه فیزیکی، اجتماعی، اقتصادی، سلامت، تغذیه و حکمرانی در تهران و با حضور تمامی سازمان‌های ذیربط تدوین شد و در یک تحقیق میدانی وسیع در سال2008 مورد سنجش قرار گرفت. نتیجه این مطالعه بزرگ به‌صورت ماتریس و نقشه و گراف‌های بسیاری در اختیار مدیران شهری گذاشته شد تا پایه‌ای برای توزیع بودجه مناطق باشد.
ماتریس عدالت شهری، مقایسه وسیع عملکرد بین شهرها یا مناطق شهری و تعیین مولفه اثربخشی در حیطه‌های سیاست و برنامه‌های عملیاتی را ارائه می‌کند. این ماتریس برای هدایت سیاست‌های محلی یا منطقه‌ای و مداخلات راهبردی و برای تمرکز حمایت‌های ملی بر ضعف‌های اختصاصی در سطوح محلی به کار می‌رود.
این نمایشگر می‌تواند مرجعی برای بیان عملکرد مدیران شهری به تفکیک مناطق و در سطح ملی در مقایسه با شهرهای دیگر باشد. برای مثال از میان ماتریس‌های متعددی که از نتایج طرح سنجش عدالت در شهر تهران تولید شد، ماتریس اجتماعی نشان می‌دهد که در مناطق جنوبی تهران شاخص‌های اجتماعی و برخی اجزای سرمایه اجتماعی وضعیت نامناسب تری دارند؛ درحالی‌که ماتریس اقتصادی، نابرابری در وضعیت اقتصادی مناطق مختلف تهران را نشان می‌دهد.
توجه به سلامت روان در شهرها نیز یکی از وظایف مدیریت سلامت شهری است به‌ویژه آنکه ساکنان مناطق مختلف با ضریب متفاوتی از مشکلات سلامت روان رنج می‌برند که لازم است در تعمیم و توسعه عدالت شهری و نزدیکی شمال و جنوب و غرب و شرق شهر اقدام اساسی شود. خوشبختانه رویکرد و اهتمام شهردار محترم بر ضرورت عدالت در شهر برگرفته از سیره نبوی و عدالت علوی است و شهروندان عزیز در شهر شاهد اختصاص و توزیع منابع و اقدامات عمرانی، خدماتی، فرهنگی و اجتماعی به‌صورت گسترده در جهت نزدیکی و برخورداری همه مناطق به‌صورت متوازن و عادلانه هستند.
این رویکرد مدیریت شهری در توزیع عادلانه امکانات شهری در گستره شهر مورد توجه اجلاس قرار گرفت و اقدامات مدیریت شهر در زمینه سلامت شهری نیز به‌عنوان یک تجربه موفق مورد تاکید اجلاس بود. توجه مجامع جهانی به فعالیت‌های شهرداری کلانشهر تهران بر مسئولیت مدیریت شهری در قبال شهروندان و ارتقای سطح کیفی و کمی خدمات خواهد افزود. متقابلا شهروندان نیز باید به وظایف و تکلیف خود در مقابل مدیریت شهری عمل کنند تا به‌قول صاحب عید غدیر در نتیجه رعایت این حقوق متقابل عدالت بنیان گیرد و از آن، همه برخوردار شوند. به امید روز ظهور عدالت گستر مطلق، آنکه از غدیر تا ظهور در انتظار او هستیم.
