افزایش دمای آب دریاها از آنجا ناشی میشود که در دو دهه اخیر مقامات مسئول جهان در برابر کاهش انتشار دی اکسید کربن و سایر گازهای گلخانهای مقاومت کرده و در عمل بر انتشار آنها افزودهاند.
انتظار میرود که افزایش سطح آب دریاها و اقیانوسها خرابی و ویرانی بیشتری را برای جهانیان به ارمغان آورد؛ از غرق شدن جزایر کوچک گرفته تا سیلزدگی و آبگرفتگی راههای زیرزمینی مترو در نیویورک از احتمالات پیشبینی شده است.
مناطق خطرخیز کدامند؟
بهعلت جریانات آب، باد و عوامل دیگر افزایش سطح آب در اقیانوسهای سراسر جهان یکسان نخواهد بود اما مناطق پست و هموار جهان نظیر بنگلادش و فلوریدا احتمالا آسیبهای بیشتری خواهند دید.
این گزارش به وزیر امور خارجه آمریکا و وزرای خارجه7 عضو دیگر کشورهای قطبی تحویل داده شده است. همچنین روی این موضوع در گردهمایی کوپنهاگ دانمارک که در هفته جاری تشکیل میشود 400نفر از دانشمندان بینالمللی بحث و تبادل نظر خواهند کرد.
پیــشبینی میشود کــه تا سال 2100 بر اثر ذوب شدن کوههای یخی و قطعات عظیم یخ در مناطق قطبی، سطح جهانی آب دریاها حدود 35 تا 63 اینچ افزایش خواهد یافت (90 تا 160 سانتیمتر)؛ اگرچه ممکن است رقم ذکر شده برای عدهای غیرعادی و مشکوک بهنظر رسد.
رقم اعلام شده بسیار بالاتر از میزانی است که در پیشبینی سال 2007 بهوسیله سازمان ملل اعلام شده بود. در آن گزارش آمده است که تا نیمه قرن جاری بر اثر افزایش حجم آب اقیانوسها که نتیجه بالا رفتن دمای آب است و همچنین آبهایی که بر اثر ذوب شدن یخها به حوضچهها وارد میشوند، سطح آب در جهان حدود 7 تا 23 اینچ افزایش خواهد یافت.
در این گزارش محققان از امکان شدت گرفتن ذوب یخها در گرینلند و دیگر مناطق قطبی غافل بودهاند اما اکنون گروه ارزیاب دریافتهاند که از سال 2004 تا 2009 سرزمین گرینلند 4برابر بیش از سال 1995 تا 2000 یخهای خود را از دست داده است.
علاوه بر این، پوشش یخی سطح دریا دراقیانوس منجمد شمالی سریعتر از دوران قبل رو به کاهش نهاده است و این روند بقای طولانیمدت خرسهای قطبی و دیگر گونههای جانورانی که برای زندگی به یخها وابستهاند را مورد تهدید قرار داده است. ذوب شدن پوششهای یخی در تابستان از سال 2001 همه ساله رکورد جدیدی ثبت کرده و پیشبینی میشود که ظرف 30 تا 40سال آینده اقیانوسهای قطب خالی از یخ خواهند شد.
رکوردشکنی دما در مناطق قطبی
بررسی نشان میدهد از سال 1880 که دمای هوای مناطق قطبی اندازهگیری و ثبت میشود، ظرف 6سال گذشته دمای این مناطق افزایش یافته است. از بازخورد مکانیزمهای استفادهشده چنین استنباط میشودکه در مناطق دوردست قطب شمال دمای هوا بیشتر رو به افزایش است.
یکی از مکانیزمهای استفادهشده نشان میدهد هنگامیکه اقیانوسها با یخ پوشیده نباشند گرمای بیشتری را جذب میکنند و آن بدین علت است که یخ انرژی خورشید را منعکس میکند. این موضوع قبلا توسط دانشمندان محیطزیست اعلام شده بود اما دلایل روشن برای اثبات آن فقط در 5 سال گذشته قطب مشاهده شده است.
همچنین به اثبات رسیده است که حتی اگر انتشار گازهای گلخانهای پایینتر از دهههای گذشته نیز باشد، درجه حرارت پاییز و زمستان مناطق قطبی تا سال 2080 حدود 5 تا 11درجه فارنهایت بالا خواهد رفت.
تغییرات مشاهده شده در اقیانوس منجمد شمالی، لایههای یخی گرینلند و قطعات بزرگ و کوههای یخی قطب شمال در طول 10 سال گذشته مهیج بهنظر میرسند و گویای مرگ آشکار و تدریجی الگوهای طولانی مدت قبل هستند. یکی از متخصصان برجسته آمریکایی در دانشگاه ایالت پنسیلوانیا، اعلام کرد که ارزیابیهای علمی اخیر از یافتههای آنها نیز حمایت میکند. او گفت که افزایش سطح آب دریا بیش از 3فوت در قرن جــاری، با توجه به ارزیابیهای به عمل آمده کاملا بجاست و افزایش بیشتر هم دور از انتظار نخواهد بود.
روشهای اندازهگیری کاهش حجم یخ
دانشمندان طرق اندازهگیری کاهش یخها را در اقیانوسها، با سعی و تلاش بسیار بهبود و اصلاح کردهاند.
در تحقیقی که در ماه مارس در مجله اسناد تحقیقاتی مربوط به ژئوفیزیک منتشر شد، دانشمندان اروپا و آمریکا از 2روش مستقل برای اثبات یافتههای خود استفاده کردهاند. نخستین روش اندازهگیری ضخامت و حرکات یخ با استفاده از ایستگاههای جیپیاس و ابزارهای دیگر است و روش دیگر اندازهگیری تودههای یخ بهوسیله مطالعات جاذبه یا گرانش از طریق ماهوارههاست.
سازمان فضایی آمریکا (ناسا) پیشبینی کرده است که شتاب ذوب شدن وسیع یخها در لایههای عظیم یخی گرینلند و مناطق قطبی سبب میشود که سطح آب دریاها تا سال 2050 حدود 13 اینچ افزایش یابد. آنها درباره بالا آمدن سطح آب دریا تا سال 2100 بهعلت زمان زیاد و ابهام در پیشگویی سخنی نگفتهاند اما در عمل نشان دادهاند که تا بهحال پیشبینیهای آنها درست بوده است.
در این گزارش آمده است که ذوب شدن کوههای یخی و لایههای عظیم یخ در سراسر جهان بزرگترین مسبب برای بالا آمدن سطح آب دریاهاست. بین سالهای 2003 تا 2008 ذوب شدن لایههای یخی گرینلند به تنهایی باعث افزایش آب دریاها به میزان 3 تا 4 میلیمتر شده است.
گروه ارزیاب گفته است که وظیفه اصلی ما آگاه کردن ملتهای مناطق قطبی، ایالات متحده آمریکا، کانادا، روسیه، دانمارک، نروژ، سوئد، فنلاند و ایسلند از تهدیداتی است که در کمین آنها نشسته است و در آینده میتواند محیطزیستشان را با خطرات بیشتری روبهرو کند.
دیدگاههای علمی بیشتری لازم است تا بتواند سازوکارهای علمی را برای مبارزه با شیب تند انتشار گازهای گلخانهای تولید کند.
شکست قانون مهار کردن انتشار گازهای گلخانهای در کنگره آمریکا در سال گذشته، مهمترین عامل عقبگرد و افزایش گازکربنیک در جهان است.
درپایان لئونارد، رئیس سازمان آب و هوای جهانی اعلام کرد: من مطمئن نیستم که در آینده کدام عامل بیشتر زنگ خطر را به صدا درمیآورد؛ گام منجمدشده کنگره آمریکا برای کاستن از آلودگیهای کربن یا میزان متحیرکننده ذوب شدن یخهای قطبی.