چند کلمه فارسی را که از بر کرده است، به زبان می‌آورد تا بتواند حس ترحم را در عابران برانگیزد. چهره و لباسش نشان از بیگانه بودنش میدهد؛ پاکستانی یا افغانی یا بنگلادشی است. مهم نیست که از کدام کشور آمده است، مهم ارمغان شومی است که همراه دارد؛ انتشار انواع بیماری‌های مسری به‌دلیل رعایت نکردن نکات بهداشتی که باعث به خطر افتادن سلامت شهروندان خواهد شد.
سوغات دیگرش، ارائه تصویری فلاکت‌بار از اهواز و دیگر شهرهای خوزستان است. این روز‌ها در بیشتر شهرهای استان خوزستان شاهد ظهور نوع جدیدی از متکدیان هستیم که واژه بیگانه را به‌دنبال خود یدک می‌کشند. این متکدیان که بیشتر آنان دارای نقص عضو‌های عجیب و غریبی هستند، در دریافت کمک‌های مردمی سماجت وصف‌ناشدنی دارند که گدایان سامرا با تمام معروفیتی که در ضرب‌المثل‌ها دارند، مقابل آنان کم می‌آورند.
ملیت بیشتر متکدیان بیگانه فعال در ایران را می‌توان به 4کشور شرق آسیایی نسبت داد؛ پاکستان، افغانستان، هند و بنگلادش که سهم متکدیان پاکستان و بنگلادش از دیگر کشورها بیشتر است.
دکتر بهادر رحیم‌خانی، استاد دانشگاه، درباره علت سرازیر شدن گدایان خارجی به کشور می‌گوید: «رشد شدید جمعیت و وجود فقر زیاد در میان مردم این کشورها عامل اصلی روی‌آوری بخش بزرگی از جمعیت آنها به تکدی‌گری به شمار می‌رود. وی می‌افزاید:
«با توجه به خلأ‌های قانونی موجود برای برخورد با این پدیده در کشور، ایران برای متکدیان خارجی بازار بسیار پررونقی است.»
رحیم‌خانی اضافه می‌کند: «اگر به یکی از کشور‌های همجوار حاشیه خلیج‌فارس سفر کنید، خواهید دید که آنجا تکدی‌گری به چشم نمی‌خورد، زیرا اگر احیانا موردی مشاهده شود به سرعت مورد پیگیری مسئولان و مدیران شهری قرار می‌گیرد. در این کشورها متکدی اگر بیگانه باشد از کشور اخراج می‌شود و اگر بومی باشد، ساماندهی خواهد شد، اما در ایران از این برخورد‌ها وجود ندارد و متکدی به آسانی می‌تواند به فعالیت خویش ادامه دهد.»وی ادامه میدهد: «در ایران گاهی در قالب اقدامات ضربتی متکدیان را جمع‌آوری می‌کنند، اما چون هیچ سازمانی متولی ساماندهی این متکدیان نمی‌شود، اقدامات انجام شده بی‌ثمر می‌ماند و بعد از مدتی متکدیان دوباره در جامعه رها می‌شوند و مجددا شاهد حضور آنان در شهر خواهیم بود.»
طرح‌های ضربتی
با اینکه وعده جمع‌آوری متکدیان همیشه در بین صحبت‌های مسئولان خوزستانی شنیده می‌شود، همیشه می‌توان در گوشه و کنار شهرهای این استان متکدیان را مشاهده کرد. اواخر سال گذشته مدیر امور اجتماعی شهرداری اهواز با اعلام اختصاص 400 میلیون ریال برای جمع‌آوری و ساماندهی متکدیان گفته بود: «در این طرح که با همکاری نیروی انتظامی اجرا می‌شود، با گشت زنی در سطح شهر به جمع‌آوری متکدیان خواهیم پرداخت.»
علیرضا بایمانی افزوده بود: «کار ساماندهی متکدیان در 3 بخش انجام خواهد گرفت که بخش اول شامل ساماندهی متکدیان بزرگسال و انتقال آنان به اردوگاه متکدیان اهواز می‌شود و بخش دوم به ساماندهی متکدیان کم سن و سال و کودکان خیابانی اختصاص دارد که این دسته به بهزیستی تحویل داده خواهند شد. و در بخش سوم نیز به جمع‌آوری متکدیان خارجی می‌پردازیم که این متکدیان نیز به اردوگاه اتباع خارجی تحویل داده خواهند شد تا آنجا به وضع‌شان رسیدگی شود.» با اینکه بیش از 2 ماه از انتشار این اظهارات می‌گذرد هنوز معابر مرکز استان خوزستان جولانگاه متکدیان به‌ویژه گدایان خارجی است.
در جست و جوی دستگاه مسئول
یکی از دشواری‌های مبارزه با پدیده تکدی‌گری در ایران پیداکردن دستگاهی است که مسئولیت جمع‌آوری و ساماندهی متکدیان را برعهده بگیرد، در این باره همیشه اختلاف نظر وجود داشته است. البته نبود متولی خاص به معنی بدون متولی ماندن نیست، زیرا اکنون سازمان‌ها و وزارتخانه‌های زیادی ازجمله شهرداری، نیروی انتظامی، سازمان بهزیستی، وزارت دادگستری، وزارت کشور، وزارت رفاه، سازمان تأمین اجتماعی، کمیته امداد امام و وزارت کار، هر یک گوشه‌ای از مسئولیت ساماندهی و جمع‌آوری متکدیان را برعهده دارند. با این وجود، نبود هماهنگی میان متولیان باعث شده است که کمیته مشترکی برای مبارزه با تکدی‌گری تشکیل نشود و این کلاف همچنان پیچیده بماند.
ماجرای تلاش سازمان‌ها برای از سربازکردن مسئولیت اداره اردوگاه متکدیان اهواز شاهدی است بر آشفته بازار مبارزه با تکدی‌گری. فرماندار اهواز دراین باره می‌گوید: «این اردوگاه از سال 84 با تجهیز فرمانداری فعالیتش را آغاز کرد و مسئولیت اداره آن به بهزیستی سپرده شد، اما با وجود آنکه تمامی اعتبارات مدیریت این اردوگاه از سوی استانداری تأمین می‌شود، بهزیستی درخواست کرده است مدیریت اردوگاه به شهرداری سپرده شود.»
به گفته عبدالعزیز فدعمی، شهرداری نیز به‌دلیل مشکلات مالی می‌گوید که توان مدیریت و نظارت بر این اردوگاه را ندارد. وی تأکید می‌کند:«تمامی سازمان‌ها و دستگاه‌های مرتبط موظف هستند در کنترل، جمع‌آوری و ساماندهی پدیده تکدی‌گری و متکدیان با مدیگر تعامل و همکاری نزدیک داشته باشند تا بتوان چهره اهواز را از این نظر تغییر داد.
گزارش کار
فرماندار و رئیس شورای تأمین شهرستان اهواز، درباره طرح‌های جمع‌آوری متکدیان که در اهواز اجرا شده‌است، نیز می‌گوید: «با توجه به هشدارهای شبکه بهداشت اهواز درباره خطر حضور متکدیان، به‌خصوص متکدیان خارجی در شهر که می‌تواند منشأ بروز انواع بیماری‌ها و آلودگی‌های مسری باشند، از شهرداری خواسته شد که با همکاری نیروی انتظامی برای جمع‌آوری متکدیان اقدام کند.»
فدعمی می‌افزاید: «متأسفانه در چند سال گذشته علاوه بر متکدیان بومی شاهد حضور متکدیان خارجی در اهواز هستیم. این متکدیان را که از مبادی غیرقانونی شرق کشور وارد ایران می‌شوند، می‌توان در تمام شهر مشاهده کرد.»فرماندار اهواز ادامه میدهد: «شهرداری اهواز با همکاری نیروی انتظامی در چند نوبت اقدام به جمع‌آوری متکدیان از سطح شهر اهواز کرد که بعد از غربالگری متکدیان، اتباع ایرانی در اردوگاه اهواز ساماندهی شدند و شهرداری متکدیان خارجی را با هماهنگی با اداره کل اتباع بیگانه استانداری از طریق مرزهای شرقی کشور از ایران خارج کرد، اما شاهد هستیم که آنان دوباره در شهر ظاهر می‌شوند و تکدی‌گری می‌کنند.»
چرا اهواز؟
مهاجرت‌پذیری بالا، وضع مناسب آب و هوایی در فصل پاییز و زمستان، موقعیت صنعتی و تجاری استان خوزستان باعث شده است که متکدیان این منطقه را مناسبترین مکان برای اسکان و تکدی‌گری بدانند.
احسان شاهمیری مددکار اجتماعی، می‌گوید: وقتی برنامه منسجم و مشخصی برای ساماندهی متکدیان تدوین نشده باشد، جمع‌آوری آنان از شهر جز اتلاف وقت و هزینه چیز دیگری ندارد. به گفته وی، وقتی هرچند وقت یکبار در رسانه‌ها اعلام می‌شود که طرح جمع‌آوری متکدیان در حال اجراست، ولی باز متکدیان در خیابان‌ها، چهارراه‌ها و میدان‌های شهر به چشم می‌خورند، از ناکارآمدی این طرح‌ها خبر میدهد.
شاهمیری می‌افزاید: «اردوگاه متکدیان اهواز فقط از آنان برای مدت کوتاهی نگهداری می‌کند و فعالیت دیگری ندارد، درصورتی که اگر بخواهیم که اقدامات اساسی در این مورد انجام دهیم باید زمینه‌های بازگشت متکدیان را به دوره قبل از تکدی‌گری فراهم کنیم.به گفته وی، می‌توان با استقرار گروه‌های کارشناسی سازمان‌های بهزیستی و آموزش‌فنی و حرفه‌ای در این اردوگاه، زمینه متعادل‌سازی شخصیت این اشخاص را فراهم ساخت.
بازگشت کودکان خیابانی دارای خانواده به آغوش خانواده، همچنین ساماندهی، آموزش و تربیت کودکان خیابانی بی‌سرپرست یا بدسرپرست به‌وسیله تیم‌های کارشناسی و آموزشی، و در نهایت ساماندهی، درمان و آموزش متکدیان بزرگسال می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد. در کنار موارد ذکرشده، نهادهای مسئول با توسل قانونی باید نسبت به جمع‌آوری و اخراج متکدیان خارجی اقدام مؤثری از خود نشان دهند. شاهمیری ادامه میدهد:«واقعیت امر این است دستگاه‌های مرتبط اکنون فقط متکدیان را جمع‌آوری می‌کنند، اما برای ساماندهی، اخراج و... برنامه منسجمی وجود ندارد به همین علت است که شهروندان اهوازی هنوز شاهد حضور پرشمار متکدیان خارجی و داخلی در شهر هستند.»
مافیای متکدیان
در این میان وجود مافیای تگدی‌گری موضوعی نیست که بشود آن را کتمان کرد. درآمدهای میلیاردی گروه‌های مافیای متکدیان باعث شده است که خیلی از بزهکاران وارد این باندها شوند. هند دارای بزرگ‌ترین و بیشترین گروه‌های مافیایی در این زمینه است و در کشور ما هم این باندها به فعالیت می‌پردازند.
سعید ملک محمدی، کارشناس بهداشت یکی از مناطق حاشیه‌نشین اهواز، می‌گوید: «در این منطقه افرادی هستند که با اسکان متکدیان خارجی که اکثرا پاکستانی و بنگلادشی هستند، به درآمدهای سرشاری دست پیدا کرده‌اند.»
ملک محمدی ادامه میدهد: «این اشخاص با تأمین سرپناه برای متکدیان، صبح زود آنان را از اینجا می‌برند، در پارک‌ها، محلات و حتی قبرستان‌های اهواز مستقر و شب دوباره آنان را جمع‌آوری می‌کنند و به اینجا برمی‌گردانند.»
ملک محمدی می‌گوید: «این افراد سودجو برای متکدیان خارجی تنها سرپناه و غذا تأمین می‌کنند، اما درصد بیشتری از پول‌های تکدی‌گری را به‌خود اختصاص می‌دهند که این وضع مؤید وجود باندهای مافیایی تکدی‌گری در اهواز است.»
