دست‌کم یک سال است که بازارهای نقدشونده و پرنوسان ارز و طلا دستخوش فراز و نشیب‌های زیادی شده و تمام تدابیر دولت برای پایان دادن به سفته بازی و سودجویی‌ها به بن بست رسیده است.
مسئولان دولتی به جای ارائه تحلیل شفاف و چاره‌اندیشی کارشناسی تنها به فرافکنی و توجیه نابسامانی بازار ارز و طلا و سرپوش گذاشتن روی عوامل اصلی نابسامانی روی آورده‌اند تا آنجا که به‌گفته کارشناسان تداوم این وضعیت انگشت مستقیم نابسامانی را متوجه سیاست‌های غلط اقتصادی دولت و سودجویی دارندگان اطلاعات نهایی درون دولتی می‌کند.
اکنون این پرسش مطرح است که افزایش ناگهانی و یک‌شبه نرخ ارز در تابستان به‌راستی چه کسانی را به سودهای سرشار رساند و چه توجیهی در از دست رفتن میراث محسن نوربخش رئیس‌کل فقید بانک مرکزی در تک نرخی کردن نرخ ارز وجود دارد و چرا به‌رغم تمام تمهیدات بانک مرکزی و وعده‌های رنگارنگ دولتی‌ها هنوز شکاف قیمت نرخ ارز دولتی و آزاد 3 رقمی است؟
آیا بانک مرکزی خود به تنهایی و دور از فشارهای سیاسی نرخ ارز را یکباره 13 درصد بالابرد و آیا بدون فشار کارشناسان و رسانه‌ها مجبور به عقب نشینی شد و سود ناشی از بازی کردن با نرخ ارز به جیب چه کسانی رفته است؟ از سوی دیگر هنوز پاسخ شفاف و روشنی درخصوص حباب قیمت در بازار طلا و سکه به مردم داده نشده و این ابهام مطرح است که آیا سیاست بالا نگه‌داشتن قیمت سکه بیش از قیمت جهانی منطقی است یا اینکه دولت به واسطه سیاست‌های نادرست بانک مرکزی درصدد جبران کسری بودجه‌اش است و چرا مردم عادی در نتیجه بازی‌های هیجانی در بازار سکه و طلا باید آسیب ببینند؟
سود سرشار برای جریان‌های سیاسی
دکتر عباسعلی نورا نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی با اشاره به التهاب چندماهه در بازار ارز و طلا تاکید می‌کند: من نسبت به این نوسان‌ها مشکوک هستم چرا که دست‌های پنهان نزدیک به قدرت‌های سیاسی از التهاب بازار ارز و طلا به سود سرشاری رسیده‌اند و بهتر است نهادهای نظارتی در این زمینه بررسی لازم را انجام دهند.
فرصت‌طلبی دولت
دکتر محمد خوش‌چهره استاد دانشگاه تهران با تأکید بر نقش کنترلی دولت در بازارهای طلا و ارز می‌گوید: با وجود این در حال حاضر بازار سوداگری به‌قدری داغ شده است که بسیاری از شرکت‌ها و حتی برخی از نهادهای عمومی تمایل دارند که در این بازارها فعالیت کنند. این استاد دانشگاه تهران نکته بدتر را تمایل دولت به فرصت طلبی از جریانات سوداگرانه می‌داند و می‌گوید: دولت نشان داده به جای اینکه نقش نظارتی خود را به‌خوبی ایفا کند بعضا از افزایش قیمت‌های پیش آمده استقبال و فرصت‌طلبی کرده است؛ نمونه‌های این کار در بازار ارز و سکه است.
فقدان پاسخ قانع‌کننده
علی اصغر یوسف نژاد، نماینده مجلس با اشاره به افزایش ناگهانی نرخ ارز در ماه‌های گذشته و عقب‌نشینی از این نرخ بعد از چند روز، گفت: در این باره هنوز دولت نتوانسته پاسخ قانع کننده‌ای به فعالان اقتصادی و کارشناسان داده و در جهت شفاف‌سازی و اثرگذاری مثبت در این مسیر اقدام درخور توجهی انجام دهد.
سیاست‌های دولت منشأ بسیاری از مشکلات
دکترمیثم موسایی، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران سیاست‌های دولت را منشأ بسیاری از این مشکلات دانست و خاطرنشان کرد: در حال حاضر سیستم بانکی از حدود 400 هزار میلیارد تومان نقدینگی کمتر از 100 هزار میلیارد تومان را جذب کرده است و این نشان‌دهنده ناکارآمدی سیاست‌های پولی و دلیلی بر روانه شدن نقدینگی سرگردان به سمت بازارهای دیگر است.
هجوم نقدینگی قابل پیش‌بینی بود
در همین حال رئیس اتحادیه کشوری طلا و جواهر هم کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی را عامل اصلی گسیل سرمایه‌های سرگردان به سمت بازار طلا می‌داند. محمد کشتی‌آرای معتقد است با وجود عدم‌رونق در سایر بخش‌های سوداگری، بازار طلا مقصدی طبیعی برای سرمایه‌هایی بود که به‌واسطه نرخ سود از سیستم بانکی خارج شده‌اند. به‌گفته وی، این بازار همچنین به‌دلیل سود بالا و نبود نظارت‌های کافی بر خرید و فروش‌ها، انگیزه لازم را برای تحریک و تهییج صاحبان منابع ایجاد می‌کند.
بانک مرکزی در نقش حیاط خلوت دولت
دیروز بانک مرکزی باردیگر نقش حیاط خلوت دولت را ایفا کرد و این بار برای جلوگیری از افت شدید قیمت سکه در کمال نگرانی و تعجب مردم و تولیدکنندگان نرخ پایه دلار را گران کرد و به 1082 تومان رساند درحالی‌که این اقدام غیرکارشناسی هم نتوانست التهاب در بازار ارز را خاموش کند و در عمل این سیاست غلط به واسطه‌ها و دلالان قوت داد تا نرخ دلارآمریکا را در بازار تا 1286 تومان هم بالا بکشند و مردم نیازمند ارز درمانده‌تر شوند.
بدون شک تاوان این سیاست‌های رانت‌زا تنها آسیب‌دیدن کسانی است که برای مشکلات آموزشی یا درمانی خود به ارز نیاز دارند. خبر دیگر اینکه در حالی که قیمت جهانی طلا روز گذشته هم حدود 40 دلار افت کرد اما به دلیل افزایش رسمی نرخ دلار در بازار آزاد، قیمت طلا و سکه در بازار آزاد متناسب با قیمت جهانی کاهش نیافت و این پرسش را در بین کارشناسان به همراه داشت که چرا بانک مرکزی هنوز دستورپذیر است و با دخالت خود در بازار ارز درصدد حفظ حباب دربازار سکه و طلا بر می‌آید؟
