دارو، نقش مهمی در پروسه درمانی یک بیماری ایفا می‌کند و در مورد عمده بیماری‌ها می‌توان گفت که بار اصلی درمان با دارو است. بنابراین با گسترش علم پزشکی، پیچیدگی‌های استفاده از دارو‌ها هم گسترده‌تر می‌شود. باید توجه داشت که در حال حاضر بسیاری از کشورهای پیشرفته هزینه بالایی را در صنعت داروسازی، که در واقع یکی از شاخصه‌های پیشرفت یک کشور محسوب می‌شود صرف می‌کنند. همچنین با توجه به عوارض، محدودیت‌ها و هزینه‌های جراحی، هدف بسیاری از محققان جایگزین‌کردن دارودرمانی با جراحی است.
مشهود است که هر دارویی همراه با اثرات درمانی مفید، از عوارض دارویی و هزینه‌های ناشی از خود دارو یا کنترل عوارض احتمالی آن را هم شامل می‌شود. بنابراین کاربرد مناسب دارو، نقش قابل توجهی در بهبود بیمار و همچنین کاهش عوارض و هزینه‌های وی دارد. هر چند شاید در نگاه اول، هزینه‌های دارویی یک بیمار بستری در کنار سایر هزینه‌های مربوط مثل پروسه‌های جراحی، هزینه بستری و پاراکلینیک چندان مورد توجه نباشد، ولی با بررسی بیشتر می‌توان دریافت که گاهی برای یک بیمار- به‌خصوص در موارد بستری در بخش مراقبت‌های ویژه- هزینه دارویی سرسام‌آور است. گذشته از آن در بسیاری از بیماران به‌خصوص افراد مسن یا دارای چندین نوع بیماری همزمان، استفاده از چندین دارو به علت بیماری‌های مختلف (سرپایی یا بستری)، می‌تواند موجب افزایش ریسک تداخل دارویی شود.
گاهی می‌توان با کمی دقت و در نظر گرفتن جنبه‌های مختلف بیماری از بسیاری از هزینه‌های زائد کاست یا عوارض و تداخلات احتمالی را مانع شد. با توجه به مباحث مطرح شده، حدود 40 سال پیش در ایالات متحده آمریکا، رشته داروسازی بالینی به‌عنوان یکی از شاخه‌های تخصصی داروسازی ایجاد شد که تا حد زیادی در رسیدن به اهداف خود موفق بوده است. در ایران از حدود 16 سال پیش، برای نخستین بار این رشته تخصصی پا گرفت. در واقع داروسازی بالینی کاربردی کردن علوم دارویی در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی با رویکرد بالینی و ارتباط مستقیم با بیمار است.این علم کمک شایانی به انتخاب صحیح دارو برای بیمار، کاهش هزینه‌های زائد، جلوگیری از تداخلات دارویی، مصرف و تجویز منطقی دارو و ارائه تازه‌های دارودرمانی به سیستم سلامت، می‌کند.
با توجه به اینکه تشخیص بیماری از مهم‌ترین وظایف همکاران محترم پزشک است که در واقع گام اصلی در پروسه کنترل و برخورد با بیماری است، نقش متخصصین داروسازی بالینی در مشاوره یا بر عهده گرفتن امور مربوط به درمان دارویی بیماران موجب می‌شود که مراحل مختلف درمان تخصصی‌تر شود و وقت بیشتری را برای امور تشخیصی در اختیار پزشک قرار گیرد. همچنین از اشتباهات احتمالی کاسته و کنترل همه جانبه بهتری را برای بیماران از نظر دارویی ایجاد می‌کند.
با در نظر گرفتن شرایط پیش‌روی نظام بهداشتی و درمانی کشور، جمعیت نسبتا بالای کشور و افزایش میانگین سنی که موجب ازدیاد بروز بیماری‌هایی مثل فشار خون بالا، دیابت و سایر بیماری‌های مزمن می‌شود، لزوم کنترل و انتخاب داروی مناسب برای بیماران اهمیت بیشتری می‌یابد. این واقعیت در کنار سایر جنبه‌های کاربردی و بالینی دارو و خدمات دارویی در کشور، ما را متوجه لزوم گسترش روزافزون رشته تخصصی داروسازی بالینی، تعیین جایگاه مستحکم در سیستم خدمات درمانی، تعیین حوزه مسئولیت، خدمات و تعرفه مربوطه و حمایت همه‌جانبه از این علم می‌کند.
در ضمن گسترش، پایداری و تعیین جایگاه برای این رشته موجب تشویق روزافزون همکاران داروساز برای ادامه تحصیل در این شاخه تخصصی و در نتیجه افزایش تعداد متخصصان داروسازی بالینی و ارتقای خدمات آنها می‌شود.با در نظر گرفتن این واقعیت که اکثر داروسازان در داروخانه‌ها و در تماس مستقیم با بیماران هستند لزوم تغییر و تحول در آموزش مقطع دکتری عمومی داروسازی و گنجاندن تعداد بیشتری از واحد‌های کاربردی و بالینی و جهت دهی به فارغ‌التحصیلان این مقطع احساس می‌شود. این تحول ضمن ارتقای جایگاه داروسازان در نظام سلامت کشور، در کنار ایجاد جایگاه قانونی، سازمانی و تعرفه‌ای برای متخصصان داروسازی بالینی، از ضرورت‌های حال حاضر جامعه پزشکی و درمانی است.
دکتر پیمان‌ارفع، دستیار تخصصی داروسازی بالینی
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
