رینیت آلرژیک بیماری‌ای است که این روزها میهمان خانه خیلی از مردم به‌خصوص در شهرهای بزرگ و از جمله تهران شده و آمار مراجعه‌کنندگان به مراکز درمانی و متخصصان ریه و داخلی را افزایش داده است. اما مشکل عمده در مورد رینیت آلرژیک باورهای غلط در مورد آن است و اینکه بسیاری از مبتلایان هنوز فرق آن را با سرماخوردگی یا آسم نمی‌دانند. همین باور غلط هم باعث گرایش آنها به سوی درمان‌های خودسرانه و حتی داروهای آنتی‌بیوتیک شده است.
دکتر شهرام فیروزبخش، فوق‌تخصص بیماری‌های ریه و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران در مورد بیماری آلرژی به همشهری می‌گوید: این بیماری یک استعداد ذاتی در برخی از افراد و در واقع واکنش به محرک‌های محیطی است که این واکنش می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد. مثلا در فردی به‌صورت عطسه و آبریزش بروز می‌کند و در برخی از افراد هم سینوس‌ها را درگیر می‌کند یا با بروز تنگی نفس ویا خس‌خس سینه همراه است. پس این بیماری به‌صورت علائم بیماری‌های مختلف تظاهر می‌کند. هر کدام از این تظاهرات، درمان‌های خاص خودشان را دارند ولی به گفته دکتر فیروزبخش جنبه مشترک در تمام آنها این است که فرد باید از تماس با آلرژن‌ها و مواد تحریک‌کننده پرهیز کند. البته این مواد تحریک‌کننده گاهی در محیط خانه‌ها هم پیدا می‌شود که کنترل آنها مشکل‌تر است ولی به‌طور کلی اگرچه داروهای مختلفی برای این بیماری در نظر گرفته شده‌اند، در موارد خیلی شدید در مورد این بیماران از واکسیناسیون و حساسیت‌زدایی استفاده می‌شود.
دکتر روزبه نقشین، فوق‌تخصص بیماری‌های ریه نیز در گفت‌وگو با همشهری اینطور توضیح می‌دهد:بیماری آلرژی جلوه‌های مختلف دارد. از یک سو کهیر و اگزمای پوست، خارش چشم و مشکلات تنفسی به‌عنوان نشانه‌های این بیماری است.اما وقتی صحبت از آلرژی می‌کنیم، بیشتر علائم مربوط به رینیت آلرژیک را در نظر داریم که در فصول مختلف سال به‌خصوص بهار شیوع دارد.
به عقیده این فوق‌تخصص بیماری‌های ریه، در مورد علائم این بیماری باید گفت که تنوع علائم در بیماران و در سنین مختلف متنوع است و طیف وسیعی دارد. از سویی عده‌ای از بیماران عطسه‌های مکرر، احساس گرفتگی بینی، آبریزش بینی، خارش پشت حلق و ترشحات پشت حلق را به‌عنوان مهم‌ترین علائم مطرح می‌کنند و از سوی دیگر عده‌ای نیز علائم دیگری مثل خارش و آبریزش چشم، سردرد در ناحیه پیشانی، گونه و پشت کره چشم، کاهش حس بویایی و گاهی بوی بد دهان را عنوان می‌کنند.
2مشکل فراموش شده!
«این بیماری زمانی هم ممکن است با سرفه توأم باشد و اگر علائم رینیت آلرژیک توأم با آسم باشد همراه با خس‌خس سینه، احساس خستگی در زمان فعالیت، محدودیت در زمان ورزش و حساس شدن ریه به بوی مواد شیمیایی و گرد و خاک و گرده گیاهان خواهد بود.»
وی می‌افزاید: نکته مهم در مورد این بیماری 2 شکایتی است که کمتر به آن پرداخته می‌شود و خانواده بیماران باید به آن توجه بیشتری کنند؛ یکی مشکل خرخر کردن است. این عارضه در سنین مختلف در افراد مبتلا به آلرژی و در فصولی که بیماری شدید می‌شود بروز می‌کند یا اگر حتی فرد در طول سال مشکل خرخر دارد، در این دوره بیشتر خواهد شد. نکته دیگر هم احساس ضعف و خستگی و خواب آلودگی است که به‌عنوان یک باور غلط عمومی خیلی از مردم این احساس را منسوب به خواص بهار می‌کنند، درحالی که این عارضه به‌علت رینیت آلرژیک است که با درمان و پیشگیری همه این علائم می‌توانند تا حد زیادی تخفیف یابند.
فرق آلرژی با سرماخوردگی
«افراد مبتلا به سرماخوردگی معمولا بر عکس آلرژی، در فصول پاییز و زمستان درگیر این بیماری می‌شوند و علاوه بر علائمی که در آلرژی به آن اشاره شد، نشانه‌های دیگری مثل تب خفیف یا احساس درد و کوفتگی در عضلات و بی‌اشتهایی را بیان می‌کنند.»
دکتر نقشین در ادامه اینطور توضیح می‌دهد: مدت علائم هم در سرماخوردگی بسته به نوع ویروس بین 3 تا 10 روز است و بعد از آن علائم سپری می‌شود، در حالی که در مبتلایان به آلرژی در اغلب موارد این علائم تا 6 هفته یا حتی بیشتر ادامه دارد. علاوه بر تمام اینها نشانه‌هایی مانند عطسه، خارش چشم و خارش سقف دهان قویا به نفع آلرژی و به ضرر تشخیص سرماخوردگی ویروسی است.
نکته مهم دیگری که این فوق‌تخصص بیماری‌های ریه به آن اشاره می‌کند این است که بسیاری از افراد مبتلا به آسم به‌دلیل افزایش گرده گیاهان در فصل بهار ممکن است علائم‌شان دوچندان شود اما توجه به این موضوع مهم است که حدود نیمی از بیماران مبتلا به آسم همزمان از رینیت آلرژیک هم رنج می‌برند. در اینجا پزشک است که با اخذ تاریخچه دقیق بیماری و معاینه بیمار و انجام آزمون‌های تشخیصی مناسب تصمیم خواهد گرفت که آیا فقط باید آسم درمان شود یا همزمان درمان رینیت آلرژیک هم باید صورت پذیرد؟
درمان آلرژی
درمان رینیت آلرژیک اغلب به‌صورت ریشه‌کن‌کردن کامل بیماری میسر نیست. دکتر نقشین در این باره می‌گوید: این بیماری در سال‌های اوایل دبستان و در سنین بلوغ بیشترین شیوع را دارد و بین 20 تا 40سالگی با دوره‌های چندساله شدت و ضعف همراه خواهد بود و غالبا هم پس از 40سالگی به‌طور جدی از شدت علائم کاسته خواهد شد. نکته مهم این است که به‌دلیل اینکه در اطراف ما گرده‌های گیاهان، اسپر قارچ‌ها و در محیط داخل منزل ریز حشرات خانگی به وفور وجود دارد، نمی‌توان از بیماران خواست که به‌صورت کامل از تماس با این تحریک‌کننده‌ها اجتناب کنند.
در این حالت برای کنترل آلرژی‌های خفیف که معمولا بین 6 تا 8 هفته در فصل بهار فرد را آزار می‌دهند، تجویز آنتی‌هیستامین‌های خوراکی توسط پزشک صورت می‌پذیرد. «در مواردی که شدت علائم بیشتر باشد و به‌ویژه در افرادی که به‌مدت طولانی‌تری در طول فصل بهار یا حتی در تمام ماه‌های سال از این بیماری رنج می‌برند، تجویز اسپری‌های کورتون‌دار داخل بینی صورت می‌گیرد که اگر نظر پزشک و در دوز مناسب تجویز شود، غالبا هیچ عارضه مهم و نگران‌کننده‌ای ندارد و حتی در کودکان بالای 4 سال نیز انواع مناسب آن در کشور موجود است.»
دکتر نقشین با اشاره به اینکه این دارو به‌صورت پیوسته و روزانه یک یا 2 بار برای بیماران تجویز می‌شود، خاطرنشان می‌کند: نکته بسیار مهم این است که به بیماران تذکر داده می‌شود که به‌هیچ عنوان در زمانی که علائم بیماری شدید است به‌صورت سرخود آمپول‌های کورتون‌دار کوتاه‌اثر یا طولانی‌اثر را تزریق نکنند، چون اگرچه نشانه‌های بیماری هفته‌ها تسکین چشمگیر می‌یابد اما عوارض درازمدت اجتناب‌ناپذیری را به بیمار تحمیل می‌کند. در عین حال در مورد تجویز بی‌رویه و بدون بررسی تخصصی داروی مونته لوکاست و داروهای مشابه آن‌که در سال‌های اخیر تجویز آن به بیماران شایع شده، توصیه می‌شود که تجویز این دارو فقط توسط پزشک مجرب و درصورت عدم‌پاسخ مناسب بالینی به درمان‌های اولیه باشد.
