البته این مراسم که یکی از برنامه‌های پراکنده پیش‌بینی‌شده برای بزرگداشت هزاره سرایش شاهنامه است، به همت فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار شد و در آن رئیس این فرهنگستان سخنرانی اصلی را ایراد کرد اما محل برگزاری‌اش شاید به این علت که بنیاد ایران‌شناسی هم نقشی در ماجرا داشته باشد، آنجا بود.
غلامعلی حداد عادل در سخنرانی‌اش گفت: هزار سال است که شاهنامه در دل و در دست ایرانیان و فارسی‌زبانان جای دارد و عارف و عامی و شهری و روستایی، پیر و جوان همه این کتاب را می‌شناسند. نقالان در قهوه‌خانه‌ها این کتاب را روایت می‌کنند و داستان‌های حماسی آن را با لحن گرم و گیرا می‌خوانند و مرشدان در زورخانه‌ها اشعار رزمی و پهلوانی‌اش را با آهنگ مخصوص می‌خوانند و ضرب می‌گیرند.
او ادامه داد: هزار سال است که نقاشان و نگارگران و هنرمندان تصور خود را از اشعار شاهنامه به تصویر می‌کشند و هزار سال است که روستاییان در شب‌های سرد زمستان گرد آتش می‌نشینند و به حکایت عبور سیاوش از آتش گوش می‌سپرند و هزار سال است که شاعران به تقلید از شاهنامه، فتح‌نامه، شهنشاه‌نامه و علی‌نامه و گرشاسب‌نامه می‌سرایند و مولوی و سعدی و حافظ ابیات شاهنامه فردوسی را به تضمین و تلمیح به شعر خود می‌افزایند و حکیمان و عارفان و معلمان اخلاق از آن نکته‌ها می‌آموزند.
حداد عادل با اشاره به اینکه باید از خود پرسید راز ماندگاری شاهنامه چیست؟ گفت: چرا شاهنامه پا به پای ایرانیان و فارسی‌زبانان به پیش می‌رود و چرا فردوسی همواره عزیزتر و گرامی‌تر می‌شود؟ برای درک اهمیت شاهنامه باید به هزار سال قبل برگردیم و اوضاع و احوال اجتماعی و دینی مردم آن روزگار را بررسی کنیم.به‌جز مراسم فرهنگستان، بنیاد فردوسی نیز برنامه‌هایی برای بزرگداشت هزاره سرایش شاهنامه برگزار خواهد کرد.
توجه به زادگاه فردوسی
همزمان با برگزاری این مراسم و روز بزرگداشت فردوسی (25 اردیبهشت) خبرگزاری‌ها به شرایط آرامگاه و زادگاه فردوسی نیز توجه ویژه‌ای نشان داده‌اند. دیروز ایسنا نوشت: با وجود اینکه سال گذشته هزارمین سال پایان سرایش شاهنامه بود اما در طول سال، آنطور که باید به خالق شاهنامه توجه نشد و علاوه بر پابرجا ماندن دکل‌های برق در توس و گازکشی در منطقه، امروز نیز زادگاه فردوسی روزگار خوشی را نمی‌گذراند. در خراسان رضوی، روستای تاریخی «پاژ» نقطه‌ای است که به‌عنوان زادگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی، حماسه‌سرای نامدار ایران شناخته می‌شود. با وجود این، شاید مردم فقط نامش را از رسانه‌ها شنیده باشند و کمتر کسی به قصد دیدن، راهی این روستا شده باشد.
این روستای 800 هکتاری در 15کیلومتری شمال شرقی مشهد و در تقاطع جاده کلات و کارده قرار دارد و هرچند از جاده کناری آرامگاه فردوسی نیز می‌توان با طی مسافتی طولانی، به‌شکل غیرمستقیم به این روستا رسید اما نه در جاده اصلی و نه در مسیری که از آرامگاه فردوسی آغاز می‌شود، هیچ تابلویی برای راهنمایی گردشگران و علاقه‌مندان دیده نمی‌شود. با وجود این، نکته مطلوب برای بازدیدکنندگان این است که هر دو مسیر، راه آسفالت دارد و این امر سرعت دسترسی با وسیله نقلیه را بیشتر می‌کند.
تنها تابلویی که می‌توان از روی آن از رسیدن به این روستا اطمینان یافت، تابلویی است که توسط دهیاری روستا در حاشیه مسیر کلات به مشهد نصب شده است و ورود به روستای پاژ را خوشامد می‌گوید. مردم منطقه این روستا را با نام پاز می‌شناسند و به‌علت پرسش‌های گردشگران نام پاژ نیز برای‌شان بیگانه نیست. این روستا یک خیابان اصلی به نام فردوسی دارد که از جاده کلات منشعب می‌شود و خیابان‌های فرعی آن نیز براساس همین خیابان اصلی شماره‌گذاری شده‌اند. به گفته مردم روستا، این خیابان‌ها به‌زودی آسفالت می‌شوند تا گذر در روستا نیز راحت‌تر انجام شود.
سمفونی فردوسی
همزمان با این مراسم مرکز موسیقی حوزه هنری نیز از آماده‌سازی سمفونی شماره 15 (فردوسی) از آثار شاهین فرهت خبر داد. سمفونی فردوسی به مناسبت روز بزرگداشت فردوسی (25 اردیبهشت) با حمایت مرکز موسیقی حوزه هنری آخرین مراحل آماده‌سازی‌اش، یعنی طراحی گرافیکی پوشش و بسته‌بندی و مواردی از این دست را پشت سر می‌گذارد.
بزرگداشت روز خیام
اما 2 روز پس از بزرگداشت فردوسی، یعنی 27 اردیبهشت همایش بزرگداشت روز ملی خیام نیشابوری نیز در نیشابور برگزار می‌شود. سیدجلال هاشمی، فرماندار نیشابور در این باره گفت: آیین ویژه بزرگداشت این منجم، ریاضی‌دان، فیلسوف، حکیم، مفسر، طبیب و شاعر شهیر ایران و جهان، در برخی کشور‌های دیگر نیز برگزار می‌شود. در حاشیه برپایی این همایش، کارگاه تخصصی خوشنویسی با حضور استادان برجسته خوشنویس استان در باغ مصفای خیام، مسابقه ریاضی در سطح دبیرستان‌های نیشابور، اجرای مسابقه شطرنج ویژه تمام سنین و نمایشگاه خوشنویسی آثار استاد مجید شایان و سفالینه‌های نیشابور آثار مرجان موحد در محل فرهنگسرای سیمرغ برپا می‌شود.
رئیس اجرایی همایش بزرگداشت حکیم عمر خیام نیشابوری عنوان کرد: در آستانه روز جهانی گنجینه و میراث فرهنگی، گلباران آرامگاه خیام روز سه‌شنبه (27 اردیبهشت) ساعت 17 با حضور مردم و مسئولان انجام می‌شود. سپس آیین افتتاحیه بزرگداشت روز ملی خیام نیشابوری بعد از نماز مغرب و عشا همراه با اجرای برنامه فرهنگی و هنری در محل فرهنگسرای سیمرغ نیشابور برگزار خواهد شد و در روز 28 اردیبهشت، زنگ خیام ساعت 7:30 صبح در دبیرستان خیام و تمامی مدرسه‌های شهرستان نواخته خواهد شد.
