«وقتی که به کلاس رفتم، چیزی مانند بوی گاز احساس کردم و سرم گیج شد، از چشمها و بینی‌ام آب می‌رفت، همانجا بیهوش شدم و دیگر نفهمیدم. وقتی که به هوش آمدم، دیدم در بیمارستان هستم.»
این روایت بهناز، یکی از ده‌ها دانش‌آموز افغانی است که در روزهای 17 و 18 خرداد گذشته به یک بیماری مرموز مبتلا شده‌اند؛ بیماری که به گفته مسوولان بهداشتی شهر پنجاب تلاش‌ها برای تشخیص آن هنوز به نتیجه نرسیده است.
دکتر حسین خلیلی، رئیس بیمارستان ولسوالی شهرستان پنجاب در گفتگو با بی‌بی‌سی در این زمینه گفت: دانش آموزان مدرسه دخترانه پنجاب با ورود به داخل کلاسهای درسی دچار سرگیجه و ناراحتی شدید شدند و در چند روز اخیر آنها در این بیمارستان تحت درمان بوده اند.
به گفته وی در حال حاضر (یکشنبه، ۲۲ خرداد) ۴۶ تن از دانش آموزان بیمار در بیمارستان پنجاب بستری هستند، اما شمار همه دانش آموزانی که مسموم شده‌اند، بیشتر از این است.
«به صورت وقفه‌ای حمله می‌آید و زمانی که حمله می‌آید، تمام بدنم می‌لرزد، نفسم تنگ می‌شود، سرم درد می‌کند و گریه می‌کنم.»
فریبا ضیایی، یکی از دانش آموزان بستری در پنجاب در مورد نشانه‌های بیماری خود چنین می‌گوید. ظاهرا نشانه‌های این بیماری در مورد تمام دختران کمابیش به همین گونه است: «در بعضی بیماران حمله 2 ساعت، در بعضی تا 4 ساعت و در بعضی دیگر هم تا نیم ساعت ادامه می‌یابد. این حمله‌ها با درد شدید و گریه و اشک ریزی همراه است.»
به گفته دکتر خلیلی، دانش آموزان بیمار در وقت شب نسبتا خوب هستند، اما با طلوع آفتاب وضعیت آنها بد می‌شود و تا غروب با حمله‌های پی درپی مواجه می‌شوند.
کارگر نوراوغلی، سخنگوی وزارت بهداشت افغانستان با اعلام اینکه در چند روز اخیر نمونه‌های متعدد خون از دانش آموزان پنجابی گرفته شده و تحقیقات آزمایشگاهی برای تشخیص بیماری آنها جریان دارد، می‌گوید: «ما در بامیان و حتی کابل آزمایشگاه‌های مجهز و پیشرفته نداریم که بتواند تشخیص دهد که دلیل این بیماری چه بوده است. ما از گروه بازسازی ولایتی (پی آر تی) بامیان کمک خواسته‌ایم و آنها نمونه‌گیری کرده و آن را به قندهار فرستاده اند که در آن جا بیمارستان مجهزی دارند.»
به گفته سخنگوی وزارت بهداشت افغانستان، نشانه‌های بیماری دانش‌آموزان پنجابی نشان می‌دهد که بیماری آنها با موارد مشابه در چندین مدرسه دخترانه مناطق دیگر افغانستان شباهت دارد.
در چند سال اخیر دانش آموزان مدارس دخترانه در چند ولایت افغانستان و از جمله کابل، پروان، غزنی، کاپیسا و قندوز به صورت گروهی و همزمان مانند دانش آموزان مدرسه دخترانه پنجاب بیمار شده‌اند. دخترانی که در گذشته به این نوع بیماری مبتلا شده بوده‌اند، تا بیش از یک ماه بیمار بوده اما در نهایت بهبود یافته‌اند.
وزارت بهداشت افغانستان در گذشته هم تحقیقاتی را در آزمایشگاه‌های داخل این کشور برای تشخیص بیماری دانش‌آموزان انجام داده، اما نتوانسته است که دلیل اصلی این بیماری‌ها را دریابد.
طالبان در مظان اتهام
هر چند هنوز هیچ موادی که باعث بیماری این دانش‌آموزان شده باشد در مدارس دخترانه به دست نیامده و هیچ فردی هم به اتهام دست داشتن در پخش مواد مشکوک در مدارس بازداشت نشده است، اما بدگمانی‌ها به طور گسترده‌ای متوجه طالبان و امکان دست داشتن این گروه در چنین مواردی است.
هرچند که طالبان مسئولیت حمله با مواد سمی به دختران دانش آموز را بر عهده نگرفته‌اند، اما از آنجایی که طالبان با آموزش دختران در مدارس عمومی به شدت مخالفند و تا به حال همه موارد بیماری گروهی در میان دانش‌آموزان هم تنها در مدارس دخترانه دیده شده است، این احتمال قوت می‌یابد.
در سالهای اخیر وزارت معارف (آموزش و پرورش) برای تامین امنیت مدارس در سراسر افغانستان برنامه‌هایی را به راه انداخته است.
عبدالصبو غفرانی، سخنگوی این وزارت می‌گوید: یکی از این برنامه‌ها، جلب حمایت و همکاری مردم از طریق شوراهای حمایت از معارف در مناطق روستایی است. استخدام نگهبان شبانه هم به گفته او، برای محافظت از مدارس صورت گرفته است.
بسیاری عقیده دارند که افرادی هستند که شبانه وارد کلاسهای درس مدارس دخترانه می‌شوند و هوای این کلاس ها را با مواد «سمی» آلوده می‌کنند.
یکی از دختران دانش‌آموز مدرسه دخترانه پنجاب در مورد روز حادثه می‌گوید: «از خانه حرکت کردم، کاملا خوب و سر حال بودم. وقتی که وارد کلاس شدم، بویی مشابه بوی گاز احساس کردم. اما شیشه‌های کلاس ما شکسته است، من تعجب می‌کنم که چطور در کلاسی که هوا در آن جریان داشته، گاز سمی وجود داشته است.»
این نخستین بار است که دانش آموزان دختر در ولایت بامیان با «حمله با گاز سمی» مواجه می‌شوند.
این وضعیت باعث نگرانی‌هایی در میان مردم منطقه پنجاب شده است و پدران و مادران بسیاری از دانش آموزان ترجیح داده‌اند که دختران آنها به مدارس نروند.
یکی از مسوولان آموزش و پرورش به بی‌بی‌سی گفته است که دست کم در مرکز ولسوالی پنجاب از روز پنجشنبه گذشته به این سو دیگر دختران دانش‌آموز به کلاسهای درس نرفته‌اند، هر چند به گفته او، مردم مایل نیستند که مدارس دخترانه بسته بمانند.
