شرطی که تصمیمگیرندگان شهر برای توقف خودروهای شهروندان درنظرگرفته بودند، پرداخت هزینه پارک خودرو بود. اما این روزها انگار ناکارآمد بودن این شیوه ساماندهی ترافیک شهر و جبران کمبود پارکینگهای عمومی به اثبات رسیده، چون تابلوهای کارتپارک از برخی خیابانهای شیراز جمعآوری شده است.
کمبود ناشی از فضای پارک مورد نیاز شهروندان در مناطق پرترافیک شهرهای بزرگ، شورایعالی هماهنگی شوراهای ترافیک شهرهای کشور را بر آن داشت تا طرحهای جدید و کمهزینهای را بهطور موقت در دستور کار قرار دهد.
به همین دلیل در سیامین جلسه این شورا که زمان برگزاریاش به اواخر دهه هفتاد باز میگردد، طرح در نظر گرفتن فضای پارک حاشیهای موسوم به کارتپارک در مناطق پرترافیک تا رفع بحران کمبود فضای پارک و ساخت پارکینگهای طبقاتی و مسقف تصویب شد و در تاریخ یازدهم مهر سال 79 این مصوبه با امضای وزیر کشور وقت به استانداران ابلاغ شد.
شورای شهر شیراز نیز پس تعریف ماهیت و تعیین نرخ کارتپارک در این شهر، از سال 1382 طرح کارتپارک را اجرایی کرد. ابتدای امر، اجرای این طرح با نابسامانیهای زیادی همراه بود؛ متحد الشکل نبودن لباس پارکبانان، مسئولیت نپذیرفتن پارکبانان در زمینه خسارتهای احتمالی وارد شده بهخودروهای در پارک، و ارائه نشدن آموزشهای لازم بهویژه درباره نحوه رفتار با شهروندان، به کسانی که برای پارکبانی استخدام میشدند، از مشکلات مهمی بود که از نخستین روزهای اجرای طرح کارتپارک، به چشم میآمد.
ازسوی دیگر، شیوه اجرای کارتپارک در 8سال گذشته چندبار بهروز شد و طرحهای جدیدی مانند موبایلپارک و پارکمتر دیجیتال هوشمند به جای شیوه سنتی استفاده از پارکبان بهطور محدود مورد آزمایش قرار گرفت، اما گویا این طرحها نیز چندان توفیقی نداشت، زیرا به همه شهر گسترش پیدا نکرد. برای نمونه، پارکمتر دیجیتال در 2خیابان زند غربی و عفیفآباد نصب و راهاندازی شد، امابه همین دو خیابان محدود ماند.
موضوع دیگری که گلایهمندی شهروندان شیرازی را درپیداشته، این است که ابتدای کار اعلام شده بود یکی از اهداف عملیاتی شدن این طرح، استفاده ازمنابع مالی به دستآمده برای ساخت پارکینگهای طبقاتی در محدوده پرترافیک شیراز است، اما با وجود گذشت دستکم 8سال از اجرای این طرح، بسیاری از شهروندان شیرازی ازجمله مریم عربپور معتقدند که مدیران شهری در زمینه ایجاد مکانهایی برای پارک استاندارد خودرو توفیق چندانی به دست نیاوردهاند. عربپور خاطرنشان میکند:«نزدیک به یک دهه از عملیاتی شدن طرح کارتپارک میگذرد، اما تعداد پارکینگهای طبقاتی ساختهشده دراین مدت از تعداد انگشتهای یکدست هم کمتر است.»این در حالی است که محسن معین، رئیس اسبق شورای شهر شیراز، میگوید: از محل فروش کارتپارک، بیش از 5میلیارد تومان تا پایان سال گذشته، به درآمد شهرداری اضافه شدهاست.
به گفته کارشناسان اکنون 30درصد فضای معابر شیراز به پارک خودروها در حاشیه خیابان اختصاص پیدا میکند که درصورت ساخت پارکینگهای طبقاتی دستکم به همین میزان میتوان به روانی عبور و مرور در این شهر امید داشت، اما طرح کارتپارک که قرار بود مسکنی موقتی برای تأمین جای پارک باشد، نه تنها به سنگین شدن ترافیک انجامیده بلکه در سالهای گذشته نتوانسته است در تأمین منابع مالی برای ساخت پارکینگهای جدید چندان مؤثر واقع شود.
گذشته از این بهنظر میرسد که شهروندان شیرازی بهطور کلی دیدگاه مثبتی درباره طرح کارتپارک ندارند. پویا بهرامی یکی از کاسبان خیابان قصردشت شیراز میگوید:
« با اینکه دامنه کارتپارک به بسیاری از کوچههای واقع در بافت مرکزی شهر هم کشیده شدهاست، مردم هنوز برای پارک اتومبیل خود با کمبود مکانهای مناسب روبهرو هستند.»
وی ادامه میدهد:« طرح کارتپارک به مرکز شهر اختصاص ندارد و بیشتر خیابانهای شیراز اکنون زیر پوشش این طرح قرار گرفته و این در حالی است که حتی برخی مراکز تجاری و خدماتی بزرگ که روزانه محل رفتوآمد بسیاری از شهروندان به شمار میرود، فاقد پارکینگهایی با ظرفیت بالا هستند، یا اصلا تأمین پارکینگ نکردهاند.» این شهروند شیرازی تصریح میکند:«مشخص نیست درآمد شهرداری از فروش کارتپارک به چه منظور استفاده میشود.» اما مظفر مختاری، عضو شورای شهر شیراز و رئیس سابق آن تأکید میکند که درآمد حاصل از اجرای طرح کارتپارک طبق برنامه از پیش تعیین شده و این درآمد به توسعه پارکینگهای عمومی اختصاص یافته است.
بهرامی، شهروند شیرازی در قسمت دیگری از انتقادات خود، از نحوه برخورد متصدیان فروش کارتپارک گلایه میکند و میگوید:« در بهکارگیری نیروهای این طرح نظارت چندانی صورت نمیگیرد و من دراین سالها بارها شاهد درگیری لفظی، فحاشی و حتی درگیری فیزیکی مأموران فروش کارتپارک با شهروندان بودهام.»
گلایههای شهروندان شیرازی از اجرای نامناسب طرح کارتپارک در حالی مطرح میشود که براساس بند 16 ماده 76 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا، اخذ عوارض متناظر و در ازای ارائه خدمت خاص از سوی شهرداری به شهروندان باید صورت پذیرد و این موضوع در تبصره یک ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده نیز مورد تأکید قرار گرفته است. زهرا رضایی، یکی از شهروندان شیرازی تأکید میکند:« حالا که از محل درآمد کارتپارک، پارکینگهای عمومی ساخته نمیشود، دستکم انتظار این است که در ازای پولی که از مردم میگیرند، خدماتی نیز ارائه دهند. برای نمونه از خودرو درهنگام پارک محافظت کنند یا محلهای کارتپارکها را بهگونهای در خیابانها توزیع کنند که خود موجب سنگینی مضاعف ترافیک نشود.»
حالا پس از گذشت نزدیک به یک دهه از زمانی که خیابانهای شیراز یکی پس از دیگری به تسخیر کارتپارکها درآمدند، شهروندان شیرازی شاهد جمعآوری تابلوهای مخصوص این طرح از سطح برخی از خیابانها هستند.
مظفر مختاری، عضو شورای شهر شیراز دراین باره میگوید:« نباید خیابانها و معابر شهر را به حال خود رها کنیم، اگر مدیریتی برنحوه استفاده از حاشیه آنها صورت نگیرد، شهروندان برای پارک خودروهای خود با مشکل جدی مواجه میشوند.»
رئیس سابق شورای شهر شیراز در توضیح اقدامات شهرداری برای ساخت پارکینگهای طبقاتی میگوید:«شهرداری شیراز برای ساخت پارکینگهای طبقاتی تاکنون اقدام به فروش 100 میلیارد تومان اوراق مشارکت کرده وهمچنان بهدنبال جذب منابع بیشتری است.» وی ابراز امیدواری میکند با ساخت پارکینگهای پیشبینیشده در برنامه «هدف90» شهرداری، بسیاری از مشکلات ترافیکی پایتخت فرهنگی ایران رفع شود.