هوای تحریریه زیاد سرد نیست، اما آن بیرون آدم‌ها تند تند راه می‌روند و در هوای آلوده زمستانی نفس می‌کشند.
آسمان خیابان آفریقا چندان آبی نیست؛ خاکستری شده. همکاران در حال گفت‌وگو درباره آلودگی هوا هستند: «دود است؟ نه. مه است.»
- چه‌قدر آلوده!
نه. انگار زمستان آلوده‌ای است. سخت نفس می‌کشیم. طبق آمار، سه میلیون خودرو در تهران وجود دارند که از این تعداد، سالانه تنها 500 هزار خودرو، آن هم یک بار برای معاینه فنی، اقدام می‌کنند. بانک جهانی هم آمار تأسف‌برانگیزی را ارائه می‌کند: «خسارات آلودگی هوا در ایران از 1/7 میلیارد دلار در سال 2001 به 8 میلیارد دلار در سال 2006 رسیده که این رقم تا ده سال آینده به 16 میلیارد دلار افزایش پیدا می‌کند.»
مجری طرح کاهش آلودگی هوای تهران در همین رابطه از درصد بالای آلودگی هوا از طریق مصرف بنزین می‌گوید: «89 درصد آلودگی هوای تهران به دلیل مصرف بنزین توسط خودروهای سبک است که این رقم عامل ایجاد 41 میلیون تن گاز گلخانه‌ای در سال است که البته این رقم علاوه بر 16 تن ذرات لاستیک و 7 تن آزبست لنت ترمزهاست!»
اما رشیدی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، عقیده دارد که این شرکت تا به حال فعالیت‌های زیر را در زمینه سوخت خودروها انجام داده است: «اصلاح کیفیت سوخت‌های قبلی و استفاده از سوخت‌های گازی جایگزین.»
امی که مجری طرح کاهش آلودگی هوای تهران است، عقیده دارد که باید از تردد خودروهای دودزا جلوگیری شود و بر اساس مواد 4 و 5 قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا، تردد این خودروها ممنوع است.
بر همین اساس، سازمان حفاظت محیط‌زیست طبق قانون جلوگیری از آلودگی هوا و آیین‌نامه‌های آن، از ابتدای سال 79 اقدام به کنترل آلودگی همه خودروهای تولیدی کرده است.
همچنین برای حل مشکل خودروهای فرسوده، به‌خصوص جلوگیری از انتشار منوکسید‌کربن ناشی از این خودروها، اقدام به «استفاده از مبدل کاتالیزوری، تعمیر و بهسازی خودروها و از رده خارج کردن خودروهای فرسوده» کرده است.
پرسشی که در اینجا پیش می‌آید، این است که مگر خروج موتورسیکلت‌ها و مینی‌بوس‌های فرسوده چه‌قدر در کاهش آلودگی هوا مؤثر است؟
امی، مجری طرح کاهش آلودگی هوا می‌گوید که خروج کامل موتورسیکلت‌های دو زمانه و مینی‌بوس‌های فرسوده تنها نیم درصد در کاهش آلودگی هوای تهران مؤثر بوده، در حالی که طرح جامع معاینه فنی خودروها حدود 20 درصد در کاهش آلودگی هوای پایتخت تأثیر دارد.
در این میان، شرکت کنترل کیفیت هوای تهران برنامه‌های خود در این راستا را «ایجاد مراکز معاینه فنی خودرو با کمک خودروسازان و برنامه برای معاینه خودروهای سنگین و برنامه‌ریزی‌های لازم برای جلوگیری از تردد خودروهای سبک» معرفی کرده بود.
اما اخیراً رشیدی، مجری طرح، گفته است که در این طرح، خودروهای فرسوده و غیرفرسوده تهران، می‌توانند با تعویض قطعات موتور به استانداردهای آلایندگی یورو 2 برسند، اما با وجودی که در سال گذشته سازمان مدیریت موافقت خود را با اجرای این طرح اعلام کرده است، متأسفانه تاکنون بودجه‌ای به آن اختصاص نیافته است؛ همچنین علی‌رغم این‌که امکانات معاینه فنی سه میلیون خودرو وجود دارد، اما تاکنون این امر محقق نشده است.
با توجه به خطرات مرگبار آلودگی هوا که می‌تواند سلامت جسمی، روحی و روانی شهروندان را دچار مشکل کند، اختصاص نیافتن بودجه برای اجرای این طرح، چندان قابل قبول نیست.
شاید جالب باشد که بدانید آلودگی هوا می‌تواند باعث کاهش دقت بینایی‌تان شود، توان کاری‌تان را کم کند و شما را به انواع بیماری‌های قلبی، ریوی و عصبی مبتلا کند.
شرکت کنترل کیفیت هوا در سال 1372 تأسیس شده است و تاکنون توانسته دو پروژه بزرگ بین‌المللی در زمینه آلودگی هوای تهران را به انجام برساند.
اما امسال دفتر طرح جامع کاهش آلودگی هوای تهران با فراز و نشیب‌های زیادی روبه‌رو بود؛ چرا که از سویی برخی از ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوای تهران در نقاط پرتردد شهر دچار اختلال شده بودند و از سوی دیگر دفتر طرح جامع از عدم تخصیص بودجه برای اجرای طرح گله‌مند بود؛ تا جایی که کار به استعفای مجری طرح، فتح‌الله امی، منجر شد و دفتر طرح تا آستانه تعطیلی هم پیش رفت.
البته استعفای او هیچ‌گاه پذیرفته نشد، اما شرکت کنترل کیفیت هوا همچنان به اثرات مهلک یک میلیون و 645 هزار تن آلاینده که از منابع متحرک به هوای تهران وارد می‌شوند، تأکید و محورهای ضروری کاهش آلودگی هوا را این‌چنین تقسیم‌بندی می‌کند: «توسعه فضای سبز، کنترل وسایل نقلیه از طریق جایگزینی وسایل نقلیه عمومی به‌جای وسایل نقلیه شخصی و خروج خودروهای فرسوده، کنترل صنایع از طریق احداث صنایع در خارج از شهر، تغییر در سوخت صنایع، تغییر در مراحل عملیات تولید محصول نهایی و نصب دستگاه‌های کنترل مواد آلاینده در قسمت‌های مورد نیاز فرآیند تولید.»
ظهر شده است. باید گزارش را تحویل دهم. آفتاب از پنجره افتاده است روی برگه گزارشم. اما هنوز آسمان آبی نیست. رنگ جدید آسمان، خاکستری روشن. شهر آلوده است.
